Kështjella

Maurice Blanchot

Libri nuk është ndërtuar nga një narrativë e drejtpërdrejtë, por nga përplasja e kësaj narrative me të gjithë librat e të njëjtit tip, botuar në kohë të ndryshme, me origjinë, shënjime kuptimore dhe stile të pangjashëm, që kanë pushtuar qysh më parë atë atmosferë letrare, ku atij i duhet të zerë vend. Me fjalë të tjera, Gjeometri nuk mat vise imagjinare dhe të virgjëra, por hapësirën e pamatë të letërsisë; askush nuk e ndalon të imitojë – dhe prej këtej edhe të pasqyrojë – të gjithë heronjtë që i kanë paraprirë në këtë hapësirë, në atë lloj mënyre sa Kështjella nuk është më vepra unike e një shkrimtari vetmitar, por si një lloj palimpseti ku mund të lexohen, të puqen, të gërshëtohen, ndonjëherë fare qartë, të gjitha versionet e një aventure mijëravjeçare, pra tërësia dhe rezumeja e një Biblioteke Universale, ku K shihet herë si heroi i një romani zakonesh (i dështuar, që kërkon ta arrijë suksesin me femrat), herë si heroi i një romani aventurash (hero me zemër të madhe, mbrojtës i dobësive përballë tiranisë së një kaste të privilegjuarish), herë si heroi i një tregimi shtojzovallesh dhe, më saktë, si heroi i një lloj cikli i ri të trimërive të mbretit Arthur, duke pritur të gjejë rolin e tij të vërtetë, i cili është të përsëritë Odisea, të jetë vazhdues i Uliksit, pra të vërë në provë epopenë e epopeve dhe, së bashku me të, rendin homerik, domethënë të vërtetën olimpike. Këtë pikësynim Marthe Robert nuk ia mvesh fatalitetit të leximit që e dënon çdo njeri të kulturuar ta shohë çdo gjë përmes prizmit dekompozues të kulturës, por vetë Kafka-s, edhe ai njeri shumë i kulturuar. Një njeriu që, siç thotë ajo, ishte joshur nga sekseset e grekëve në një çast kritik të jetës: i konvertuar në sionist dhe i gatshëm të nisej në Palestinë, i vuri si detyrë vetes të kuptonte dhe të klasifikonte arkivat monstruoze të kulturës perëndimore, nga e cila s’mund t’i përjashtonte veprat e veta.

Përktheu: Balil Gjini