ROBERTO BOLAÑO

Kam një lajm të mirë dhe një të keq. Lajmi i mirë është se jeta ekziston (ose diçka e tillë) pas jetës. I keqi është se Zhan-Klod Vilnëvi është nekrofil.
Ndodhi që unë të vdes në një diskotekë të Parisit, në orën katër të mëngjesit. Mjeku im më kishte paralajmëruar, por ka gjëra që qëndrojnë mbi arsyen. Gabimisht kam besuar (diçka për të cilën ende dhe tani pendohem) se vallëzimi dhe pija nuk ishin rreziku më i madh i pasioneve të mia. Veç kësaj, rutina ime prej kuadri të mesëm në FRACSA bënte që çdo natë të gjeja në lokalet e modës së Parisit atë që nuk e gjeja dot as në punën time, as në atë që njerëzit e quajnë jetë e brendshme: ngrohtësinë në një farë teprie.
Por, më mirë të mos flas apo të flas sa më pak për këtë. Isha i divorcuar dhe i kisha mbushur tridhjetë e katër vjeç kur ndodhi vdekja ime. Unë pothuaj nuk e mora vesh fare se si erdhi. Papritur, ma dha një thikë në zemër dhe fytyra e Sesila Lambalit, femra e ëndrrave të mia, që dukej si pa gjë të keqe, dhe pista e vallëzimit m’u rrotulluan në mënyrën më të dhunshme, duke i përthithur valltarët dhe pamjet në një vorbull, e pastaj një çast i shkurtër terri e asgjë më.
Pastaj gjithçka vazhdoi njësoj si në disa filma, po për këtë pikë do të më pëlqente të thosha disa fjalë.
Në jetë nuk kam qenë ndonjë person inteligjent e as i shkëlqyer. Dhe vazhdoj të mos jem (megjithëse jam përmirësuar shumë). Kur them inteligjent, në të vërtetë dua të them njeri që mendon. Veç e kam diçka shtytje dhe njëfarë shijeje. Dmth, nuk jam i fare i trashë. Po të flas me dorë në zemër, gjithnjë kam qenë larg të qenit një njeri i pagdhendur. Është e vërtetë që kam studiuar për biznes, por kjo nuk më ka penguar që, herë pas here, të lexoj ndonjë roman të mirë, që nganjëherë të shkoj në teatër, apo të frekuentoj sallat e kinemasë më shpesh se një njeri i zakonshëm. Ndonjë film e kam parë edhe i detyruar, i shtyrë nga ish-gruaja ime. Por filmat e tjerë i kam parë nga prirja e kinofilit.
Si shumë të tjerë edhe unë kam shkuar dhe e kam parë Ghost-in, nuk e di nëse ju kujtohet ky film, një sukses i kinemasë, ai me Demi Murin dhe Upi Goldbergun, ai ku Patrik Suejzin e vrasin dhe trupi i tij mbetet i shtrirë në një rrugë të Manhatenit, ndoshta një rrugicë, në fund të fundit, një rrugë e ndyrë, ndërsa shpirti i Patrik Suejzit ndahet prej trupit të vet, në një paradë efektesh speciale (mbi të gjitha për epokën), dhe i habitur kundron trupin e tij. Ama mua, e gjithë kjo (sidomos efektet speciale) m’u duk një marrëzi. Një zgjidhje e lehtë e kinemasë amerikane, diçka sipërfaqësore dhe aspak e besueshme.
Ama ja tek më paskësh ardhur radha edhe mua dhe ndodhi ajo që ndodhi. Vërtet, mbeta i shtangur. Në radhë të parë, që paskësha vdekur, diçka që gjithnjë vjen papritur, mendoj unë, përveç rasteve kur njeriu ia heq vetes; së dyti, sepse ndodhi kur unë, në mënyrë të pavullnetshme, isha duke interpretuar një nga skenat e Ghost-it. Përvoja ime, midis një mijë gjërave, më ka bërë të mendoj se, pas budallallëqeve të amerikanëve, nganjëherë fshihet diçka që ne europianët nuk mundemi apo nuk duam ta kuptojmë. Por, pasi vdiqa, nuk mendova më për këtë gjë. Edhe i vdekur, kjo do të më bënte t’ia kisha dhënë gazit me të madhe.
Po njeriu mësohet dhe, veç kësaj, atë mëngjes unë kisha një marramendth ose isha i dehur, jo nga që ia kisha futur me raki natën e vdekjes sime, sepse në të vërtetë nuk e kisha bërë atë gjë, ajo më shumë kishte qenë një natë me pije lëngjesh pishe, përzier me birrë pa alkool, por nga përshtypja e të qenit i vdekur, pra, nga frika e të qenit i vdekur dhe ngaqë nuk dihej se ç’vinte pas kësaj. Kur njeriu vdes, bota reale sikur lëviz ca dhe kjo bën që t’i vijë mendja vërdallë. Është sikur papritur të vësh një palë gjyzlykë me tjetër shkallë pamjeje, jo me shumë diferencë nga të tuat, por ama të ndryshme. Dhe më e keqja është se ti je i sigurt se ato që vure janë gjyzlykët e tua dhe se nuk i ke ngatërruar. Dhe bota reale të lëviz pak nga e djathta, pak nga lart poshtë, largësia që të ndan nga një objekt i caktuar ndryshon në mënyrë të pakapshme, dhe këtë ndryshim i ziu njeri e pandeh si një greminë, dhe është pikërisht kjo greminë që të shkakton marramenthin, por që, prapëseprapë, ti nuk e çan kokën.
