Bisedë me pedagogun dhe aktivistin Arlind Qori. Ai është kandidati i Lëvizjes BASHKË në zgjedhjet e ardhshme për kryetar bashkie. Por nuk është kjo arsyeja pse revista defekt-teknik zgjodhi t’i drejtojë disa pyetje. Është mënyra sesi ai u ka qëndruar kauzave të tij, pavarësisht pengesave, akuzave dhe sulmeve. Ai thotë midis të tjerash se për të politika nuk është dhe nuk duhet të jetë profesion, aq më pak profesion i privilegjuar. Ndërsa i pyetur në lidhje me jetën kulturore në kryeqytet ai sjell në vëmendje mungesën e biblotekave:
Si mund të përparojë kulturalisht një komunitet ku libri është kaq larg qytetarit, madje edhe kaq i shtrenjtë për lexuesin mesatar pikërisht për shkak të mungesës së politikave publike të mbështetjes së literaturës cilësore?!
Bisedoi: Arlinda Guma
Arlinda Guma: Kam përshtypjen se shumë prej atyre që ju akuzojnë si komunist, marksist, etj., kujtojnë se Marksi jetoi në shekullin e njëzetë. (Madje në mes të shekullit të njëzetë.) Në kohën e diktaturës në Shqipëri, shumë gjëra u bënë nën emrin e Marksit, të cilat nuk kishin asnjë lidhje me të, ashtu siç kur ajo u rrëzua, shumë gjëra u bënë nën emrin e demokracisë, të cilat nuk kishin asnjë lidhje me demokracinë. Si e shpjegoni ju të gjithë këtë injorancë të disa të djathtëve shqiptarë në lidhje me filozofin më të cituar në botë dhe një prej themeluesve më të rëndësishëm të shkencave moderne sociale? A nuk duhet ta njohësh më parë kundërshtarin përpara se ta sulmosh?
Arlind Qori: Në fakt padituria në lidhje me idetë dhe veprat kryesore të Marksit në Shqipëri nuk lidhet vetëm me ata që e identifikojnë veten djathtas, por me shumëkënd, madje edhe me ata që përpara 1990 i trajtonin mendimet e tij si të ishte profet i një feje të re. Ç’kam kuptuar prej pjesës më të madhe të kritikëve të tij në sferën publike është se ata/ato thjesht nuk kanë lexuar asnjë rresht prej Marksit, madje as edhe ndonjë libër kritik ndaj tij. Janë thjesht paragjykime të ndërtuara mbi bazën e opinioneve të çfarëdoshme.
Marksi është një prej teoricienëve shoqërorë më të rëndësishëm të modernitetit, çka e pohojnë edhe kundërshtarët e tij. Si çdo figurë madhore e shkencave shoqërore, ai na ndihmon të kuptojmë në mënyrë kritike historinë dhe kontradiktat kryesore të epokës sonë. E prapëseprapë, duke mos qenë as profet e as shenjtor, siç e kanë trajtuar gabimisht në të shkuarën, është i kritikueshëm. P.sh., një nga kritikat më frutdhënëse ndaj mendimit të tij politiko-shoqëror është trajtimi i nxituar dhe relativisht i cekët i strukturës dhe funksionit të shtetit, boshllëk konceptual i cili më vonë u përdor nga regjimet staliniste për të ngritur shtete shtypëse e diktatoriale.
Arlinda Guma: Ju njiheni si një pedagog i pakorruptueshëm. Ndoshta më i pakorruptueshmi. Cilat janë sfidat që hasni në një vend si ky; fund e krye të korruptuar? A ndikon kjo në raportin tuaj njerëzor me studentët?
Arlind Qori: Ju falënderoj për konsideratën! Unë punën time e bëj me pasion. Madje është veprimtaria më frymëzuese që kam bërë dhe bëj gjatë jetës sime. Në këtë kuptim, e kam thënë edhe më parë, se po të kisha një burim tjetër të ardhurash, punën e pedagogut do ta bëja falas. Kësisoj, as e kam përfytyruar ndonjëherë mundësinë e të qenit i korruptuar jo vetëm për hir të pasionit për mësimdhënien, por edhe se e mendoj një akt të dëmshëm për të tjerët dhe poshtërues për veten. Vetëm njeriu i ndershëm mund të jetë vërtet i lirë dhe mund të kërkojë respektin e të tjerëve.
