Janis Ricos

Poeti i beson gjithmonë vlerës së jetës, sepse, po ta quante këtë me të vërtetë të kotë, nuk do të kishte arsye pse të shkruante. Madje edhe mohimi i jetës, kur bëhet art, shndërrohet në pohim të saj. Kjo është arsyeja që, kur përballemi me vlera dekadente, përjetojmë një ndjenjë ngazëllimi. Poezia dhe mbarë arti në përgjithësi luajnë rol spastrues. Besoj se do t’ju ketë ndodhur edhe juve që, duke përjetuar një çast dëshpërimi, të shkruani një poezi që pasqyron këtë gjendje. Porse vetë procesi i shkrimit ju ka falur ngazëllim e gjallëri. Shkenca ngulmon se nuk ka ndonjë vatër të veçantë në psikikën njerëzore, ku regjistrohen emocionet e cilësisë estetike. Veprimi i estetikës kufizohet te krijimi i ndjenjës së ngazëllimit. Ky ngazëllim funksionon në mënyrë “shëruese” edhe për ne edhe për të tjerët, na premton pavdekësinë. Ashtu siç përpiqet mjekësia të mposhtë mikrobin (atë, pra, çka e bën jetën të shkurtër), ashtu përpiqet edhe poezia të mposhtë vdekjen. Nevoja e njerëzve për poetin vjen nga mirënjohja që ushqejnë kundrejt tij, pse u fal pavdekësinë, pse shpreh – dhe deri në njëfarë pike, njëmendëson – nevojën e tyre për pavdekësi, pse i shpëton, si individë dhe si popull, nga koha. Kështu që edhe artisti ndihet i dobishëm për veten dhe për ata që e rrethojnë. Eluard-i thotë: “Në qoftë se arti ka me të vërtetë ndonjë qëllim, atëherë ky nuk është gjë tjetër veçse të krijojë krijues.” Kurse Erenburgu: “Shkenca zhvillon anën intelektuale të njeriut, kurse arti i laton ndjeshmërinë.” Zakonisht fillojmë të shkruajmë për t’u bërë të njohur, për t’u dalluar nga të tjerët. Mandej, të shkruarit bëhet një akt vetënjohjeje e vetëshërimi; në vazhdim, ajo çka na intereson është shërimi i të tjerëve, në mënyrë që të arrijmë, më në fund, tek paqëllimshmëria e madhe, që është liria e plotë. Paqëllimshmëri kjo që bëhet një qëllimshmëri e gjerë, ngaqë shpërnjeh elementin kohor, paçka se e përmban atë. Paqëllimshmëri që përfshin gjithë qëllimin, ndonëse të panjohur, të krijimit, prirjen biologjike, natyrore e të vetvetishme të njeriut për komunikim dhe unitet – një prirje kjo që do të mund ta quanim erotike, prirje dhe kontakt dashurie, kënaqësie, jetëgjatësie; jetëgjatësi e racës njerëzore dhe e veprave të njeriut, pra vazhdimësi jete dhe qytetërimi shpirtëror.

Përkthyer nga: Romeo Çollaku

Shkëputur nga libri “Greqinë mos e vajto“.

Buzuku