Ke dëshirë të qash ose të lutesh. Minutat e para të fantazmës tënde janë minutat e një nokauti të shpejtë. Dhe ti rri si ai boksieri i bërë fërtele, i cili lëviz nëpër ring, ndërkohë që ringu i duket sikur po avullon. Por pastaj qetësohesh dhe, përgjithësisht, ajo çka bën është të shkosh pas njerëzve që vijnë me ty, pas të dashurës tënde, pas miqve të tu, ose, përkundrazi, pas kufomës tënde.
Unë isha me Sesila Lambalin, gruan e ëndrrave të mia, isha me të kur vdiqa dhe e pashë atë para se të vdisja, po kur shpirti im u nda nga trupi im, nuk e pashë më askund. E papritura qe e madhe dhe zhgënjimi arriti kulmin, sidomos kur e mendoj tani, megjithëse atëherë nuk pata kohë të qahesha për këtë gjë. Isha atje, duke parë trupin tim të shtrirë përtokë, në një pozicion qesharak, sikur të qenkësha këputur i gjithi në mes të vallëzimit nga një goditje në zemër, ose sikur të mos paskësha vdekur nga një ndalim zemre, por të paskësha rënë nga tarraca e një rrokaqielli, dhe e vetmja gjë që bëja ishte të shikoja veten duke u rrotulluar gjatë rënies, sepse ndieja plotësisht se si më merreshin mend, ndërsa një vullnetar nga ata që gjithnjë janë të gatshëm më bënte frymëmarrje artificiale (ose ia bënte trupit tim) dhe pastaj një tjetër ma shtypte zemrën fort, dhe më vonë dikujt i shkoi ndërmend të ndalte muzikën, kjo shkaktoi një farë murmurime mosaprovimi që qarkullonte nëpër diskotekë, mbushur plot e përplot, edhe pse ishte shumë vonë, dhe zëri i ashpër i një kamerieri apo i ndonjë tipi nga ata të sigurisë urdhëronte që askush të mos më prekte, se u dashkej pritur ardhja e policisë dhe e gjykatësit, dhe, megjithëse isha i shushatur, do të më pëlqente t’u thosha që të vazhdonin të përpiqeshin të më sillnin në vete, të më ringjallnin, por njerëzit ishin të lodhur dhe, kur dikush njoftoi policinë, të gjithë u zmbrapsën e kufoma ime mbeti vetëm, në një anë të pistës së vallëzimit, me sytë e mbyllur, derisa një shpirtmirë më hodhi një batanije përsipër, pra, përfundimisht, për të mbuluar atë që tashmë qenkësh i vdekur.
Pastaj mbërriti policia dhe disa tipa të cilët vërtetuan atë që gjithë të tjerët e dinin, më vonë u sos edhe përfaqësuesi i drejtësisë dhe atëherë unë mora vesh se Sesila Lambali qenkësh zhdukur nga diskoteka, kësisoj, kur e ngritën trupin tim dhe e futën në një ambulancë, unë shkova pas infermierëve, u futa në pjesën e pasme të makinës dhe bashkë me ta humba në mëngjesin e zbrazët dhe të trishtë të Parisit.
Sa gjë e pakët m’u duk atëherë trupi im ose ish-trupi im (nuk di si të shprehem lidhur me të), i lënë tashmë në mishmashin e burokracisë së vdekjes. Së pari më shpunë në bodrumin e një spitali, megjithëse asnjëherë nuk mund t’ju siguroj dot se ai ishte një spital i vërtetë, ku një vajzë e re me syze urdhëroi të më zhvishnin dhe pastaj, kur ajo ishte vetëm fare, nisi të më vrojtonte e të më prekte gjatë disa çasteve. Pastaj më hodhën një çarçaf përsipër dhe në një dhomë tjetër më morën gjurmët e gishtave. Më vonë më kthyen prapë te salla e parë, ku kësaj here nuk kishte asnjë njeri dhe ku qëndrova për një kohë që mua m’u duk e gjatë, por që nuk dija ta matja me orë. Ndoshta qenë vetëm disa minuta, ama unë sa vinte e mërzitesha më shumë.
Pas pak çastesh erdhi e më mori një vigmbajtës zezak, i cili më çoi në një kat tjetër nëntokësor dhe më dorëzoi te nja dy djelmosha, gjithashtu me uniforma të bardha, për të cilët, qysh nga ai moment, nuk e di pse, më hëngri një dyshim i madh. Ndoshta ishte për mënyrën se si flisnin, që m’u duk ca e sofistikuar, që i tregonte si një çift artistësh plastikë të një kategorie shumë të ulët, ndoshta nga vathët që vareshin në veshët e tyre, ca vathë gjashtëkëndësh që të kujtonin formën e vagëlluar të disa kafshëve të shpëtuara prej një gladiatori fantastik, vathë që asokohe i përdornin njerëzit modernë, të cilët qarkullonin nëpër diskoteka, ku unë shkoja me një denduri të papërgjegjshme.
