Author

Admin - page 50

Admin has 1813 articles published.

Marshi i Oqeanit-Yannis Ritsos

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Marshi i Oqeanit-Yannis Ritsos


Kopshtin e kishim buzë detit
nëpër dritare rrëshqiste Dielli
dhe nëna ulur
në stolin e ulët
qëndiste fushat e pranverës
me pragjet e hapura të shtëpive të bardha
me ëndrrat e lejlekëve në çatinë me kashtë
shkruar në të kaltrën e tejdukshme.


Ti nuk kishe ardhur ende.
Shikoja perëndimin dhe të pashë
një shkëlqim rozë në flokë.


Mamaja më mbante duart.
Por unë
pas shpatullave të saj të buta
pas flokëve të saj të venitur
shtresuar me një aromë durimi dhe mirësie
shikoja i vrenjtur detin.


Po më thërriste një pulëbardhë
në thellësi të mbrëmjes
atje në kthesën blu të maleve.
Nënë, kush i bie ziles blu të horizontit?

Dëgjuam këngën e detit
dhe nuk mundëm të flemë më.
Nënë
mos ma mbaj dorën.

Dëgjo këngën tonë nënë
këngën e udhëtimit të ri.

Ti që qan vdekjen
nuk na njeh.
Deti nuk qan.
Këndon.

Ti e dije që do të largoheshim, nënë
dhe kripose darkën tonë me lot
e përkulur dhe e trishtuar nën yje…

Nënë, nënë
që të mohuam
urtësinë e butë të lotëve
ku është dora jote e shumëvuajtur
me shprehjen e kujdesit?
Ku është dora jote
të dëgjojmë agimin dhe detin
të ngrohim vetminë?
Nënë
qielli u shemb
nga lotët e të pafajshmëve…

Nëse është vala më e ngrohtë se dashuria
dhe anija më e ngrohtë se porti
ti e di
teksa ikja këndon në flokët e tu…

Le të ikin të gjithë.
Le të ikë gjithçka.
Unë do të qëndroj sërish
përballë qiellit të gjerë
përballë detit të madh
pa hidhërim e ankim,
të këndoj

Nuk ka kufij bota, nënë…

_______
Marshi i Oqeanit” (1940), (fragment).

Përktheu: Shpendi Shakaj

Piktura: “Nëna” – Ivan-Valentyn Zadorozhny Ukrainë).