Për sa u përket marrëdhënieve me studentët, ato i ndërtoj duke u bazuar në parimin se unë (pedagogu) jam aty për ta, jo e anasjella. Pra, universiteti dhe pedagogët ekzistojnë për hir të studentëve, jo studentët për hir të pedagogëve e burokracisë universitare, siç ndodh herë pas here në ato institucione arsimore ku korrupsioni dhe abuzimi janë kryefjalë. Kësisoj, unë i kuptoj problemet, hallet dhe vështirësitë e studentëve. Çka më lejon të jem me ta e për ta në çdo rast, duke i vlerësuar si njerëz që duan të ndriçojnë mendjen e paskëtaj të bëhen ndriçues të mbarë shoqërisë.
Nuk bie dakord me ju se vendi ynë është fund e krye i korruptuar. Institucionet po, sidomos krerët e tyre. Po në shoqëri ka shumë njerëz që në përditshmëri e në kushte anonimati bëjnë punën e tyre të ndershme, ndonëse paguhen keq dhe pakkush i respekton. Pikërisht se besoj te bashkëqytetarët e mi, jam bërë aktivist dhe merrem me politikë.
Arlinda Guma: Ju do të kandidoni në zgjedhjet e ardhshme për kryetar bashkie të Tiranës. Më ka bërë përshtypje diçka në lidhje me një prej rivalëve tuaj të djathtë; gjatë një debati ai deklaroi me krenari se nuk ishte i ardhur në Tiranë. Ç’mendim keni ju për këtë kandidat, i cili kërkon votat e “të ardhurve” në Tiranë duke i përçmuar ata? (Në një kohë kur lideri i tij politik është “i ardhur” për vete?) A nuk duhet të jetë politika; mbi të gjitha emancipuese dhe jo diskriminuese? E çfarëdolloj kahu qoftë ajo…
Arlind Qori: Kjo është një mendësi raciste dhe e papranueshme në politikë. Qytetarë të Tiranës janë të gjithë ata që jetojnë në Tiranë, ata të cilët me mundin, sakrificat, punën, krijimtarinë dhe veprimtarinë e tyre mbajnë në këmbë qytetin. Në këtë kuptim, çdo diferencim i bazuar tek origjina është i poshtër moralisht dhe joproduktiv nga pikëpamja shoqërore. Gjithsesi Belind Këlliçi nuk është i vetmi përhapës i kësaj mendësie përçarëse. Më herët Erion Veliaj ka përdorur termin racist “shpellarë” për qytetarët e Tiranës me origjinë jashtë qytetit të Tiranës, duke aluduar për veriun e Shqipërisë. Në Partinë Socialiste, më gjerësisht, herë pas here vihen re trope me nëntekst nënçmues për qytetarët e vjetër tiranas. Pra nga të gjitha anët, përfaqësuesit e partive të vjetra e të korruptuara, të paafta për të pasur një vizion unifikues dhe përparimtar, u fryjnë paragjykimeve krahinore e raciste me shpresën (iluzionin) se kësisoj do të sigurojnë disa vota më shumë.
Arlinda Guma: Ju shoh në çdo segment të Tiranës, duke folur me njerëzit e thjeshtë. Gjë që nuk e kam parë te kandidatët e tjerë. Dhe keni qenë pranë këtyre njerëzve edhe përpara se të merrnit vendimin të kandidonit. Kujtoj këtu nismën tuaj për minimumin jetik. Dhe sa më efikase rezulton për ju dhe për këta njerëz kjo afri, aq edhe më të ashpra bëhen mënyrat sesi ju sulmojnë. Ju jeni më i sulmuari nga të gjithë kandidatët nëpër studiot televizive. Pengesat që ju krijojnë vazhdimisht janë haluçinante. Ku e gjeni forcën për t’i kapërcyer të gjitha këto? A keni pasur edhe ju çastet tuaja kur i keni thënë vetes “Mjaft!”. A keni menduar ndonjëherë t’i braktisni të gjitha me gjithë këto vështirësi?
