Author

Admin - page 105

Admin has 1607 articles published.

Gozhdët-Janis Ricos

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Gozhdët-Janis Ricos

 

 

E tepërt dhe kjo, ajo edhe tjetra.

Ngordhi qeni, ngordhi kali.

Kova e zbrazët poshtë shkallës.

Peshkatarët shëtitës thërrasin në rrugë.

Shtëpia gumëzhin mungesë dhe në pasqyrë, Krishti i zbehtë mbi kryq shtrëngon,

si koprrac, në grushte dy gozhdë

 

Përktheu: Romeo Çollaku

Buzëqeshja e spiunit sovjetik para ekzekutimit

in Në kohërat e kolerës by

Fotografia historike e Luftës së Dytë Botërore që u publikua 65 vite më vonë. Nëntor 1942. Një spiun sovjetik buzëqesh pak para ekzekutimit të tij. Fotografia është bërë në një pyll me dëborë në Karelian Lindore, në Finlandë. Mbeti e fshehur për më shumë se gjysmë shekulli në arkivat e ushtrisë finlandeze, pasi ekzistonte frika se sovjetikët do ta përdorin për qëllime propagande. Doli në dritë në vitin 2006 nga Ministria e Mbrojtjes e Finlandës. Fotografia shoqërohej me titullin: “Oficer i Panjohur i Inteligjencës Sovjetike para pushkatimit, Finlandë, 1942”. Identiteti i spiunit është i panjohur, por fotoja është unike, pasi spiuni buzëqesh edhe pse e di se do të vdesë brenda pak sekondash. Në Luftën e Dytë Botërore, Finlanda ishte aleate e Gjermanisë dhe armike e Bashkimit Sovjetik. Bashkimi Sovjetik pushtoi Finlandën në vitin 1939 gjatë luftës Sovjetiko-finlandeze të njohur si Lufta e Dimrit. BRSS u përpoq të rimarrë tokat që kishte humbur gjatë Revolucionit të Tetorit. Ushtria ruse numëronte 450,000 burra. Finlandezët, pavarësisht se ishin të paktë dhe të papërgatitur, u rezistuan fuqishëm pushtuesve. Ushtria e Kuqe përveç finlandezëve u përball me temperaturat e ulëta të vendit skandinav që arritin deri në -43 ° C në Dimrin e 1940. Siç kishte përmendur historiani William Trotter: “Ushtarët sovjetikë nuk kishin zgjedhje. Nëse nuk pranonin të luftonin, do të ekzekutoheshin. Nëse do të përpiqeshin të shpëtonin nëpër pyje, do të ngrinin deri në vdekje. Sa i përket dorëzimit te armiku, propaganda sovjetike i kishte paralajmëruar se finlandezët i torturonin të burgosurit deri në vdekje. Finlandezët arritën të ndalojnë ushtrinë e Kuqe. Përvetësuan pjesë të madhe të pajisjeve ushtarake sovjetike dhe shkaktuan mijëra viktima. Armiqësitë përfunduan në Mars 1940 me Traktatin e Moskës, por armëpushimi nuk zgjati shumë. Një vit më pas, kur Gjermania sulmoi Bashkimin Sovjetik, sovjetikët kryen sulm ajror mbi Finlandë. Finlandezët nuk morën pjesë në rrethimin e Leningradit, por ruajtën vijën e tyre mbrojtëse në kepin Karelian. Në atë kohë ushtarët finlandezë kapën një spiun rus në Karelian Lindore dhe e ekzekutuan në një pyll me dëborë. Një ushtar finlandez e regjistroi me aparatin e tij fotografik. Edhe pse imazhi gjatë luftës nuk është i pazakontë, kjo foto është e veçantë pasi i ndjeri buzëqesh dhe sigurisht jo nga gëzimi.

Përktheu: Shpendi Shakaj

Mbi vetëvrasjen e refugjatit W.B. – Bertold Brecht

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Mbi vetëvrasjen e refugjatit W.B. – Bertold Brecht

 

Më thanë se ti e ngrite dorën ndaj vetvetes

E i paraprive kasapit.

Pas tetë vjetësh në ekzil, duke vëzhguar ngritjen e armikut

Edhe në fund, i shtyrë drejt një kufiri të pakalueshëm

Kapërceve, kështu më thanë, një kufi të kalueshëm.

 

Perandoritë bien. Kryetarë bandash

Krekosen vërdallë si të ishin burra shtetesh. Popujt

Më as që mund të shihen nën gjithë ato armatime.