Infermierët e rinj shënuan diçka në një libër, biseduan me zezakun gjatë disa minutave (nuk di se ç’thanë) dhe pastaj zezaku iku e na la vetëm. Dmth, në dhomë mbeta unë dhe dy të rinjtë që rrinin pas tryezës duke mbushur formularë e duke u llafosur me njëri-tjetrin. Ndërsa kufoma ime qëndronte mbi barelë, me kokën dhe këmbët të zbuluara, unë rrija pranë kufomës sime, me duart të mbështetura në cepin metalik të barelës, duke u munduar të mendoj çdo gjë që do t’i shërbente sqarimit të ditëve të mia të ardhshme, nëse do të kishte më ditë të ardhshme për mua, gjë që nuk e kisha aspak të qartë në ato çaste.
Pastaj, një nga infermierët iu afrua barelës, më zbuloi (ose më mirë zbuloi kufomën time) dhe gjatë disa sekondave ndenji duke më kundruar me një pamje të menduar që nuk parathoshte asgjë të mirë. Pas pak, e mbuloi përsëri trupin tim dhe pastaj e tërhoqën zvarrë barelën, deri te një dhomë aty pranë, një lloj bimse e akullt që shpejt kuptova se ishte një depozitë ku grumbullonin kufomat. Nuk do ta kisha imagjinuar kurrë se në Paris vdeskëshin aq shumë njerëz, vetëm gjatë një nate të zakonshme. E futën trupin tim në një kamare frigorifer dhe ikën. Unë nuk i ndoqa më. E kalova gjithë ditën atje në morg. Nganjëherë afroja kokën te një qelq i derës dhe shikoja orën që ishte varur në murin e dhomës fqinje.
Pak nga pak, ndjenja e marramenthit sikur po më linte, edhe pse në ndonjë moment pata një krizë paniku, duke menduar për ferrin dhe parajsën, për shpërblimin dhe ndëshkimin. Por, edhe ky lloj tmerri i paarsyeshëm nuk zgjati shumë. Në të vërtetë, fillova të ndihem më mirë.
Gjatë asaj dite sollën edhe kufoma të tjera, ama, asnjë fantazmë nuk i shoqëronte trupat e tyre, dhe aty nga ora katër e pasdites një djalosh miop më bëri autopsinë dhe pastaj nxori përfundimin mbi shkaqet e vdekjes sime. Duhet të them se nuk pata stomak të fortë për të parë se si do ta hapnin trupin tim. Por shkova deri te salla e autopsisë dhe dëgjova se si mjeku ligjor dhe zëvendësja e tij, një vajzë tepër e hijshme, punonin me shpejtësi dhe efektivitet, ashtu siç duhej ta bënin punën të gjithë funksionarët e shërbimeve publike, ndërsa unë prisja prapa krahëve të tyre, duke kundruar pllakat ngjyrë fildishi të murit. Pastaj më lanë e më qepën dhe një mbajtës vigu më çoi përsëri në morg.
Qëndrova atje deri në njëmbëdhjetë të natës, i ulur përtokë, poshtë kamares sime frigorifer, dhe, megjithëse në ndonjë moment mendoja se do të më zinte gjumi, prapë nuk kisha gjumë e as e ndillja dot atë, dhe ajo që bëra ishte të thellohesha në mendime për jetën time të kaluar dhe për të ardhmen enigmatike (për ta quajtur në një farë mënyre kështu) që më priste përpara. Vajtje-ardhjet, që pati gjatë ditës dhe që ngjanin me një pikë uji që pikon vazhdimisht, edhe pse mezi vihej re, aty nga ora dhjetë e natës u ndërprenë ose u rralluan shumë. Në njëmbëdhjetë e pesë u dukën përsëri dy të rinjtë me vathët gjashtëkëndësh. U hodha përpjetë kur hapën derën. Megjithatë, tani isha mësuar me gjendjen time prej fantazme dhe, pasi i njoha, u ula përsëri në shesh, duke menduar për largësinë që më ndante tani nga Sesila Lambali, një largësi e pamatshme, krahasuar me atë që ishte midis nesh kur unë isha ende gjallë. Gjithnjë i marrim vesh gjërat kur nuk ka më ilaç që t’i shërojë. Përherë, gjatë jetës, pata pasur frikë se mos isha një lodër (apo diçka më pak se një lodër) në duart e Sesilës dhe tani që ai fat kishte vdekur, më tepër se nga pagjumësia dhe pasiguria ime zvarritëse, më kishte kapluar e më digjte një mall i ëmbël për të, madje sikur isha bërë ca elegant e sikur kisha humbur peshën: qëndrueshmëria e reales.
Por po flisja për vigmbajtësit modernë. I pashë kur hynë në morg dhe, megjithëse po i vija re mirë gjestet e tyre, nuk e dallova dot formën e tyre prej felinësh tinëzarë, por që shtiheshin si artistë diskoteke, pra, në fillim nuk i kushtova vëmendje lëvizjeve të tyre, pëshpëritjeve të tyre, derisa njeri prej tyre hapi kamaren ku prehej kufoma ime.