Nga dita e një poeti/Sueton Zhugri

in A(rt)ktivizëm/Letërsi by

DITË POETI NË MËRGIM

  Sueton Zhugri

Pastajmë ( një jo-ekuacion).
Kjo është një ditë poeti në mërgim. Shumë mirë mund të jetë edhe një javë, një muaj, një gjendje kohore e paracaktuar. Zgjohem ose ndoshta edhe bie të fle. Pi një gllënkë nga filxhan i çajit dhe shoh përtej.
Mjafton një sy. Edhe një mendim i vetëm. Një shpirt i lashtë brenda një ëndrre. Arkëmortet kanë duar që të shtrëngojnë nga brenda. Çdo vështrim i tyre është një hi vullkanik i ftohur. Buzët e kufomës që prehen të kujtojnë detet që kurrë s’i ke parë, të bukur, të largët, të mbaruar… dhe ajo sikur të flet; (lind apo vdes poezia).
“Lamtumirë vetmi, lamtumirë nënë, lamtumirë pyll, lamtumirë mushkonja të ngopura me gjakun tim të ëmbël, lamtumirë Hënë paraplegjike… e verdha e vyshkur e syve të mi, lamtumirë!
Asnjë këmbanë nuk bie për mua mureve të gjashtëfishta. Ja ku jam me duar të çmbledhura. Dëgjoj vetëm një zë kukuvajke në epsh dhe ëmbëlsinë e shiut që lëpihet kalldrëmit të varrëzës. Këtejane kjo është arritja e vetme e thithkave mëngjesore, pëshpërima e mbetur e natës së shkuar. Tani do pushoj, tani dhe në përjetësinë e moteve, në barkun e uritur të krimbave të bukur pa sy. Në thellësitë e ndjenjave të tokës së zezë. E di, jeta tashmë bredh çiltërsisht gjetiu. Imja nuk është më vetmi, as edhe një gjendje e përkryer skamjeje dhe poshtërimi. Jam në një botë tashmë pa enigma, në tokë të askujt, kujtimtar i hijeve të asgjësë. Drita dhe hija atje njëjësohen, asgjësohen, në re të tymta deforme, tokë e jovdekjes dhe e jojetës. Përherë i ri, përherë i plakur, përherë fëmijë, përherë i palindur. Një jo-mirazh, i pakuptimtë, bosh. Jo, jo!
Kënga ime u këndua. Jam i lumtur me hisen time të papërkryer. Kam ruajtur brenda meje një dritare si një mendim blu mes reve. Ndodhet në lartësi në barkun e një korbi që gëlltiti mbetje të trupit tim. Një qenie që krakërrin, sytë rrathë të jeshiltë-argjendtë. Mbjell hapësirën tonë të përbashkët. Lumturia e erës e shtyn gjëkundi, i lehtë, tinzar i zi, në gjueti gllabëruese për horizonte e copëza shpresash të reja e të vdekura.
Ndoshta kanë mbetur njëzet pranvera ende për të jetuar. Etërit një nga një po mbyllin sytë. Imi iku, yti, po ashtu… mëmat vajtojnë si kukuvajka mbuluar me lule e varak. Edhe tridhjetë pranvera. Eh, sikur të rroja edhe tridhjetë pranvera. Një numër i sapombyllur në një grusht. Rriten fidanë të rinj dhe dhëmbët tanë kalben. Nuk kapemi më prej duarsh por prej sysh. Mos ma lësho vështrimin! Dua t’i ngjitem murit, është i mbuluar me gjemba qelqi. Gjaku rrjedh pa drejtim. E ka një emër udha e Tokës rreth Diellit. Askushja. Përsëritëse. Ngelëse. Orë muri në shtatë pa shtatë. Të gjithë të larë në të njëjtin det e sërish mbetur thatë. E megjithatë rrotullohet. Sa qesharake! A merret frymë nga hundët? Frymë merret me lëkurë. Qen i të njëjtës nate, duke gënjyer veten. Çdo të thotë të jesh i gjallë. Patetizëm i numërimit të pranverave. Është e lehtë pasi ke ikur, fle, si pas një sesioni seksi të ëmbël. Me të vetmen diferencë që më nuk zgjohesh. Përse mbarojnë pranverat? E para, e dyta, e dhjeta, e tetëdhjeta. Të kujtojnë apo jo, ku qëndron ndryshimi? Gjithçka është tjetërsuar, harruar, dyzuar, vëri emrin që do vetë. Shko dhe nxirr nga lavatriçe e yjeve, pluhurin andej, shpirtin këndej dhe mos i lër të fluturojnë mbi çerdhet e qyqeve. Do të më thuash që qyqet nuk ndërtojnë çerdhe…
Pikërisht!
Ti je një shpirt i lashtë brenda një ëndrre…
Amen, amen.
Poezia u shkrua me gjakun tim dhe tëndin LEXUES.

12.7.2022

Fletë kalendari-Tasos Livadhitis

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Fletë kalendari-Tasos Livadhitis

 

Kush e di se çfarë do të ndodhë nesër,
e kush mësoi se ç’ndodhi dje,
vite të humbura atje….këtu, nëpër dhoma, nëpër trena,
nëpër ëndrra.
Por nganjëherë zëri i gruas në kohë
perëndimi ngjason
me lamtumirën e një moshe që i vjen fundi
dhe ditët që të mungojnë, oh shkurti im, ndoshta na jepen
në parajsë –
Meditoj për hotelet e vegjël ku lashë
psherëtimat
e rinisë sime,
asaj, ku së fundi nuk i largohesh dot, por dhe të shkosh ku…
Erosi është çmenduria jonë, përballë së
pamundurës të njohim
njëri – tjetrin.
Zot, sa i padrejtë ishe me poetët kur u dhe vetëm një botë!
Dhe kur të vdes dua të më varrosin nën një det fletësh kalendari
që të marr kohën me vete.
E ndoshta, ç’të mbetet nga ne, të jetë atje,
anës rrugës sonë.
Oh, mos më harro!