 

Pra e ardhmja shtrihet në terr dhe forcat e së drejtës

Janë të dobëta. Të gjitha këto i kishe të qarta

Kur shkatërrove një trup të torturueshëm.

 

1941

 

Përktheu: Arbër Zaimi

Dy burra-Wolfgang Borchert

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Wolfgang Borchert

 

Na ishin njëherë dy njerëz. Kur ishin dy vjeç, rriheshin njëri me tjetrin me duar.

Kur ishin dymbëdhjetë, rriheshin njëri me tjetrin me hunj dhe qëlloheshin me gurë.

Kur ishin njëzet e dy e qëlluan njëri-tjetrin me pushkë.

Kur ishin dyzet e dy e goditën njëri-tjetrin me bomba.

Kur qenë gjashtëdhjetedy u infektuan me baktere.

Kur qenë tetëdhjetë e dy, vdiqën.

Ata u varrosën njëri pranë tjetrit.

Kur pas njëqind vitesh një krimb shiu po i hante në të dy varret, nuk vuri re fare që këtu ishin varrosur dy njerëz të ndryshëm. Ishte e njëjta tokë. E njëjta tokë në gjithçka.

 

Përktheu nga gjermanishtja: Gaqo Karakashi

Mëmëdhe-Rose Ausländer-Përkthyer nga Hans-Joachim Lanksch

in Letërsi/Në kujtim të Hans-Joachim Lanksch/Përkthim/Tharm by

Mëmëdhe-Rose Ausländer

 

Vatani më vdiq

dhe e varrosën

në zjarr

 

Po jetoj

në mëmëdheun tim

në fjalë

 

Përktheu: Hans-Joachim Lanksch

Sindroma “Madamë Bovari”, çfarë është?

in Letërsi by

Bëni kujdes me trishtimin. Mund të bëhet ves – Gustav Flaubert

Sindroma “Madamë Bovari” ose e quajtur ndryshe “Bovarizmi”, është një shqetësim i sjelljes, i zbuluar menjëherë pas publikimit të romaneve romantikë të shekullit të 19-të. Prej asaj kohe, idealizimi i dashurisë çoi mijëra njerëz drejt frustrimeve dhe zhgënjimeve të shumta. Kërkimi i dashurisë ideale ama, përfundon gjithmonë një një rapot normal në çift.

Le të flasim për një psikopatologji, të përshkruar për herë të parë në vitin 1892 nga filozofi Jules de Gaultier. Bazuar tek vepra Madamë Bovari, ai i referohet protagonistes, Emës, si steriotipi perfekt i njeriut që vuan nga ajo që e quajti ‘një pangopje kronike dashurie’.

Kush është Madamë Bovaria?

Ema Bovari është një personazh i krijuar nga shkrimtari Gustav Flaubert, në vitin 1857. Vepra flet për martesën e saj me Charles Bovarinë, një mjek province i cili e adhuron, por ajo nuk ndjen të njëjtën gjë.

Kërkimi i vazhdueshëm i marrëdhënieve, i pasionit që ajo lexon nëpër libra, i nxit një pamjaftueshmëri të vazhdueshme emotive. Ema fillon të vuajë nga depresioni dhe Charles vendos të largohet në një qytet të vogël, ku do të njohin një sërë personazhesh të larmishëm.

Ema lejon të joshet nga dy prej tyre, i pari është një student i ri, e pastaj nga një ‘donzhuan’ i quajtur Rodolf. Marrëdhënia me ta është posesive, gjithë xhelozi dhe ka shumë varësi. Momentin kur braktiset nga të dy, vetëvritet duke pirë pluhur arseniku.

Madamë Bovaria, ashtu si Ana Karenina, heq dorë nga familja e saj, nga roli i gruas, për të shkuar pas dashurisë. Ema iu dedikua aq shumë përmbushjes së kënaqësive të saj, saqë ishte e gatshme të shkatërronte familjen, të linte pas dore të bijën apo lë lëndonte njerëzit që e rrethonin.

“Bëni kujdes me trishtimin. Mund të bëhet ves.” – Gustav Flaubert.

Cilat janë karakteristikat e sindromës ‘Madamë Bovari”?

1.Varësi prej romantizmit.

