ULRIKA-JORGE LUIS BORGES

in Letërsi/Përkthim/Tharm by

JORGE LUIS BORGES

Tregimi im do t’i qëndrojë besnik së vërtetës ose, ndryshe, kujtimit tim për atë që ndodhi. Ka kaluar fare pak kohë nga ngjarja, po zakoni letrar kërkon që t’i ndërthur veçoritë rrethanore e, gjithashtu, të vë në dukje emfazën. Dua të rrëfej takimin tim me Ulrikën (mbiemrin nuk ia mësova dot dhe, ndoshta, nuk do t’ia mësoj kurrë) në qytetin e Jorkut. Kronika përfshin vetëm një natë dhe një mëngjes.
Nuk do të më kushtonte asgjë të tregoj se, për herë të parë, e pashë pranë “Pesë Motrave”* të Jorkut, atyre qelqnajave mozaikë të bukura, statujë e gjallë, që u respektuan edhe nga ikonoklastët e Kromuellit, por e vërteta është se u njohëm në sallonin e vogël të Northern Inn-it, që ndodhet në anën tjetër të mureve. Pak njerëz kishte dhe ajo ishte me shpinë nga ne. Dikush i ofroi një gotë, por ajo nuk pranoi.
– I përkas feminizmit, – tha. – Nuk dua të bëj si burrat. Nuk i duroj dot duhanin dhe alkoolin e tyre.
Nga mënyra e hollë si e tha, mora me mend se nuk ishte hera e parë që e shqiptonte atë frazë. Por, më vonë, mora vesh se nuk ishte në natyrën e saj kjo mënyrë të foluri. Jo çdo gjë që themi është jona.
U fajësua që kishte ardhur vonë në muze. Megjithatë, sa morën vesh se ishte norvegjeze, e lanë të hynte.
Dikush nga të pranishmit komentoi:
– Nuk është hera e parë që vijnë norvegjezë në Jork.
– Ashtu është, – tha ajo. – Anglia ka qenë jona dhe e humbëm, nëse dikush ka diçka dhe e humbet.
Atëherë e vura re mirë. Në një rresht të Viliam Blejkut* flitet për vajza si argjend i butë, apo si flori i fortë. Po tek Ulrika ishin të dyja: ari dhe butësia. Ishte e shkathët, e gjatë, me tipare të mprehta dhe me sytë gri. Ajo që më la mbresë nuk ishte pamja, po sjellja e saj, pas së cilës fshihej një mister i qetë. Buzëqeshja e lehtë e bënte më të largët. Vishej me të zeza, gjë e rrallë në viset veriore, ku njerëzit mundohen ta thyejnë zymtësinë e mjedisit me ngjyra të gëzuara. Fliste një anglishte të qartë e të saktë dhe rr-të i shqiptonte lehtë. Nuk jam vërejtës i hollë dhe gjërat i zbuloj pak nga pak.
U prezantuam. I thashë se isha profesor në Universitetin e Andeve, në Bogota. E sqarova se isha kolumbian.
Më pyeti, disi mendueshëm:
– Ç’do të thotë të jesh kolumbian?
– Nuk e di, – iu përgjigja. – Është një punë besimi.
– Si të jesh norvegjez, – pranoi.
Asgjë tjetër nuk mund të kujtoj nga çfarë u tha atë natë. Të nesërmen, zbrita në sallonin e ngrënies. Nga qelqnaja pashë se kishte rënë dëborë. Hapësira e zhveshur dhe e shkretë fshihej në gjirin e mëngjesit. Nuk dukej asgjë. Ulrika më ftoi në tavolinën e saj. Më tha se i pëlqente të shëtiste vetëm.
M’u kujtua një shaka e Shopenhauerit dhe i thashë:
– Edhe mua. Kështu që mund të shëtisim të dy bashkë.
Dolëm dhe ecëm mbi dëborën e re. Fushave nuk pipëtinte frymë njeriu. I propozova të shkonim në Thorgate, disa milje poshtë lumit. Aty për aty, kuptova se isha dashuruar me Ulrikën. Kurrë s’do të kisha dëshiruar person tjetër pranë vetes.
Befas, dëgjova të ulërinte një ujk nga larg. Kurrë s’kisha dëgjuar ulërimë ujku, por e kuptova që ishte ujk. Ulrika ndërroi pamje.
Në çast, sikur të mendonte me zë të lartë, tha:
– Shpatat e pakta e të mjera që pashë dje në Jork Minster më kanë prekur më shumë se anijet e mëdha të muzeut të Oslos.
Rrugët tona kryqëzoheshin. Ulrika atë pasdite, do të vazhdonte udhëtimin drejt Londrës, ndërsa unë drejt Edimburgut.
– Në Oksford Street*, – më tha – do të ndjek gjurmët e De Kuinsit*, i cili kërkonte Anën e tij, të humbur midis turmave të Londrës.