 

Përktheu: Nilda Baxha

KUJTESA DHE ZAKONI-Michel Tournier

in Esé by

Michel Tournier

E shkuara, qoftë edhe më e largëta, nuk është sidoqoftë e vdekur. Kjo ishte njëra prej lojërave të fjalëve me të cilat René Le Senne zbukuronte kursin e tij të filozofisë në Sorbonë. Po, e shkuara është e tashme në njëfarë mënyre, por pikërisht mund të jetë e tashme në mënyra të ndryshme. Është Historia që gjendet nëpër libra. Janë objektet që gjenden nëpër muze. Janë ngrehinat që gjenden nëpër qytete. Çdo komunë ka përmendoren e vet të të vdekurve me emrat e të rinjve të sakrifikuar. Kjo kujtesë është e përbashkët dhe bën pjesë në programin shkollor.

Por ekziston gjithashtu kujtesa individuale, sepse secili prej nesh ka të shkuarën e tij, e ilustruar kjo nëpërmjet një muzeu të vogël vetjak letrash, fotografish e objektesh-suvenire. Këto dy kujtesa japin ndihmesën e tyre në gjendjen tonë shpirtërore dhe në ekuilibrin tonë jetësor. Të ardhurit rishtas vuajnë ngaqë nuk hedhin dot rrënjë në një vend ku e shkuara mbetet e huaj. Sa u përket amnezikëve, vizioni që këta kanë për një botë krejt të re, në çdo çast të jetës së tyre, është i paimagjinueshëm për njerëzit e pajisur normalisht me kujtesë.

E shkuara e formuar nga vitet tona të rinisë – ajo që Baudelaire-i e ka quajtur “parajsa e gjelbër e dashurive fëmijënore” – mund të na ndjellë një nostalgji të dhimbshme dhe dëshirën e zjarrtë për të rimëkëmbur e madje për të rijetuar ato kohë të pafajshme. Ky është edhe kuptimi i përgjithshëm i veprës së Marcel Proust-it, Në kërkim të kohës së humbur, arkeologji e përnjëmendtë vetjake. Marcel Proust-i përdor një levë të fuqishme, kujtimin afektiv që del nga një ndjesi e imët – shija e një keku (madeleine) të ngjyer në një filxhan çaji, për shembull, – dhe rikrijon me një gjallëri tronditëse një epokë të tërë të kaluar.

Sipas Henri Bergson-it, ky aktivitet i kujtesës është veçori tipike e mendjes. Por e shkuara mund të regjistrohet edhe në trup, i cili ruan vetëm elementet motore dhe të dobishme. Roli i trurit është pikërisht të përpunojë të shkuarën për nevojat e jetës së tanishme. Ai ruan vetëm gjestin e mësuar, duke eliminuar datimin dhe rrethanat që qarkojnë të fituarit e tij. Kështu, kur luaj tenis, përfitoj nga të gjitha mësimet e tenisit që kam nxënë, por nuk i evokoj ato në mendjen time ndarazi dhe në veçantinë e tyre. Kjo formë ruajtjeje është zakoni dhe pa këtë aftësi nuk do mund as të flisnim, as të ecnim dhe aq më pak të lexonim e të shkruanim. Por këto aktivitete janë fizike dhe i përkasin ngulimit tonë në botën konkrete. Mjeti i këtij ngulimi është truri, funksioni i të cilit është të përmbledhë gjithë të shkuarën e grumbulluar për të ruajtur vetëm çka është e dobishme për situatën e tanishme. Ëndrra e atij që fle përkon, përkundrazi, me një shtendosje të filtrit cerebral dhe me pushtimin e vetëdijes prej një fantazmagorie kujtimesh të padobishme.

Nga kjo teori, Henri Bergson arrinte në përfundimin e mundësisë së pavdekësisë së shpirtit. Sepse nëse truri s’është tjetër veçse ai organ i kufizuar e dobiprurës, shkatërrimi i tij prej vdekjes fizike nuk sjell medoemos fundin e shpirtit tonë.