Njerëzit që vuajnë nga kjo sindromë nuk dinë të rrinë vetëm. Jetojnë me idenë se do të vijë dita që dikush ta dojë marrëzisht, që do të ndryshojnë jetët e tyre dhe do të çlirohen nga problemet dhe nga rutina. Kur përfundojnë një marrëdhenie, nisin një tjetër menjëherë. I vetmi objektiv që kanë është të gjejnë një njeri si nëpër libra, filma apo seriale televizive.

Çdo herë që fillojnë një marrëdhenie, u kthehet në fiksim. E idealizojnë aq shumë, sa është e pamundur t’i bësh të ndryshojnë mendje, edhe nëse personi në fjalë nuk është i përshtatshëm për ta.

2. Marrëdhënie të pamundura.

Si pasojë e paaftësisë së tyre për të patur një marrëdhenie të vërtete, vrapojnë shpesh drejt dashurive të pamundura. Mund të kenë një partner, e sidoqoftë ndjekin iluzionin e një dashurie ideale me dikë tjetër.

Kjo i bën të palumtur, duke qenë se nuk dinë të rrinë vetëm, rrallë mund të mbyllin një marrëdhenie pa patur një as nën mëngë. Tërhiqen nga marrëdhënie të ndërlikuara ose nga njerëz të vështire, sepse këtë e konsiderojnë romantike dhe pasionale.

3. Pakënaqësi e vazhdueshme.

Kur fillojnë një marrëdhënie, dikush me sindromën “Madamë Bovari” fillon të zbulojë që partneri përkatës është një qënie njerëzore, pra ka të meta. Idealizimi zhduket dhe këtu fillon një dhimbje e re. Nuk e konsiderojnë më si një person të përshtatshëm dhe fillojnë të mos kenë më interes. Këta njerëz nuk gjejnë asnjëherë kënaqësi me askënd, sepse nuk e konceptojnë dot dashurinë pas fazës së rënies në dashuri. Vizioni i një marrëdhënieje bazohet në histori ose personazhe që nuk kanë patur asnjëherë qetësi apo që nuk kanë qënë kurrë në monotoni.

4. Mitizim i personit që do.

Sindroma “Madamë Bovari” provokon një frikë të madhe braktisjeje nga ana e partnerit. Kjo bën që personi të reagojë shumë keq ndaj një ndarjeje dashurie.

Kë godet Bovarizmi?

Edhe pse deri para një shekulli ishte një psikopatologji që mendohej se prekte vetëm gratë, në ditët e sotme mendohet të ketë një ekulibër mes gjinive. Kjo prej faktit se më parë burrat ishin më të përkushtuar ndaj punës, ndërsa gratë ishin shtëpiake dhe i dedikonin më shumë kohë leximit. Kjo i ndihmonte të shkëputeshin prej realitetit, dhe të drejtoheshin në vende ku problemet e së përditshmes nuk ekzistonin.

Njerëzit që vuajnë nga kjo sindromë, zakonisht kanë qënë viktima braktisjesh ose kanë patur mungesa afektive gjatë fëmijërisë. Kjo bën që të ketë nevojë për vëmëndje nga ana e partnerit, duke kërkuar dëshpërimisht që ndjenjat e braktisjes të mos shfaqen më.

Ndjesi melankolie dhe trishtimi, janë shenjat kryesore të “Bovarizmit”. Këta njerëz mund të trajtohen me ndihmën e një specialisti. Gjithashtu sindroma e “Bovarizmit” mund të lidhet edhe me shqetësime të tjera serioze, si për shembull; shqetësimi obsesiv, gjë që e bën akoma më të nevojshëm ndërhyrjen.

Bibliografia: Gaultier, J. (1892), Le Bovarysme, la psychologie dans l’oevre de Flaubert, Paris, Francë.

Përktheu: Blerina Berberi

PAKSA E SHFYTYRUAR-Paul Eluard

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

PAKSA E SHFYTYRUAR-Paul Eluard

 

Lamtumirë trishtim

Mirëdita trishtim

Ti je skalitur në vijat e tavanit

Je skalitur brenda syve që dua

Por nuk je krejt mjerimi

Sepse buzët më të skamura të tradhtojnë

Me një buzëqeshje

Mirëdita trishtim

Dashuri trupash të këndshëm

Fuqi e dashurisë

Nga ia beh dashamirësia

Si një përbindësh pa trup

Kokë e zhgënjyer

Fytyrëbukuri trishtim

 

