Tasos Livadhitis

Ta pret mendja, duhej të kisha bërë më tepër kujdes, të paktën të kisha vënë në vijë tërë këtë shi që s’ndalet ose të kisha vështruar me më tepër vetëbesim të ardhmen, sepse fundi vjen pa e kuptuar.
Dhe perdet tunden ndonjëherë e i japin shënjë dikujt që ndodhet larg (atij që s’kemi për ta mësuar kurrë se çfarë do) – brejtjet e ndërgjegjes për shkak të një mëkati të ndyrë të shkaktojnë natën një dhimbje tepër të dëlirë, derisa rreziku bëhet dalëngadalë mjaft familjar e s’të mbron dot më nga vetvetja, si ajo linja hekurodhore e papërdorshme që përshkon vitet e tua fëmijërore dhe humbet në pafundësi.
Oh, ato pasdite fëmijërore, kur qëndroje me ballin puthitur pas xhamit, thuajse i përhumbur, aq sa nëna trembej kur futej në dhomë, sepse vendi ku kishe shkuar ishte shumë larg dhe, ndoshta, ende nuk e ke gjetur rrugën e kthimit.
Dhe më pas takon te shkallët njerëz që kanë vdekur apo që do të vdesin së shpejti – veprime që patën qenë për vite të pakuptueshme dhe befas u bënë të kuptueshme falë një fjale të dëgjuar rastësisht në rrugë, natën, “kthehu, është vonë…”.
Të papritura nate, drita të largëta, lypës të palëvisshëm si shigjeta kilometrazhi që tregojnë se sa të vonuar jemi ende, ura që të shpien përtej përmes dritës së hënës dhe malli ynë për një gjë që s’ka ekzistuar kurrë – ah, të gjitha lumturitë të ishin taksur ty, por ti, nga keqkuptimi apo nga moskokëçarja, kishe zbritur një stacion më përpara.
Shpesh mendoja se duhej të mblidhja shumë suvenire, që të mos zvarriteshin në të kaluarën e errët – dhe, në vija të përgjithshme, ka diçka që s’do ta rrëfejmë kurrë dhe ky ndoshta është fati.
Rrugë të lagura e të pushtuara nga xhindët nëpër të cilat kalojnë fantazmat e ditës, njerëz të një jete tjetër, që do t’i njohim në të ardhmen – për më tepër, ç’faj kam unë që dështova, ditët ishin aq të shkurtra, mbrëmjet aq jofitimprurëse, saqë tani ka shkuar vonë – e çë pastaj? Ndjesia e dështimit na ndjek pas prej vitesh, duke i dhënë jetës sonë trajtën e një përralle, si ajo shërbyesja e vogël, së cilës i përkëdhelnim gjoksin, por, tani që ka vdekur, na shfaqet çdo Krishtlindje në gjumë dhe na uron për shumë vjet.
Ja pra, po ngrysej, të lehurat e qenve largonin klishetë e ditës, ndërsa varfanjakët largoheshin me pamje fajtore, sikur sapo të kishin vjedhur një domethënie të madhe.