Arlind Qori: Për mua politika nuk është dhe nuk duhet të jetë profesion, aq më pak profesion i privilegjuar. Unë e kuptoj politikën si athinasit e shekullit V p.e.s., të cilët mbaronin punët e tyre në ara e punishte dhe pastaj mblidheshin në agora për të diskutuar dhe vendosur mbi çështjet me interes publik. Kësisoj edhe gjatë veprimtarisë sime si aktivist, madje edhe sot si kandidat, unë jam njëlloj sikur shkoj në punë, dal me shoqërinë apo kaloj kohën me familjen. I njëjti njeri, me të njëjtën veshje, me të njëjtat ide, me të njëjtën qasje respektuese ndaj të tjerëve. Çka ndryshon është thjesht objekti i bisedës dhe i bashkëveprimit me qytetarët, ku në rastin e fushatës do të mbizotërojnë temat politike dhe të administrimit të qytetit.
Për sa u përket sulmeve, tanimë nuk më bëjnë më përshtypje. Hera e fundit kur jam tronditur dhe i kam marrë seriozisht ka qenë gjatë protestave studentore të dhjetorit 2018, ku bataretë e servilëve të të gjitha partive të korruptuara më dhanë mundësinë të isha shënjestra e tyre e preferuar. Ende mbaj mend akuzat më të pabesueshme, sidomos njërën që më bënte ndërtues të një pallati (kur në fakt unë, si atëherë, ashtu edhe tani, jetoj në të njëjtën shtëpi me qira). Po me kalimin e kohës kam kuptuar se kjo lojë e pistë është thjesht arma e vetme që kanë kundërshtarët tanë të korruptuar ndaj njerëzve të ndershëm. Makineria e tyre e shpifjes duhet shpërfillur emocionalisht dhe duhet çmontuar me argumente të plota dhe me të vërtetën. Në fund, çdo qytetar di ta bëjë diferencën.
Nga ana tjetër unë e di se rruga ku kam hyrë me bashkaktivistët e Lëvizjes BASHKË është sa jetike për të ardhmen e Shqipërisë, aq edhe e vështirë kur mendon se ç’përbindësha socialë e politikë kemi përballë. Mirëpo kjo pabarazi në pushtet nuk më tremb, as më shkurajon. Thjesht më bën të kuptoj se sa e rëndësishme është të luftojmë me qëllimet dhe strategjinë e duhur, pa u epur në asnjë çast, pa dyshuar te potencialet e qytetarëve të ndershëm dhe pa të marrë asnjëherë koka erë nga sukseset e përkohshme.
Arlinda Guma: Tirana (dhe e gjithë Shqipëria) ka një jetë kulturore të vdekur. Populli shqiptar çdo natë sheh emisione banale me analistë (me fjalor gjithë-gjithë 50 fjalë), dhe një apo dy ditë në javë, si intermezzo, i përmbytur nga e gjithë kjo thatësirë emocionale, ai turret të shohë Big Brother-in. Kryetari aktual i bashkisë së Tiranës, edhe ai herë-herë organizon evente të shpëlara; koncerte me këngëtarë vulgarë, vetëm për faktin se ata kanë një numër të përbindshëm ndjekësish. (Por siç e dimë, cilësia artistike shkon gjithmonë në përpjesëtim të zhdrejtë me numrat.) Edhe ato shfaqje teatrale që bashkia mbështet janë të gjitha të militantëve të tyre, apo të ndonjë kritiku të qeverisë, të cilit bashkia i hedh karremin ta joshë me grante, në mënyrë që ai të mbyllë gojën, dhe ç’është e vërteta ia del. Këtu kauzat shiten lehtë. Çfarë do të bënit ju ndryshe? Me këtë jetë që ka prekur fundin në çdo drejtim?
Arlind Qori: Jeta kulturore në Tiranë e Shqipëri është e varfër dhe jo rastësisht. Ajo është efekt i degradimit politik, pabarazive të theksuara ekonomike dhe tëhuajësimit shoqëror. Njerëzit e lodhur e të stërmunduar nga puna e varfëria kanë gjithnjë e më pak kohë e nerva për të lexuar apo ndjekur veprimtari kulturore që kërkojnë njëfarë impenjimi. Ndaj kultura televizive e rëndomtë është bërë e vetmja alternativë masive. Faktor shtesë i mbizotërimit të kësaj kulture është degradimi arsimor, që vihet re në faktin se edhe ata që kanë kredenciale të forta intelektuale hera-herës kanë mangësi të forta në drejtshkrimin e shqipes.