– De Kuinsi, – iu përgjigja, – e la së kërkuari, kurse unë vazhdoj ta kërkoj përherë.
– Ndoshta, e ke gjetur, – tha me zë të ulët.
Ndjeva se diçka e beftë më shtyri drejt saj dhe e putha në buzë e në sy. Më largoi me një vendosmëri të butë, pastaj më tha:
– Do të jem jotja në bujtinën e Thorgates. Por, tani, të kërkoj të mos më prekësh. Kështu do të jetë më mirë.
Për një beqar të moshuar, falja e dashurisë është një dhuratë, pothuaj, e papritur. Dhe mrekullia ka të drejtë të vërë kushte. M’u kujtua rinia ime në Papajan*, kujtova, po ashtu, një vajzë në Teksas (ishte e hollë dhe e zhdërvjelltë si Ulrika), e cila nuk pati pranuar dashurinë time.
Nuk bëra gabimin ta pyesja nëse më donte. E kuptova se nuk isha i pari, dhe as që do të isha i fundit. Ajo aventurë (a thua e fundit për mua?) do të ishte një ndër të shumtat për atë ithtare të shkëlqyer e të prerë të Ibsenit.
Të kapur dorë për dorë vazhduam.
– E gjithë kjo duket si një ëndërr, – thashë, – dhe unë nuk ëndërroj kurrë.
– Si ai mbreti, – replikoi Ulrika, – që nuk kishte ëndërruar kurrë, derisa një magjistar e vuri të flinte mbi një qymez prej dërrasash.
Pastaj, shtoi:
– A dëgjon? Po këndon një zog.
Për pak çaste dëgjova këngën e zogut.
– Në këto vende, – thashë, – mendojnë se kush është për të vdekur, parashikon të ardhmen.
– Unë, jam për të vdekur, – tha ajo.
E pashë me habi.
– I biem nëpër pyll, – desha ta nxitja. – Do të arrijmë më shpejt në Thorgate.
– Pylli është i rrezikshëm, – tha.
Vazhduam të ecnim fushës së shkretë.
– Do të doja që këto çaste të mos mbaronin kurrë, – mërmërita.
– “Kurrë”, është një fjalë që nuk u lejohet burrave, – afirmoi Ulrika dhe, për të zvogëluar rëndësinë e asaj që tha, më kërkoi t’i përsërisja emrin tim, sepse nuk e kishte dëgjuar mirë.
– Havier Otarola, – i thashë.
Deshi ta përsëriste, por nuk mundi. Edhe unë kisha dështuar, njësoj, me emrin e saj “Ulrikke”.
– Do të të quaj Sigurd, – deklaroi duke buzëqeshur.
– Në qoftë se unë jam Sigurd, – i thashë, – ti do të jesh Brunhilda.
Kisha mbajtur hapin.
– E njeh sagën? – e pyeta.
– Sigurisht, – më tha. – Historinë tragjike, të cilën gjermanët e humbën për Nibelunget e tyre të vonuara.
Nuk desha të diskutoja dhe iu përgjigja:
– Brunhilda, po ecën sikur të donte të kishte një shpatë midis nesh, në shtrat.
U gjendëm përpara bujtinës. Nuk u çudita që quhej Northen Inn, si dhe ajo tjetra.
Nga kreu i shkallëve, Ulrika bërtiti:
– E dëgjove ujkun? Tashmë, nuk ka më ujqër në Angli. Eja, shpejt.
U ngjita lart. Muret qenë të veshur me tapiceri, në mënyrën Viliam Morris*, me një të kuqe të thellë, me pleksje frutash e zogjsh. Ulrika hyri e para. Dhoma ishte e errët dhe e ulët, me një tavan në formë çatie. Pasqyra e vagëlluar që dyfishonte shtratin e shumëpritur prej mogani të lustruar, më kujtoi pasqyrën e “Shkrimit të Shenjtë”. Ulrika qe zhveshur. Më thirri në emrin tim të vërtetë, Havier. Ndjeva se dëbora po rëndohej. Tashmë, s’kishte më mobilje dhe pasqyra. Nuk kishte më shpatë midis nesh. Koha rrëshqiste si rëra. Shekullore, në fshehtësi, rrodhi dashuria dhe unë e zotërova, për të parën dhe të fundit herë, statujën e Ulrikës.

_____
* Oxford Street – rrugë në Londër, nga më të famshmet në botë, sidomos për tregun e madh që zhvillohet në të.
* De Kuinsi (Thomas de Quincey 1785 – 1859) – gazetar, kritik dhe shkrimtar britanik i romantizmit.
* Papajan (Papayàn) – qytet në Kolumbi.
* Viliam Morris (William Morris 1834 – 1896) – zejtar, botues, poet dhe piktor britanik.

Përktheu: Bajram Karabolli

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Latest from Letërsi

Go to Top