Përktheu: Alket Çani

Françeska-Ezra Pound

in Uncategorized by

Françeska-Ezra Pound

 

Ti erdhe prej natës ku ishe kredhur
Dhe në duar mbaje lule,
Tani do dalësh prej një rrungaje njerëzish,
Prej një kaosi fjalësh rreth teje.

Unë që të kam parë mes gjërash parësore
U nxeha kur ta përmendën emrin
Në vende të rëndomta.
Sa do doja që valë të ftohta të vërshonin mbi mendjen time
Dhe bota të venitej porsi një gjeth i vdekur,
Ose si lule qumështorja dhe të flakej tej,
Që të mund të t’rigjej
Të vetme.

Përktheu nga anglishtja: Redi Sheqeri

SALMAN RUSHDIE: “Mallkimi i një jete interesante”.

in Letërsi by

Emri: Ahmed Salman Rushdie
Lindur : 19 Qershor, 1947
Vendlindja: Mumbai, Maharashtra, India
Profesioni: Shkrimtar

Zoti Rushdie, a keni një pikëpamje optimiste për botën?

Jo. (Qesh) Me një fjalë! Mendoj se është shumë e vështirë të jesh shkrimtar në këtë pikë të historisë së botës dhe të jesh optimist. Megjithatë errësira e bën më të mirë komedinë.

Çfarë ju motivon për të shkruar?

Nuk kam asgjë tjetër për të bërë! Gjithmonë kam dashur të shkruaj. I vetmi plan tjetër që kam pasur në jetë është të bëhesha aktor. Kjo nuk funksionoi! Gjithmonë kam menduar se nëse do të kishte një film të Midnight’s Children, roli që do të doja të luaja do të ishte fallxhori. Mendova, duke qenë se unë bëra plot-in e romanit, nëse filmi do të realizohej ndonjëherë, unë duhej të luaja fallxhorin.

Hëm, tani filmi është realizuar. A ishit ju në të?

Regjisori më punësoi, por unë dhashë dorëheqjen sepse gjëja e fundit që ti do që të ndodhë në atë skenë është që publiku të mendojë: “Mos është Salman Rushdie ai?” (Qesh) Thjesht do largonte vëmendjen nga atje ku ajo duhej të ishte. Megjithatë ne e premë skenën në fund.

Sa keq.

Por keqardhja ime më e madhe për një rol që nuk mundja të luaja ishte kur kompania e Will Ferrell-it m’u avit për të luajtur një rol në atë që atëherë quhej “Film i patitulluar i Will Ferrell Nascar-it”, i cili u bë më pas “Netët e Talladega-s”.

Çfarë lloj roli do të kishte luajtur Salman Rushdie në “Netët e Talledega-s”?

Ata kishin këtë ide, vetëm një sekuencë në të cilën tre njerëz shumë, shumë të pangjashëm, shfaqeshin si shoferë të NASCAR-it. Dhe unë mendoj se ata iu afruan Julian Schnabel-it, Lou Reed-it dhe mua. (Qesh) Dhe ne të gjithë duhej të kishim veshur uniformat dhe helmetat, duke ecur me lëvizje të ngadaltë me mjegullën e nxehtësisë. Kjo do të kishte qenë fantastike, por ne të gjithë nuk mundëm ta bënim. Unë isha në një turne librash, Lou ishte në një turne muzikor, Julian-i po bënte diçka tjetër dhe në fund ata thjesht e hodhën poshtë idenë dhe kjo nuk ndodhi. Do të kisha dashur ta bëja.

Kohët e fundit ju keni publikuar një autobiografi rreth përvojës suaj të të jetuarit i fshehur për 10 vjet pasi botimi i Vargjeve Satanike bëri që Ayatollah Khomeini të lëshonte një fetva që kërkonte vdekjen tuaj. A u ndjetë mirë që më në fund e larguat këtë gjë nga kraharori?