Nga ana tjetër institucionet publike deri më tash e kanë parë artin e kulturën në logjikën e qokave, marrëdhënieve klienteliste apo llogarive të rëndomta politike. Çka do të duhej të bënin institucionet, dhe që ne e kemi në programin dhe synimet tona, është që jo vetëm të shtohet financimi shtetëror për kulturën, por edhe të trajtoheshin me përparësi ato shprehje e dimensione të kulturës që nxisin reflektimin, mendimin kritik, ndjenjën e të bukurës, lartësimin e shpirtit, etj. Bie fjala, Bashkia e Tiranës përmban 24 njësi administrative (11 në qytet dhe 13 në fshatra) dhe 3 lagje urbane, por ka vetëm 8 biblioteka lagjeje; edhe ato të varfra në fond librash. Ndërkohë që prej vitesh Biblioteka Kombëtare është thuajse jashtë funksionimit për publikun e gjerë. Si mund të përparojë kulturalisht një komunitet ku libri është kaq larg qytetarit, madje edhe kaq i shtrenjtë për lexuesin mesatar pikërisht për shkak të mungesës së politikave publike të mbështetjes së literaturës cilësore?!
Arlinda Guma: Cili është mendimi juaj në lidhje me qëndrimet e Bashkimit Europian ndaj lëvizjeve të reja, le të themi të ekstremit të majtë, si për shembull Syriza në Greqi. Mënyra sesi u thye kjo lëvizje, për mendimin tim, me një kontribut të konsiderueshëm të Bashkimit Europian, është gati e ngjashme me mënyrën sesi Bashkimi Europian po i imponon Albin Kurtit të pranojë asociacionin e komunave serbe. Duket sikur ka një prirje për të mos i lënë të lulëzojnë këto lëvizje, për t’i shtypur apo për t’i mbajtur nën kontroll këto segmente, të cilat, më duhet të them se janë shumë më pranë njerëzve të thjeshtë dhe halleve të tyre sesa segmente të tjera politike. Cili është mendimi juaj për këtë? (Ndoshta pozita juaj aktuale do të induktonte një përgjigje diplomatike ndaj kësaj pyetjeje, por revista defekt-teknik është jokorrekte politikisht.)
Arlind Qori: Unë nuk mendoj se SYRIZA ka qenë parti e ekstremit të majtë kur erdhi në pushtet; akoma më pak ekstremiste më është dukur Lëvizja Vetëvendosje. Çka i ka bërë të keqperceptohen si ekstreme ka qenë këmbëngulja e tyre programore dhe përkushtimi për të përfaqësuar me dinjitet popujt e tyre. Ne e dimë se qeveria e SYRIZA-s u thye menjëherë pas referendumit për mospranimin e masave të Trojkës, ndërkohë që qeveria e Vetëvendosjes është gjendur nën një trysni të fortë ndërkombëtare për të pranuar njëfarë asosacioni të komunave me shumicë serbe.
Çka duhet të kuptojmë për mënyrën e funksionimit të Bashkimit Evropian është se ky i fundit është një ndërthurje e disa faktorëve kushtetimorë që nis nga vullneti i popujve të Evropës dhe vazhdon me interesat gjeopolitike të vendeve anëtare, ndikimin e faktorëve ekonomikë dhe me rolin e burokracisë së vetë Bashkimit Evropian. Këta faktorë nuk janë gjithmonë në sinkron me njëri-tjetrin. Po unë besoj se faktori i parë, vullneti dhe solidariteti potencial i popujve të Evropës, mund të bëhet elementi përcaktues i zhvillimit demokratik të vetë BE-së.
Për sa i përket Shqipërisë, më duket se situata jonë nuk ka as peshën e rëndë të borxhit të jashtëm që kishte Greqia, as potencialin shpërthyes politik që kanë raportet midis Kosovës dhe Serbisë. Në këtë kuadër, unë do ta shihja me më shumë optimizëm rolin e Bashkimit Evropian dhe në përgjithësi të faktorit ndërkombëtar perëndimor në Shqipëri.