Atëherë u ngrita dhe nisa t’i vëzhgoj. Me ca gjeste profesionistësh të mbaruar e vendosën trupin tim mbi një barelë. Pastaj e tërhoqën barelën jashtë morgut dhe u zhdukën në një korridor të gjatë, me një të përpjetë të butë, i cili të çonte drejt e në parking të godinës. Për një çast më shkoi mendja se po vidhnin kufomën time. Përçartja ime ma shpuri imagjinatën te Sesila Lambali: ja tek ishte fytyra borë e bardhë e Sesila Lambalit, që humbiste në terrin e parkingut dhe që i paguante vigmbajtësve pseudo artistë, sipas marrëveshjes për shpëtimin e kufomës time. Por në parking nuk kishte asnjeri, gjë që tregonte se unë ende nuk po e mblidhja dot veten apo ende isha i mjegulluar.
E vërteta është se thellë meje prisja një natë të qetë.
Gjatë disa çasteve pata përsëri marramenthin e minutave të para prej fantazme, ndërsa i ndiqja me një farë ndrojtjeje dhe pasigurie, përmes rreshtave të parregullta të makinave. Pastaj kufomën time e vendosën në bagazhin e një “Rënoje” gri, me çatinë gjithë bërdokulla, dhe dolëm nga barku i asaj ndërtese, që tani kisha filluar ta konsideroja si shtëpinë time, e u futëm në natën e lirë të Parisit.
Nuk e mbaj mend se ç’rrugë e ç’bulevarde përshkuam. Vigmbajtësit qenë të droguar, siç munda ta marr me mend pas një vëzhgimi më të vetëdijshëm, dhe flisnin për njerëz që ishin shumë më lart mundësive të tyre shoqërore. Shumë shpejt arrita të vërtetoj përshtypjen time të parë: ishin ca të paudhë të pjerdhur, megjithatë, duke parë diçka në veprimet e tyre, ku herë dukej shpresa e herë pafajësia, e ndjeva veten të afërm me ta. Në fund të fundit, ngjanin me mua, jo me të tanishmin, as me atë të momenteve të para të vdekjes sime, por me imazhin që ruaja për vetveten kur isha njëzet e dy apo njëzet e pesë vjeç, kur ende studioja dhe besoja se një ditë do ta kisha botën te këmbët e mia.
“Rënoja” u ndal pranë një shtëpie të madhe, në një nga lagjet më të veçuara të Parisit. Të paktën kështu m’u duk mua. Një nga pseudo-artistët doli nga makina dhe i ra ziles së portës. Pas një çasti, një zë doli nga errësira dhe e urdhëroi, jo, e këshilloi që të dilte pak nga e djathta dhe të ngrinte kokën. Ashtu bëri vigmbajtësi: u shmang nga i tha zëri dhe ngriti kokën. Vigmbajtësi tjetër nxori kokën nga dritarja e makinës dhe përshëndeti me dorë në drejtim të një kamere televizori, e cila na shikonte që sipër kangjellave. Zëri, pasi u koll për t’u pastruar (në atë çast kuptova se për pak çaste do ta njihja atë njeri të vetmuar në shkallën ekstreme), tha se mund të hynim.
Në çast porta e kangjellave u hap me një qarje të çjerrë dhe makina hyri brenda e eci në një rrugë të shtruar, që rrotullohej nëpër një kopsht plot me pemë dhe bimë, pakujdesia e dukshme e të cilave thua se vinte më shumë nga një trill se sa nga një përtaci. Qëndruam në një nga anekset anësorë të shtëpisë. Ndërkohë që vigmbajtësit po nxirrnin trupin tim nga bagazhi e vrojtova atë shtëpi me dëshpërim e me admirim. Sa qeshë gjallë nuk pata hyrë kurrë në një shtëpi të tillë. Dukej e antike. Me siguri duhej të kushtonte qimet e kokës. Për arkitekturën e saj nuk di të them asgjë.
Hymë nga një derë e dhomave të shërbimit. Kaluam nëpër kuzhinë, e pastër dhe e ftohtë si kuzhina e një restoranti që ka vite që rri i mbyllur, dhe përshkuam një korridor gjysmë të errët, në fund të të cilit morëm një ashensor që na çoi deri poshtë në bodrum. Kur u hap dera e ashensorit, u duk Zhan-Klod Vilnëvi. E njoha menjëherë. Flokët e gjatë dhe të thinjur, syzet me qelqe të trasha, vështrimi gri që i ngjante një fëmije të pambrojtur, buzët e holla dhe të shtrënguara që, përkundrazi, tregonin se ishte një burrë që e dinte mirë se çfarë donte. Kishte veshur ca pantallona lopçari dhe një këmishë të bardhë me mënga të shkurtra. Veshja e tij më habiti, sepse në fotografitë që kisha parë Vilnëvi gjithmonë paraqitej i veshur me elegancë. Vërtet i thjeshtë, por elegant. Përkundrazi, Vilnëvi që tani kisha përpara ngjante me një lopçar plak e të pagjumë. Megjithatë, të ecurit e tij ishte i veçantë: ecte me atë sigurinë që sa herë e kisha parë në televizor, kur në fund të modeleve të tij të veshjeve të vjeshtë-dimrit apo pranverë-verës hidhej mbi pasarelën e modës, mund të thuash i detyruar, i entuziazmuar prej modeleve të tij të preferuara për të marrë duartrokitje të fuqishme nga publiku.