Po. Kam pritur shumë për ta thënë sepse doja të arrija një pikë ku të isha mjaftueshëm larg materialit sa të mund ta shkruaja në mënyrë objektive. Nuk doja që të ishte një lloj turbullimi emocional. Nuk doja që të ishte si një episod i Oprah-s. Kështu që prita 23 vjet që kur filloi. Gjithashtu doja të shkruaja jo vetëm për vitet e fetva-s, por edhe për jetën time të mëparshme. Sinqerisht, nuk e kisha menduar kurrë se do të shkruaja një autobiografi.

Pse jo?

Kur njerëzit më pyesnin më parë, unë thosha: “Nuk jam i interesuar. Pse duhet të shkruaj një autobiografi?” Nuk jam i interesuar të shkruaj për veten time. Arsyeja pse u bëra shkrimtar ishte të shkruaja për njerëzit e tjerë.

Nuk jeni një person dhe aq nostalgjik?

Jo. Për fat të keq unë thjesht fitova mallkimin e një jete interesante.

A do të ishit një shkrimtar ndryshe sot nëse nuk do të ishit kërcënuar?

Jo. Nëse nuk do të dinit asgjë për jetën time – nëse nuk do të kishit lexuar kurrë një gjë të vetme për jetën time dhe gjithçka që do të kishit do të ishin librat – dhe ju thjesht do t’i lexonit librat, nuk ka diçka të çuditshme që ndodh në vitin 1989. Unë nuk mendoj se ju do të shihnit se ka patur një këputje kolosale në jetën e këtij shkrimtari në atë kohë dhe se librat pas kësaj janë krejtësisht të ndryshëm. Mendoj se librat kanë vazhdimësinë e tyre dhe bëjnë rrugëtimin e tyre.

A e keni ende të nevojshme ta ruani veten?

Jo, jo në të vërtetë. Në fakt kanë kaluar 10 vjet e gjysmë që nga hera e fundit kur ka patur ndonjë kërkesë për të qenë i kujdesshëm për ndonjë gjë. Është një kohë e gjatë. Unë kam jetuar në New York dhe Londër për 10 vitet e fundit dhe bëj një jetë krejtësisht të hapur.

Dëgjova se gjatë realizimit të Midnight’s Children filmimet ishin të fshehta dhe ishin nën një emër tjetër. A ishte kjo nga frika e protestave të radikalëve myslimanë?

Jo. Çfarë ndodh kur je duke filmuar në Indi – jo vetëm në Indi, por dhe në Azinë jugore – nëse ka një libër ose projekt për të cilin mediat janë shumë të interesuara, ato ia behin aty në një numër të madh njerëzish. Një vështirësi e vërtetë. Pra, arsyeja e vënies së një titulli të rremë dhe e gjithë ajo ishte sepse ne nuk donim vëmendje. Është mjaft e vështirë ta bësh filmin edhe pa i patur të gjithë këta njerëz që vërtiten rreth e qark, duke këmbëngulur për akses dhe intervista dhe për këtë dhe atë.

A jeni shumë i famshëm në Indi?

(Qesh) Po, pak. Nuk është sikur të jesh Madonna, nuk është sikur të jesh U2. Nuk është ajo lloj fame. Mund të eci normalisht. Në fund të fundit, pjesa më e madhe e jetës së një shkrimtari kalon në një gjendje shumë private, në vetmi duke u përpjekur të bëjë punën e tij.