Arlinda Guma: Në ditët e sotme, shqiptarët mund të kenë diçka më shumë se ç’kanë pasur në diktaturë, por, megjithatë, atyre u mungon një element i rëndësishëm; mungon entuziazmi për jetën, motivimi, edhe nervi… Si një njeri i artit, unë mund ta dëshmoj këtë; pa motivim dhe pa entuziazëm nuk ngjizet as arti (me kusht që ky lloj entuziazmi të mos pasqyrohet në vepër, përndryshe ajo do të rezultonte banale.) Nuk dua t’ju pyes se çfarë do të bënit ju për t’ua kthyer entuziazmin këtyre njerëzve, sepse do të ishte diçka tërësisht e pamundur, absurde, një punë titanësh, por dua t’ju pyes për shkaqet sociale që e krijojnë një gjendje të tillë, përveç atyre ekonomike, e cila sot duket se ka mbërthyer të gjithë botën.
Arlind Qori: Mbase jam optimist i pandreqshëm, por mua nuk më duket kaq e zymtë situata kur vjen fjala tek entuziazmi i njerëzve. Ndoshta ju jeni më objektive, kurse unë më i anshëm pasi në përditshmërinë time bashkëveproj me njerëz e aktivistë, sidomos të rinj, të cilët kanë një dëshirë të zjarrtë për jetën, guxojnë, luftojnë e punojnë për të përmirësuar fatin e tyre e të mbarë shoqërisë. Diçka të tillë e kam ndeshur edhe javët e fundit mes mijëra bashkëqytetarëve që na kanë dhënë firmën për të kandiduar në zgjedhjet lokale. Nuk po them se shumica e tyre ishin entuziastë, por kishte një numër të konsiderueshëm syresh që kishin besim te vetja dhe te njëri-tjetri dhe e shihnin gjendjen aktuale si pjellore për ndryshim. Ekziston edhe e kundërta në shoqëri, nganjëherë mbizotëruese në dukje: pesimizmi i thellë, madje në prag të dëshpërimit. Çka e bën njeriun të mos besojë as te vetja, as te të tjerët, e aq më pak të motivohet për të krijuar.
Sidoqoftë ne jetojmë në një kohë krize. Kriza është një pikë kthese e cila tregon se gjendja nuk mund të vazhdojë më ashtu siç ka qenë. Përpara shoqërisë janë njëlloj të hapura edhe alternativa e degradimit përfundimtar, edhe mëkëmbja. Kjo kontradiktë prodhon dyzime të forta në shoqëri, edhe në mënyrën se si njerëzit e perceptojnë realitetin dhe potencialet e transformimit të tij. Ndaj në të njëjtin vend bashkëjetojnë optimisti entuziast dhe pesimisti në zgrip të dëshpërimit. Çka unë e ndiej si detyrë, dhe besoj se kjo vlen për të gjithë aktivistët e Lëvizjes BASHKË, është që të luftojmë që të fitojë modeli i parë dhe t’i bindim bashkëqytetarët tanë me argumente se ndryshimi për mirë është i mundshëm.
Arlinda Guma: Cilët janë filozofët që kanë ndikuar në formimin tuaj? Dhe meqenëse kjo është një revistë kryesisht letrare: po shkrimtarët? Nëse do t’i kishit përballë; qoftë të parët, qoftë të dytët, çfarë pyetjesh do t’u bënit?
Arlind Qori: Për filozofinë do të të përgjigjem duke e reduktuar pyetjen në filozofinë politike, meqenëse e kam fushë të studimit. Ndër ta mund të veçoja tre: Benedikt Spinozën për mënyrën autentike e fuqizuese të mbrojtjes së demokracisë si forma më e mirë e qeverisjes; Karl Marksin për kritikën e ekonomisë politike dhe të ideologjisë; Xhon Rollsin për kthimin e mendimit politik në baza normative dhe orvatjen e guximshme për të ndërtuar një sistem politiko-shoqëror që bazohet në ndërthurjen e parimeve të liberalizmit, republikanizmit dhe socializmit.