Përktheu: Stefan Zhupa

Tasos Livadhitis

Koha, ma merr mendja, është me gjasë një dënim i ngadaltë – për më të tejlashtin gabim. U errësua. Hapa dritaren dhe mbajta vesh nga larg ankimin e kahershëm të botës.
Kështu i humbasim zakonisht vitet tona më të bukura, duke u marrë me gjëra të kota: me të nesërmen që s’po vjen apo me muzgun që s’po ikën. Kur Perëndia ndau botën, fëmijët zgjodhën qoshet e rrugëve, ndërsa djalli flalët më të bukura… Shtëpia më pas u shkretua, ikën të gjithë, edhe të vdekurit, edhe miqtë, edhe rinia – rrugë të harruara në natën e errët dhe në kopsht pemët kishin dëgjuar aq shumë dënesa, saqë kishin lulëzuar ndryshe nga zakonisht, “mos më harro!”, – thoshte netëve vjeshtake një zë vajzëror, sepse në vitet tona fëmijërore është gjendur gjithmonë një vajzë me emrin Maria. Dhe gjëra të tjera që nuk u realizuan kurrë – siç ndodh në jetën tonë më të vërtetë.
Isha aq i vetmuar saqë të gjitha këto do të merrnin fund në jetën tjetër. Kaloi një makinë, shtëpia u drodh dhe, ah, si t’i përvidhesh realitetit kur nuk je më fëmijë, ndërkohë që në fund të korridorit ndodhej ajo derë e fshehtë, të cilën do ta gjejmë kur të kenë kaluar vitet, si në buzë të poezive të trishtueshme që i krijojnë lumenjtë apo si lehonat që lënë pafundësinë ngaqë pëlqejnë më tepër një qarje të vogël këtu në tokë.
Ndonjëherë shkoja dhe qëndroja aty ku dikur kishte qenë stacioni i tramit, përse? këtë dua të gjej edhe unë – dhe u mora me gjëra të çuditshme, siç vepron gjithmonë ai që s’ka me çfarë të merret ose ndryshoja vazhdimisht rrugë, që të mos kuptoja ku kisha gabuar, dhe netëve e merrja me vete valixhen edhe kur shtrihesha për të fjetur, sepse kush e di fundin e udhëtimit? – me pak fjalë, bota ishte aq e huaj, saqë parapëlqeja një birrari të mirë ose të përshkoja me sy qiellin si mbi një anije apo të hipja mbi një karrige që të vështroja gjëra të humbura përgjithmonë – eh, vetëm se e bëra jetën time të mjerueshme që të ngjante paksa si e vërtetë.
Ka çaste që një jetë s’të mjafton për të sjellë ndër mend ç’ka ke jetuar – dhe mbrëmjeve i hidhja jashtë nga dritarja të gjitha mendimet mia, se mos ndoshta udhëtarët e humbur gjenin rrugën e tyre, dhe jetova nëpër shtëpi që kishin të çara ngado, që të kujtoheshin harraqët, për më tepër, duke e shtyrë gjithnjë, ja sot, ja nesër, mbeta përgjithmonë dymbëdhjetëvjeçar. Punë të errëta që do të merren vesh vetëm ditën e gjykimit. Por s’kam për ta harruar kurrë një nga netët e asaj kryengritjeje të madhe, bartësit e të plagosurve më ulën për një çast në tokë dhe atëherë ia ngula sytë yjeve, oh, Perëndia ime, sa shkëlqenin, dhe befas nuk më interesonte që kishim fituar, “e tërë pafundësia është jona”, thashë me vete dhe u betova ta shpija gjer në fund ç’më kish rënë për hise.
Më kujtohet që po bisedoja me nënën kur kish hyrë vjeshta, një kuti postare rrinte varur mbi mur si trofe harrese – deri sa në fund i lëshon pe, është më pak e lodhshme, pikëllimeve që do të na shpien drejt çmendjes ose drejt vdekjes, dhe befas një mëngjes kuptuam që i kishim harruar. Vetëm se, ndonjëherë, një këngë e largët gjatë natës apo një aromë e papërcaktuar na sjell ndër mend të shkuarat – kush do të na shpëtojë atëherë…
Përundimisht, isha tepër lavdidashës që të më mjaftonte vetëm një jetë dhe, si të gjithë herojtë, u zgjova befas një natë pa e ditur cili isha dhe se ajo çadër e lagur në korridor ishte prova e pakundërshtueshme që kisha kaluar mes për mes përmbytjes – oh, shekulli im, të kam borxh kaq shumë gjëra të vrazhda, por, duke u larguar, do të lë pas një letër dashamirëse për ata që do të vijnë.
Një herë tjetër do t’ju rrëfej për teta Rozën, e cila ka një histori të pafat ose, më saktë, nuk ka asnjë histori. Por thjesht një natë, teksa orvatej në verandë të kapte një yll që po binte, ra nga shkallët. Që nga ajo kohë, e mbështetur mbi peteraca, baret dhe përhumbet nëpër kopshte të përfytyruar.

Përktheu: Stefan Zhupa