Përktheu: Arlinda Guma

PSE JEMI NOSTALGJIKË PËR NJË TË KALUAR QË EDHE ISHTE… PO EDHE NUK ISHTE ASHTU SIÇ E KUJTOJMË?/Meli Ajazi

in Në kohërat e kolerës by

  Meli Ajazi

Nostalgia është një ndjenjë shumë e përhapur në të gjitha kulturat, pasi e thjeshton të kaluarën në një kohë më të thjeshtë, më të ngadalshme dhe më pak komplekse duke fshirë ambiguetetet origjinale dhe duke na u paraqitur shumë e thjeshtë, shumë fisnike, shumë e pastër dhe e bukur në kujtesë.
Njerëzit kudo në botë, diku aty pas mesit të moshës së mesme, fillojnë të zhvillojnë njërën nga 3 format kryesore të nostalgjisë:
Dëshirë e madhe për llojin e përvojave që kanë përjetuar në të kaluarën, sidomos në fëmijëri, adoleshencë dhe rini, mardhëniet, miqësitë.
Dëshirë për natyrën, eksplorimet dhe eksperiencat në natyrë, dëshirë për udhëtimet.
Dëshirë të madhe sidomos për komunitetet rurale me familjen në qendër, sidomos ato të periudhës para-industriale dhe komunitetet fetare.
Të gjitha bashkë, këto forma të nostalgjisë, përbëjnë atë që e quajmë “mall për vendlindjen/të kaluarën” apo një “dëshirë e zjarrtë dhe e mjegullt njëkohësisht” për një vend, një ndjesi, njeri/ëz, , , që e konceptojmë si tërësinë dhe plotësinë e kënaqësisë dhe që e dimë se nuk mund ta kemi më.
Nostalgjia për komunitetet e së kaluarës na ridrejton drejt formimit të asaj që mund të quhet “enklava e stilit të jetës,” e cila s’është gjë tjetër veçse shoqërimi me njerëz me të cilët ndajmë disa veçori të jetës private. Anëtarët e një enklave jetese shprehin identitetin e tyre përmes modeleve të përbashkëta të paraqitjes së jashme, konsumit, dhe aktiviteteve, të cilat shpesh shërbejnë për t’i diferencuar ata nga mënyrat e tjera të jetesës…
Po pse pikërisht ndiejmë nostalgji diku në mes të moshës së mesme?
Sepse kjo moshë karakterizohet nga një dëshirë e thellë për të kujtuar, analizuar e krahasuar.
Identiteti i këtij momenti e zhvendos vëmendjen në strukturat familjare tradicionale, në komunitetet e ndryshme që ka përreth – ato të punës, fetare, farefisnore, fqinjësore, etj, për të “jetuar” së bashku. Sidomos fragmentimi dhe globalizimi i kulturës postmoderne na e sjell më shumë nevojën për ta ndjerë thellësisht të kaluarën.
Humbja e një kulture në kujtesë përmbushet nga rritja e “vendeve bosh në të” dhe angazhimi me retorikën e koncepteve tradicionale me problemet postmoderne na çon në një ripërkufizim dhe rivlerësim të kujtesës, shpikjes dhe stilit, ku kujtesa vetë bëhet gramatika për performimin e saj retorik.

Letrat e të Vdekurve-Wisława Szymborska 

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

Letrat e të Vdekurve-Wisława Szymborska

 

Ne i lexojmë letrat e të vdekurve si gjëegjëza zotash —
zotash sidoqoftë, sepse ne e dimë se çfarë ndodhi më vonë.
Dimë se çfarë parash nuk u shlyen,
të vejat që nxituan të martoheshin sërish sa kohë që kufoma ishte ende e ngrohtë.
Ah të gjorët, të vdekurit e padukshëm,
të mashtruarit, syleshët, të munduarit në marrëzinë solemne.
Ne i shohim shenjat e bëra pas shpinës së tyre,
kapim fëshfëritjen e testamenteve të grisur.
Ne i shohim të ulen aty para nesh, qesharakë
si gjërat që rrinë mbi bukën e lyer me gjalpë, ose tek ndjekin furishëm kapelet që u kanë fluturuar prej kokës.
Shija e tyre e keqe — Napoleoni, avulli dhe energjia elektrike,
ilaçet vdekjeprurëse për sëmundjet e shërueshme,
apokalipsi i marrë i St John-it,
parajsa e rreme në tokë e Jean-Jacques-it. . .
Në heshtje, ne vëzhgojmë pengjet e tyre në tabelat e shahut.
— por të zhvendosur me tre katrorë.
Gjithçka që ata parashikuan ka ndodhur krejt ndryshe,
ose paksa më ndryshe — gjë që është e njëjta gjë.
Më të zjarrtët prej tyre shohin me besim në sytë tanë;
sipas llogaritjeve të tyre, ata do të gjejnë përsosmërinë atje.