Vigmbajtësit e vendosën kufomën time mbi një divan ngjyrë jeshile të errët dhe bënë mbrapa disa hapa, në pritje të një urdhri të Vilnëvit. Ky u afrua, më zbuloi fytyrën dhe pastaj, pa thënë asgjë, u drejtua te një tryezë e vogël shkrimi prej druri të zgjedhur (mendoj unë), prej nga nxori një zarf. Vigmbajtësit morën zarfin, që, me sa dukej, kishte brenda një sasi të mirë parash, edhe pse asnjëri prej të dyve nuk e mërziti Vilnëvin që t’i numëronte, pastaj njëri nga ata tha se do të ktheheshin në orën shtatë të mëngjesit për të më marrë dhe ikën. Vilnëvi as që begenisi t’i përshëndeste. Vigmbajtësit ikën andej nga kishin ardhur, dëgjova zhurmën e ashensorit, pastaj u bë qetësi. Vilnëvi, pa i kushtuar fare vëmendje trupit tim, ndezi një monitor televizori. Unë po shikoja sipër supeve të tij. Pashë se vigmbajtësit kishin mbërritur pranë kangjellave dhe po prisnin që Vilnëvi t’u hapte portën. Pastaj makina e tyre u zhduk nëpër rrugët e asaj lagjeje aq të zgjedhur dhe porta metalike u mbyll me një kërkëllimë të thatë.
Duke nisur nga ai moment jeta ime e re e jashtëzakonshme filloi të ndryshojë, duke shpejtuar në faza që dalloheshin dukshëm nga njëra-tjetra, me gjithë shpejtësinë e madhe në të cilën ndodhnin. Vilnëvi iu afrua një mobilieje shumë të ngjashëm me një minibar hoteli çfarëdo dhe nxori andej një pije freskuese molle. E hapi, filloi ta pijë drejt e nga shishja dhe pastaj fiku monitorin e vëzhgimit. Duke pirë lëngun e mollës, vuri një muzikë. Ishte një muzikë që unë nuk e kisha dëgjuar asnjëherë, ose ndoshta edhe mund ta kisha dëgjuar, por atë çast e dëgjova me shumë vëmendje, prandaj m’u duk se e dëgjoja për herë të parë: kitara elektrike, një piano, një saks, diçka e trishtë dhe melankolike, por e fortë, sikur shpirti i muzikës të të merrte në krahët e saj të thyer. Iu afrova aparatit me shpresën që të shikoj emrin e muzikantit te kapaku i kompakt diskut, por nuk pashë dot gjë. Pashë vetëm fytyrën e Vilnëvit që, në gjysmë hije, m’u duk e çuditshme, sikur, me të mbetur vetëm dhe duke pirë lëng molle, të qenkësh ndezur ashtu papritur. Dallova një pikë djerse në mes të faqes së tij. Një pikëz e vogël që po rrëshqiste ngadalë drejt mjekrës. Po ashtu, besoj se në atë faqe vura re një rrëqethje të lehtë.
Pastaj Vilnëvi e la shishen me lëng molle në anë të aparatit të muzikës dhe iu afrua trupit tim. Për një çast mbeti duke e parë, sikur të mos ditkësh ç’të bënte me të, gjë që nuk ishte e vërtetë, ose sikur të mundohej të gjente se çfarë shpresash dhe dëshirash qenkëshin përpëlitur ndonjëherë në atë masë të mbështjellë me një mbulesë plastike që tani ishte në mëshirën e tij. Ashtu qëndroi për një çast. Unë nuk po merrja vesh, përherë kam qenë sylesh, se ç’qëllim kishte, se ç’do të bënte. Po ta kisha ditur, do të më kishte hipur inati. Por nuk e dija, kështu që u ula në një nga kolltukët e rehatshëm prej lëkure, aty në dhomë, dhe po prisja.
Atëherë Vilnëvi, me kujdesin më të madh, e shpleksi mbështjelljen që përmbante trupin tim, duke e ulur poshtë atë e duke e lënë të rrudhosur te këmbët e mia dhe pastaj (pas dy apo tre minutave të pambarimtë) e hoqi krejt atë mbulesë nga tabuti, derisa e zbuloi fare kufomën time, duke e lënë lakuriq mbi divanin e veshur me lëkurë të blertë. Pastaj u ngrit në këmbë, sepse deri atëherë kishte vepruar i ulur në gjunjë, hoqi këmishën dhe bëri një pauzë, pa i hequr sytë nga kufoma ime. Atëherë, unë u ngrita dhe u afrova edhe më për ta parë mirë trupin tim lakuriq: ishte më i trashë nga ç’do të doja, por jo dhe aq, sytë i kishte të mbyllur, me një shprehje të përhumbur në fytyrë. Po ashtu pashë edhe trupin e zhveshur Vilnëvit në mes e lart: diçka që pak vetë do ta kenë parë, sepse modisti ynë, midis shumë gjërash të tjera, është i famshëm edhe për maturinë e tij, kështu që fotot e tij në plazh kurrë nuk i kishte publikuar. Pastaj u përpoqa të shihja shprehjen e fytyrës së Vilnëvit, për të zbuluar se ç’do të bënte më pas, por e vetmja gjë që pashë qe një fytyrë e ndrojtur, shumë më e ndrojtur se ajo e fotove të tij, në të vërtetë pafundësisht më e ndrojtur se në fotot e tij që dukeshin në revistat e modës.