Nëse do të kisha mundësi t’u drejtoja nga një pyetje, Spinozës do t’i kërkoja të përpunonte më shumë tezat e tij mbi demokracinë, të cilat i la përgjysmë gjatë shkrimit të “Traktatit politik”, libër i pambaruar pikërisht për shkak të vdekjes së autorit. Marksin do ta pyesja për strukturimin e shtetit, mbi të cilin ka pasur në plan të shkruante një libër (siç e dëshmon te Grundrisse-ja), por s’pati kohë as ta niste. Ndërsa Rollsin do ta pyesja për kontekstualizimin e parimeve të drejtësisë në shoqëritë kapitaliste bashkëkohore.
Për sa i përket letërsisë, me thënë të drejtën më ke zënë pak ngushtë pasi as njohuritë për të nuk i kam aq të thella sa për filozofinë politike, as e kam vetë shumë të qartë se cilët shkrimtarë më kanë ndikuar më shumë. Prandaj do të rendis rrëmujshëm një varg shkrimtarësh, i vetëdijshëm se lista nuk është as e plotë, as tërësisht e saktë. Mund ta nisja me Sofokliun, sidomos me tragjedinë “Antigona”, e cila ka edhe një domethënie të fortë politike. Paskëtaj me Dante Aligerin, sidomos me “Ferrin”, të cilit i jam kthyer kohët e fundit sepse më ka tunduar mjaft pjesa e Uliksit që, pasi ka mbërritur në Itakë, i thërret shokët e vet për të ndërmarrë një udhëtim të ri drejt së panjohurës. Do të vazhdoja me Viktor Hygoin që e kam lexuar ethshëm gjatë adoleshencës, sidomos “Vitin ‘93” dhe “Njeriun që qesh”. Gjatë rinisë studentore jam kapur fort pas Dostojevskit, ku dua të veçoj “Djajtë”, një paralajmërim i zymtë për çdo tentativë emancipuese që kalon me fodullëk cakun e të mundshmes historikisht. Nëse do të vinim në bashkëkohësi, do të veçoja një libër që më ka lënë fort mbresa për narrativën, stilin e të shkruarit dhe fuqinë denoncuese të krimeve ndaj punëtoreve, romanin “2666” të Roberto Bolaño-s. Për sa i përket letërsisë shqipe mund të veçoja Migjenin, Ismail Kadarenë dhe Petro Markon.
Sidoqoftë libri që më ka ngazëllyer më shumë, madje të cilin e kam lexuar 5-6 herë, ka qenë “Ushtari i mirë Shvejk” i Jarosllav Hashekut. Për herë të parë kam nisur ta lexoj në vjeshtën e vitit 1996. Isha në vitin e parë gjimnaz dhe kisha gjithë ditën që mësoja për provimin e parë e të frikshëm të fizikës. Zor se kam qenë ndonjëherë më shumë në ankth për një provim. Në fund, afër mesnatës, i lodhur, i mbylla librin e fletoret dhe për t’u shtensionuar pak mora në duar “Shvejkun”. Kam qeshur që në fjalinë e parë dhe faqe pas faqeje e harrova fare provimin e të nesërmes. Për sa u përket autorëve me të cilët do të doja të kuvendoja, po të ishte në dorën time do të zgjidhja pikërisht bohemin Hashek, jeta e të cilit është një aventurë përplot kontradikta në kapërcyellin midis një lufte botërore dhe një revolucioni.
Arlinda Guma: Çfarë libri jeni duke lexuar?
Arlind Qori: Mjerisht kohët e fundit jam duke lexuar shumë pak, madje tejet pak. Angazhimi politik është bërë aq intensiv, sidomos tani në fushatën për zgjedhjet lokale, saqë të gjesh pak kohë për të lexuar është vërtet arritje. Gjithsesi, aq pak sa mundem, jam duke lexuar një vepër për historinë dhe sociologjinë e qyteteve, “Cities in Civilization” të Peter Hall-it, i cili e nis analizën e tij me Athinën e shekullit V p.e.s. dhe e përmbyll me Londrën e dekadave të fundit të shekullit XX.
Arlinda Guma: Logu i Shkëndijës është vendi ku lëvizja juaj mblidhet për aktivitetet e saj. Duke qenë se kundërshtarët tuaj ju akuzojnë për financime të dyshimta, a mund ta sqaroni një herë e përgjithmonë se me ç’fonde mbahet ky mjedis?