Përktheu: Alket Çani

Nokturn-Franz Kafka

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Franz Kafka

Isha zhytur brenda natës. Ashtu siç përkulet nganjëherë koka për të menduar, ashtu isha zhytur brenda natës. Përreth finin njerëzit. Ishte një komedi e vogël, një mashtrim i patëkeq se ata po flinin në shtëpitë e tyre, në shtretërit e fortë, nën pullazet e fortë, të shtrirë apo të tulatur mbi shtrojet e tyre, përmbi çarçafë e nën mbulesa. Në të vërtetë ata janë mbledhyr si dikur në shkretetirë, një fushëtirë e rrahur nga era; janë një numër i pakufizuar njerëzish, një ushtri e tërë, një popill nën qiellin e ftohtë, përmbi tokën e ftohtë, njerëz te cilet ishin plandosur mbi krah, me fytyren mbi tokë e merrnin frymë qetesisht… Kurse ti rri e përgjon, ti je përgjuesi, ti shquan njeriun që ndodhej më pranê nga drita e pishtarit të hedhur në këmbët e tua..  Përse përgjon ti? Duhet përgjuar thonë! Po, dikush duhet të rrijë zgjuar!

Përktheu: Gjergj Vlashi 

HANNAH ARENDT-Një film autobiografik për filozofen Hannah Arendt

in Kinema by

Në vitin 1960, krimineli nazist Adolf Eichmann rrëmbehet në Argjentinë dhe vihet para gjyqit në Izrael. Teoricienia politike dhe shkrimtarja gjermano-hebreje Hannah Arendt e cila më 1933 emigroi nga Gjermania dhe u vendos më 1941 në New York, udhëton si korrespondente për revisten New Yorker në këtë proces dhe befasohet kur për të i pandehuri nuk rezulton të jetë një përbindësh apo gjeni Krimi, por thjesht një burokrat mediokër.

Një film me tipare biografike për filozofen Hannah Arendt (1906-1975), mbi të gjitha me vëzhgimin dhe vlerësimin e saj në gjyqin kundër Adolf Eichmann në Jeruzalem. Filmi fokusohet në rrëfimin dinamik të portretit të një intelektualeje të jashtëzakonshme të shekullit të 20-të, ai lë gjithashtu mbresa me portretizimet intime të mjedisit të Nju Jorkut dhe të emigrantëve gjermano-hebrenj në fillim të viteve 60-të.

Titulli: Hannah Arendt

Regjia: Margarethe von Trotta

Kohëzgjatja: 100 minuta

Viti i shfaqjes së parë: 2012

Gjuha: gjermanisht me titra anglisht

Aktorët: Hannah Arendt: Barbara Sukowa, Heinrich Blücher: Axel Milberg, Mary McCarthy: Janet McTeer, Lotte Köhler: Julia Jentsch, Hans Jonas: Ulrich Noethen, Kurt Blumenfeld: Michael Degen, Charlotte Beradt: Victoria Trauttmansdorff, Martin Heidegger: Klaus Pohl, William Shawn: Nicholas Woodeson

Data: të enjten, 12 dhjetor 2019, ora 19:00

Vendi: Akademia e Filmit dhe e Multimedias Marubi, rruga “Aleksandër Moisiu”, nr. 78, 1005 Tiranë

Hyrja: falas

Goethe-Zentrum

Doja të të shkruaja-Soren Kierkegaard

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Doja të të shkruaja-Soren Kierkegaard

 

Doja të të shkruaja,

jo për të pyetur si je,

po dua të di si është të jesh pa mua?

Unë s’kam qenë kurrë pa veten, e ndaj nuk di…

dua të di çfarë ndjen kur unë nuk jam,

unë që shqetësohem nëse çdo gjë shkon mire.

Kur nuk më dëgjon tek qesh,

tek këndoj nën zë këngë idiote.

kur nuk më dëgjon tek flas,

kur belbëzoj nga inati ndonjëherë.

Si është  të jesh pa mua e të mos kesh ku të shfrehesh kur gjërat nuk shkojne mirë?

Të mos më kesh gati sa herë të kesh nevojë,

të mos kesh askënd të të bëjë të ndihesh mirë.

Ndoshta je më mirë apo ndoshta jo,

ama më lindi dyshimi, e doja të dija nëse ndonjëherë dyshon edhe ti.

Sepse e di? Ndonjëherë unë e pyes veten si jam tek jetoj pa ty… e pastaj zgjedh të mos përgjigjem.

Madje po të them, unë kam harruar veten, vetëm që mos të të harroj ty.

 

           Përktheu: Blerina Berberi

1 103 104 105 106 107 161
Go to Top