Vilnëvi hoqi në fillim pantallonat, pastaj brekët dhe u shtri përbri trupit tim. Aty kuptova gjithçka dhe mbeta me gojë hapur nga çudia. Gjithkush mund ta imagjinojë se ç’do të ndodhte më pas, por shikoni ç’lloj zdërhalljeje qe: Vilnëvi më përqafoi, më ledhatoi, më puthi me pastërti në buzë, pastaj filloi të më fërkonte loqen dhe koqet, me një delikatesë të njëjtë si ajo që përdorte ndonjëherë Sesila Lambali, gruaja e ëndrrave të mia, dhe, pas ndonjë çerek ore puthjesh e përkëdheljesh, në gjysmë terr, pashë se atij i qe fryrë. Zot na ruajtsh, thashë me vete, tani do të ma fut në bythë. Por, shyqyr Zotit, nuk ndodhi ashtu. Për habinë time, modisti vazhdoi ta fërkonte pas mollaqeve të mia derisa iu derdh. Në atë moment, i tmerruar, doja të mbyllja sytë, por nuk munda. Provova ndjenja nga më të kundërtat: inat e pështirosje për atë që shikoja, falënderim që nuk ma vuri, shastisje kur pashë se ç’shtazë paskësh qenë Vilnëvi, tërbim kundër vigmbajtësve që e paskëshin shitur apo dhënë me qira trupin tim, po ashtu edhe një lloj mburrjeje që, pa dashjen time, qenkësha bërë objekt dëshire për një nga njerëzit më të famshëm të Francës.
Pasi e derdhi, Vilnëvi mbylli sytë dhe hoqi thellë në zemër. Me atë psherëtimë m’u duk sikur tregoi një shenjë të lehtë lodhjeje. Pastaj u ngrit dhe për disa sekonda qëndroi ulur në divan, duke i kthyer shpinën trupit tim, ndërkohë vazhdonte ta pastronte me dorë loqen, që akoma i pikonte. Duhet t’ju vijë turp, i thashë unë.
Qysh kur kisha vdekur ishte hera e parë që flisja. Vilnëvi ngriti kokën, në një farë mënyre i çmeritur, ose me një habi që, gjithsesi, ishte shumë më e vogël nga ajo që do të më ndodhte mua, po të isha në vend të tij, ndërkaq me njërën dorë kërkonte syzet mbi moket.
Menjëherë mora vesh se më kishte dëgjuar. M’u duk një mrekulli. Dhe befas u ndjeva aq i lumtur sa ia fala epshin dhe zdërhalljen që kishte demonstruar më parë. Megjithatë, si një idiot, përsërita: duhet t’ju kishte ardhur turp. Kush është aty?, tha Vilnëvi. Jam unë, i thashë, fantazma e trupit që ju sapo e përdhunuat. Vilnëvi u bë dyll i verdhë e pastaj iu skuqën faqet, pothuaj njëherazi. U tremba se mos i binte ndonjë infarkt apo mos vdiste në vend nga frika, megjithëse, në të vërtetë, nuk dukej dhe aq i frikur, prandaj, me një ton pajtues i thashë: nuk ka problem, ju kam falur.
Vilnëvi ndezi dritën dhe filloi të kërkonte gjithandej nëpër dhomë. M’u duk se po luante mendsh, sepse ishte e qartë që atje ishte vetëm ai, dhe që të qenkësh fshehur një person tjetër, ai duhet të ishte sa një grusht ose më i vogël se një pigme, një gnom. Pastaj kuptova se modisti, ndryshe nga ç’mendoja unë, jo vetëm që nuk kishte luajtur mendsh, por ishte për t’u mburrur për nervat e tij të çelikta: ai nuk kërkuakësh kurrfarë njeriu, ai kërkuakësh mikrofonin. Atëherë unë jo vetëm u qetësova, por ndjeva një simpati për të. Mënyra se si u largua nga dhoma ishte për t’u admiruar. Unë po të kisha qenë në vend të tij, do t’ia kisha mbathur si djalli nga thimjami.
Unë nuk jam mikrofon, i thashë. As kamerë televizori nuk jam. Të lutem, mblidhe veten, ulu dhe bisedojmë. Mos ki frikë nga unë. Nuk do t’ju bëj asgjë të keqe. Kështu i thashë e, pasi mbarova së foluri, heshta dhe pashë se Vilnëvi, pasi ngurroi në mënyrë të pakuptueshme, vazhdoi të kërkonte. E lashë të kërkonte. Ndërsa ai po e kthente përmbys dhomën, unë vazhdoja të rrija ulur në një nga kolltukët e rehatshëm. Pastaj më erdhi ndërmend diçka. I kërkova që të mbylleshim në një dhomë të vogël (të vogël sa një arkivol, pikërisht këtë term përdora), një dhomë ku të ishte i pamundur instalimi i mikrofonave apo i kamerave dhe ku unë do të vazhdoja të flisja, derisa ta bindja se cila ishte natyra ime ose më mirë natyra ime e re. Pastaj, ndërkohë që ai po mendohej mbi propozimin tim, unë, nga ana ime, mendova se mos isha shprehur gabim, sepse, në njëfarë mënyre, natyrën time mund ta kisha quajtur thjesht gjendje fantazme. Gjithsesi, natyra ime vazhdonte të ishte ajo e një qenieje të gjallë. Për një çast mendova se, kushedi, e gjithë kjo qenkësh një ëndërr. Por, me guximin e fantazmës, thashë me vete se, po të jetë një ëndërr, më e mira (dhe e vetmja) që duhet të bëja ishte të vazhdoja të ëndërroja. Nga përvoja di se, po të provosh të zgjohesh hopa nga një ëndërr makth, jo vetëm që është e kotë, por do t’i shtosh dhimbje dhimbjes apo tmerr tmerrit.