Arlind Qori: Mjedisi ynë është tejet modest. Në mos gaboj, ka një qira mujore prej 30.000 lekësh (të reja). Prej shumë vitesh, që kur ishim aktivistë të Organizatës Politike, ne mbledhim kuotizacione mujore prej anëtarëve dhe aktivistëve tanë. Sot në Lëvizjen BASHKË, e cila është shumë më e madhe se ish-Organizata Politike, funksionojmë sipas të njëjtës mënyrë. Unë, për shembull, çdo muaj dorëzoj te financieri i Lëvizjes BASHKË rreth 5-6% të rrogës sime mujore. Anëtarët e tjerë, sipas mundësive ekonomike, bëjnë sakrificën e tyre pikërisht që të mbajmë një mjedis modest për mbledhje dhe aktivitete kulturore dhe të mbulojmë kostot minimale të veprimtarisë politike (p.sh. printim fletushkash, ndonjë banderolë, pankarta, etj.). Përpara fushatave të mëdha, si p.sh. në 2021 kur mbështetëm kandidimin e minatorit Elton Debreshi, përpara fushatës së minimumit jetik dhe, pas pak ditësh, përpara se të fillojë zyrtarisht fushata për zgjedhjet lokale të 14 majit, organizojmë takime publike ku u bëjmë thirrje dashamirësve, mbështetësve dhe qytetarëve që të kontribuojnë me donacionet e tyre. Sigurisht që as presim dhe as pranojmë donacione përmbi një shumë modeste pasi besojmë se mënyra më e mirë e vetëfinancimit është duke bindur shumë njerëz që të kontribuojnë nga pak.
Arlinda Guma: Shumë të njohur të mi artistë i shoh të kenë zënë cepa të rehatshëm duke e prostituar intelektin dhe artin e tyre në këmbim të sigurisë financiare. Në të vërtetë, kështu e shoh një pjesë të madhe të shoqërisë shqiptare. Duket se në këtë vend kjo është e vetmja mundësi për të mbijetuar. A keni shpresë se do të vijë një ditë ku njeriu i ndershëm, ai që nuk e shet veten dhe parimet e tij, do të bëhet shembull frymëzues për brezat që do të vijnë? A keni shpresë se do të vijë një ditë kur të marrë fund njëherë e përgjithmonë përçmimi anadollak, oriental, për njeriun e ndershëm dhe për konceptin e së drejtës? Se shqiptarët më në fund do arrijnë ta ndërtojnë një shtet të drejtë?
Arlind Qori: Unë mendoj se ata që shesin intelektin apo karakterin e tyre janë shumë të pakët. Mund të jenë njerëz me status të lartë apo me famë në shoqëri, por nuk janë as shumicë, madje as ndonjë pakicë e përfillshme. Shumica e bashkëqytetarëve tanë ngrihen herët në mëngjes, marrin dy autobusë dhe arrijnë në punë pas një ore, për të punuar 8-9 orë në ditë, shpesh herë edhe të shtunën ose të dielën, në këmbim të një page reale që sillet rreth 30.000 lekëve. Këta njerëz janë të ndershëm, mbijetojnë përmes punës së rëndë e të keqpaguar, ndihen të shfrytëzuar e të poshtëruar. Po për shkak se janë të paorganizuar, momentalisht ndihen të pafuqishëm për të ndryshuar gjendjen e tyre. Të tillë, ndonëse mund të paguhen pak më mirë, janë edhe shumë punonjës të ndershëm të klasës së mesme, të cilët e shohin se puna e tyre nuk shpërblehet e vlerësohet siç duhet.
Sigurisht, në kushtet e mjerimit të gjithanshëm, shtegu më i lehtë për të bërë përpara është përmes servilizmit e vetëposhtërimit. Po nga ky shteg mund të kalojnë e të përfitojnë shumë pak vetë, pak a shumë ata që ushtrojnë pushtetin dhe gëzojnë privilegjet. Të tjerët nuk kanë asnjë alternativë tjetër përveçse krahëve dhe mendjes së tyre, frytet e të cilave mund t’i gëzojnë vetëm nëse bashkohen me njëri-tjetrin.
Arlinda Guma: Ju falënderoj!