 

Përktheu: Arlinda Guma

Das Negative meiner Zeit/Arbër Zaimi

in A(rt)ktivizëm/Esé/Letërsi by

     Arbër Zaimi

Ankthi i Kafkës vjen nga përballjet njëherazi me limitet e arsyes dhe të besimit, si fakultete të mendjes.

Te “Metamorfoza” Gregor Samsës të tromaksur prej kandërrzimit i fanitet nëpërmend një zgjidhje e problemit të tij: “Po sikur të flija dhe ca e t’i harroja gjithë këto marrëzira?…”

Ç’është kjo botë ku problemet fillojnë vetëm atëherë kur mendja nuk fle? Kështu i ndodh edhe Jozef K-së, i cili një mëngjes të bukur arrestohet pa ditur pse, pa patur bërë ndonjëherë ndonjë gjë të gabuar, me siguri për shkak të ndonjë shpifjeje të bërë nga dikush – mendon ai.

Mandej fillon “Procesi”, gjatë të cilit Jozef K-ja kupton se sistemi nuk “ha pykë” dhe nuk do t’ia dijë për pafajësinë e tij. Atij i duhet të gjejë mënyra korruptive për të ndikuar ndonjë hallkë të sistemit, duke bërë mik ndokënd, duke rënë në sy për mirë, duke premtuar çdo lloj shërbimi e servilizmi. Jo se kështu do fitonte pafajësinë, sepse gjatë ”Procesit” kuptohet se verdikti për fajësinë është dhënë qysh përpara zgjimit të tij një mëngjes, mbase para se ai të ekzistonte. Synimi i rravgimeve të Jozef K-së është vetëm shtyrja apo zvogëlimi i dënimit, sepse fajësia nuk mund t’i shlyhet edhe pse ai është i pafajshëm. Ndërsa synimi i procesit është që edhe të pafajshmin ta korruptojë në mënyrë që ta homologojë me fajtorin, që edhe i pafajshmi ta meritojë si kushdo tjetër dënimin e prerë paraprakisht. Vetëm kështu bëhen të gjithë të zëvendësueshëm, si ingranazhe të një makinerie, gjë që i intereson në analizë të fundit kujtdo që ngre procesin ndaj jozefëve të botës.

Ndoshta dënimi, më shumë se rezultat i ndonjë shpifjeje, është rrjedhojë e ndonjë mëkati fillestar, të trashëguar pa bërë asgjë për ta merituar, pos lindjes, zgjimit, hapjes së syve. Sistemet e besimit që përmbajnë mëkatin fillestar si konditë të paracionalizueshme të njeriut të mjerë, përmbajnë edhe konceptin e ndërhyrjes së hyjnores, përmes një të dërguari shpagues, një Mesie. Por frika e Kafkës është se “Mesia vjen vetëm atëherë kur s’i nevojitet më askujt. Vjen një ditë më vonë se në ditën kur pritet. Jo në ditën e fundit, por pas saj, kur gjithçka ka marrë fund”.

Kafka nuk mendon si Migjeni që përditë vuen thellë e ma thellë dhe sheh qartë e ma qartë. Zgjimi i Kafkës është vuajtje, por jo kushedi sa shikim. Te “Kështjella” e papërfunduar Kafka shkruan: “Ai që i ka sytë e fashuar nuk mundet të shohë përtej fashës, sado fort që përpiqesh ta bësh të shikojë”.

Shikimi është dije pozitive, e përftuar prej shqisës më të ndritur. Ndërsa Kafka, pavarësisht gacave që ia spikatin sytë, te ditaret e veta i njeh fare pak kontribut pozitives, dhe shkruan “Unë kam përthithur fuqishëm negativen e kohës sime, që sigurisht më rri kaq pranë e që unë nuk kam të drejtë ta luftoj por vetëm, në njëfarë mënyre, ta përfaqësoj” e pak më andej “mua nuk më ka prezantuar me jetën, si Kierkegaard-in, dora tashmë e mplakur e krishtërimit, e as nuk jam kapur mbas kindit të mbramë të qyrkut të ronitur të lutjes hebraike. Unë jam fund, ose fillim”.

1 48 49 50 51 52 182
Go to Top