Kështu që përsërita propozimin tim e, kësaj radhe, Vilnëvi e la kërkimin dhe u qetësua (po kundroja me kujdes fytyrën e tij aq herë të parë në revista me letër të lustruar, dhe shprehja që pashë në atë fytyrë ishte e njëjtë, dmth, një shprehje vetmie dhe elegance, edhe pse tani nga balli dhe nga faqet e tij rrëshqisnin pak pika djerse, ama shumë kuptimplote). Doli nga dhoma. I shkova pas. Në mes të një korridori të gjatë u ndal dhe tha: ju, po vazhdoni të vini pas meje? Zëri i tij më tingëlloi çuditërisht simpatik, plot ngjyresa që afroheshin, nëpër rrugë të ndryshme, me një ngrohtësi që nuk e di nëse ishte reale apo kimerike.
Këtu jam, i thashë.
Vilnëvi bëri një gjest me kokë, që nuk e kuptova, dhe vazhdoi të ecte nëpër shtëpinë e tij të madhe, duke u ndalur në çdo sallon e në çdo kryeshkallë dhe duke më pyetur nëse vazhdoja ta shoqëroja ende atë, pyetje që pashmangshmërisht i përgjigjesha në çdo rast, duke u përpjekur t’i jap zërit tim një ton të shtendosur ose, të paktën, duke u munduar ta shkoqis zërin tim (sepse në jetën time gjithnjë kam pasur një zë tepër vulgar, të rëndomtë), pa asnjë dyshim, duke e bërë sa më të hollë (gati si të një bilbili) dhe, megjithatë, tej mase elegant, si prej modisti. Edhe diçka tjetër: me synimin që të bëhesha sa më i besueshëm, në çdo përgjigje përshkruaja edhe detaje të vendit ku ndodheshim. Për shembull, i thosha se aty kishte një llambë me abazhur këmba e të cilit ishte prej hekuri të gdhendur në ngjyrë duhani; ose jam këtu, pranë jush, ja tani jemi në një dhomë, të cilën e ndriçon një llambë e vetme, abazhuri i së cilës ka një këmbë hekuri të gdhendur me ngjyrë duhani të hapur, dhe Vilnëvi miratonte ose më korrigjonte, duke thënë se këmba e abazhurit është prej hekuri të farkëtuar apo prej hekuri të kulluar. Kështu më thoshte dhe sytë, po sytë, i mbante të fiksuar në dysheme, sikur të priste që unë, papritur, do të materializohesha, apo sikur nuk donte që mua të më vinte turp, dhe atëherë unë i thosha: më falni, nuk e pashë mirë, ose: atë desha të them. Dhe Vilnëvi lëvizte kokën në mënyrë të dykuptimtë, sikur vërtet ta pranuakësh ndjesën time apo sikur të qenkësh duke u përpjekur për të krijuar një ide sa më të saktë për fantazmën që i paskësh rënë në pjesë.
Dhe kështu e përshkuam të gjithë shtëpinë. Ndërkohë që shkonim nga njëri vend te tjetri, Vilnëvi ishte apo dukej se ishte më i qetë, ndërsa unë bëhesha përherë e më nervoz, ngaqë kurrë nuk jam shquar në përshkrimin e objekteve, apo ngaqë ato objekte nganjëherë, edhe pse qenkëshin kuadro piktorësh të mëdhenj bashkëkohorë, që me siguri vlenin sa tërë peshqit e detit, autorët e tyre për mua qenë fare të panjohur, ose ngaqë ato objekte paskëshin qenë figura që Vilnëvi i kishte qëmtuar gjatë udhëtimeve të tija (të fshehta) nëpër botë.
Derisa, më në fund, mbërritëm në një dhomë të vogël ku nuk kishte asgjë, asnjë mobilie të vetme, asnjë dritë të vetme. Ishte një dhomë e riveshur me një shtresë çimentoje në të cilën u mbyllëm dhe qëndruam në errësirë. Në vështrim të parë situata dukej e vështirë, po për mua ishte si një lindje e dytë apo e tretë, dmth, për mua ishte e vetmja shpresë e në të njëjtën kohë e vetmja vetëdije e dëshpëruar shprese. Atje Vilnëvi tha: ma përshkruaj vendin ku ndodhemi tani. Dhe unë i thashë se ai vend ishte si vetë vdekja, ama jo si ajo vdekja reale, por si vdekja që ne imagjinojmë kur jemi të gjallë. Dhe Vilnëvi tha: përshkruaje. Gjithçka është e errët, thashë unë, është si një strehim atomik. Pastaj shtova se shpirti të tkurrej në një vend si ky, dhe vazhdova t’i numëroj të gjitha çfarë ndieja, zbrazëtinë që kishte kapluar shpirtin tim shumë kohë përpara se të vdisja, por që vetëm tani isha i vetëdijshëm për të. Aty Vilnëvi më ndërpreu e më tha se me këtë mjaftonte, se më besonte, dhe rrëmbimthi hapi derën.
Eca pas tij, deri te salla kryesore e shtëpisë, ku mbushi për vete një gotë me uiski dhe, me fraza të pakta e të matura, nisi të më lypte ndjesë për atë që kishte bërë me trupin tim. Jeni i penduar?, i thashë unë. Jam një njeri me mendje të hapur. Në të vërtetë nuk jam i sigurt se ç’do të thotë të kesh një mendje të hapur, por ndjeva se ishte detyra ime ta pastroja marrëdhënien tonë të ardhshme nga fajet dhe inatet.
Ju duhet të pyesni pse e bëra atë që bëra, tha Vilnëvi.
E sigurova se nuk kisha aspak për qëllim t’i kërkoja shpjegime. Megjithatë, Vilnëvi nguli këmbë të më sqaronte. Me çdo person tjetër ajo do të qe kthyer në një mbrëmje nga më të pakëndshmet, por ai që fliste ishte Zhan-Klod Vilnëvi, modisti më i madh i Francës, dmth i botës, dhe koha sikur po më fluturonte kur dëgjoja një histori të përmbledhur të fëminisë dhe adoleshencës së tij, të rinisë së tij, të të fshehtave të tij në fushën seksuale, të përvojave të tij me disa meshkuj dhe me disa femra, të vetmisë së tij të thellë, të dëshirës së tij të brishtë për të mos i bërë keq askujt prej atyre, tek të cilët zbulonte dëshirën e fshehtë se nuk donin t’i bënte keq atij, të shijeve të tij artistike, të cilat i admirova dhe i pata zili me thellësinë e shpirtit tim, për pasigurinë e tij të vazhdueshme, për debatet e tij me disa modistë të famshëm, për punët e tij të para për një shtëpi të modës së lartë, për udhëtimet e tij të fshehta, për të cilat nuk deshi të hynte thellë, për miqësinë e tij me tre nga artistët më të mëdhenj të kinemasë europiane, për marrëdhëniet e tij me çiftin e pseudo-artistëve të morgut, që i siguronin kushedi sa kufoma, me të cilat kalonte vetëm një natë, për dobësinë e tij, atë dobësi që ngjante me një shembje në një kamerë të ngadaltë e të pafund…
Derisa përmes perdeve të sallës kryesore u dukën zbardhëllimet e para mëngjesore dhe Vilnëvi i dha fund shpjegimeve të tij të gjata.
Për një çast të gjatë qëndruam në qetësi. Kuptova se që të dy, nëse nuk ishim të ngazëllyer prej gëzimit, të paktën, ishim të lumtur në mënyrë të arsyeshme.
Pak më vonë erdhën vigmbajtësit. Vilnëvi me vështrimin në tokë më pyeti se ç’duhet të bënte me mua, sepse, mbi të gjitha, trupi që do të vinin për ta marrë ishte imi. E falënderova për mirësjelljen që më pyeti, por, në të njëjtën kohë, e sigurova se unë gjendesha përtej atyre shqetësimeve. Bëni atë që bëni zakonisht, i thashë. Ju do të ikni?, pyeti ai. Unë kisha disa çaste që e kisha marrë vendimin, megjithatë, bëra sikur po mendohesha disa sekonda para se t’i përgjigjesha e t’i thosha jo, se nuk do të ikja. E qartë, në qoftë se atij nuk do t’i prishej punë. Vilnëvi sikur u lehtësua. Nuk më prishet fare punë, tha, përkundrazi. Atëherë ra zilja e portës dhe Vilnëvi ndezi monitorët e, pa thënë asnjë fjalë, hapi portën që të kalonin qiradhënësit e kufomave.
I lodhur nga ngjarjet e asaj nate, Vilnëvi nuk u ngrit fare nga sofaja. Pseudo-artistët e përshëndetën, madje m’u duk se njëri prej tyre kishte qejf për muhabet, por tjetri e shtyti pak dhe të dy zbritën për të marrë kufomën time. Vilnëvit po i mbylleshin sytë për gjumë. Unë vazhdova pas vigmbajtësve poshtë në bodrum. Kufoma ime, gjysmë e zbuluar, qëndronte e shtrirë në vigun e morgut. Pashë si e morën atë në krahë, deri te makina, dhe pastaj e futën në bagazh. E imagjinova atje, në të ftohtë, derisa një i afërm imi apo ish-gruaja ime do të vinte ta merrte. Por nuk ka vend për sentimentalizëm, mendova unë, dhe, kur vetura e vigmbajtësve doli nga kopshti i shtëpisë dhe humbi në atë rrugën e bukur e plot pemë, vërtet nuk ndjeva më as shenjën më të vogël të nostalgjisë, të trishtimit apo të melankolisë.
Kur u ktheva prapë te salla kryesore e shtëpisë, Vilnëvi vazhdonte të ishte në kolltukun e tij. Ai fliste me vete (megjithëse menjëherë e kuptova se ai pandehte se po fliste me mua), ndërkohë që duart e kryqëzuara i dridheshin nga të ftohtit. U ula në një karrige përballë tij, një karrige prej druri të latuar dhe me shpinë të veshur me kadife. Përballë kisha dritaren, kopshtin dhe dritën e bukur të agimit. Dhe e lashë Vilnëvin të fliste çfarë të donte.

Përktheu: Bajram Karabolli