Thatësirë-Saint-John Perse

 

Kur thatësira mbi tokë të ketë nderur lëkurën e saj prej gomarice dhe të ketë çimentuar argjilën e bardhë te burimi, kripa e trëndafiltë e kriporeve do lajmërojë fundet e kuq të perandorive, dhe femra gri e zekthit, spektër me sy fosfori, do t’u hidhet si nimfomane burrave të zhveshur të plazheve… Baltë e kuqëluar e gjuhës, jepi fund vetëkënaqësisë!

Kur thatësira mbi tokë të ketë hedhur themelet, ne do njohim një kohë më të mbarë në përballjet e njeriut: kohë ngazëllimi dhe harbutërie për sulmet e mëdha të mendjes. Toka i ka hequr dhjamët e saj dhe na lë trashëgim thukëtinë. Na takon neve të marrim stafetën! Ndihmë njeriut dhe garë e lirë!

Thatësirë, o favor! nder dhe luks i elitës! na thuaj zgjedhjen e të zgjedhurve të tu… Sistër e Zotit, bashkëpuno me ne. Mishi këtu na qe më afër kockës: mish karkaleci shtegtar dhe peshku fluturues! Deti na flak drugat prej kocka sepjesh dhe kordelet e tij me alga të fishkura: eklips e mungesë në çdo kurm, o kohë e herezive të mëdha!

Kur thatësira mbi tokë të ketë tendosur harkun, ne do jemi korda e tij e shkurtër dhe dridhja e tij e largët. Thatësirë, thirrja dhe shkurtesa jonë… « Dhe unë, thotë i Thirruri, kam marrë armët në duar: pishtarë të ngritur në të gjitha guvat, dhe le të ndritet tek unë gjithë lëma e së mundshmes! E mbaj për kumbim themelor atë klithmë të largët të lindjes sime. »

Dhe toka e tretur klithte klithmën e saj të stërmadhe prej vejaneje të nëpërkëmbur. Dhe kjo qe një klithmë e gjatë prishjeje dhe ethnaje. Dhe për ne ishte kohë rritjeje dhe krijimi… Mbi tokën e pazakontë me kufij të shkretëtirtë, ku rrufeja kthehet në të zezë, fryma e Zotit ruante zeshkësinë e saj prej drite, dhe toka e helmët ethërohej si masiv korali tropikal… A s’kishte më ngjyrë në botë,

veç kësaj të verdhe squfuri?

“Dëllinja të Fenikisë”, më të gufuara se kokat e maureve a nubianeve, dhe ju, Bërshé të pavenitshëm, gardianë fortesash e ishujsh të çimentuar për të burgosur shteti me maska të hekurta, a do të jeni vetëm, gjatë gjithë kësaj kohe, për të tretur këtu kripën e zezë të tokës? Bimë çjerrëse dhe gëmusha manaferrash pushtojnë bokërimat; arrçi dhe pjerëza janë pelegrinë të shkorretit… Ah! mos na lënçin tjetër,

veç këtë fije kashte mes dhëmbëve!

*

O Maja, ëmbëlane, urtane dhe Mëmë e gjithë ëndrrave, ngushëlluese dhe ndërmjetëse mes gjithë tarafeve tokësore, mos iu tremb anatemës dhe mallkimit mbi tokë. Do rikthehen kohët që do sjellin ritmin e stinëve; netët do sjellin ujin e rrjedhshëm në gjinjtë e tokës. Orët shtegtojnë para nesh me hap espadrilesh dhe jeta e sertë do ringjitet nga strehat nëntokësore me besnikët e saj: me “Lucilat” ose mizat e arta të mishit, me morrat e drurit, me tenjat, me tartabiqet; dhe me “Talitrat” ose pleshtat e detit, nën leshterikun e plazheve me aromë ofiçine. Kantarida e blertë dhe Likena e kaltër do na sjellin theksin dhe ngjyrën; dhe toka me tatuazh të kuq do t’i fshehë trëndafilët e saj të pafé, si copë pëlhure të lyer për gratë e Senegambit. Skërfitjet e purpurta të hardhucës kthehen tashmë nën tokë në të zezën e opiumit dhe sepjes… Do na vijnë dhe bukuroshet bolla vizitore, që duket sikur zbresin nga shtroja me tundje ijesh alla Sanseverina. Grerëza afrikane dhe zogj grabitqarë do mbikëqyrin grerëzën në strofkat e shkëmbishteve. Dhe Pupëza lajmëtare do kërkojë sërish mbi tokë supin princëror ku të ulet…

Shpërthe, o lëng i pazvjerdhur! Dashuria gufon nga gjithkund, gjer nën kockën dhe nën bririn. Toka ndërron zhguall. Vjen afshi, vjen bërtima! dhe njeriu përkulet përsëri pa u ankuar mbi natën e zemrës së tij. Dëgjo, o zemër besnike, atë rrahje nën tokë të një flatre të paepshme… Tingulli zgjohet dhe shpëton luzmën kumbuese nga kosherja; dhe koha e mbyllur në kafaz na bën të dëgjojmë së largu çekanimin e vet prej pikthi… Patat e egra do kërkojnë farnat në brigjet e vdekur të orizoreve, dhe hambarët publikë a do shemben një mbrëmje nga dyndjet popullore?… O tokë e mrekullisë dhe shugurimit – ende plangprishëse për njeriun gjer në burimet nënujore nderuar nga Çezarë, edhe sa mrekulli ngjiten drejt nesh nga honi i netëve të tua! Kështu, në kohë klloçitjeje të shtrëngatës – a e dinim vërtet? – oktapodët e vegjël të thellësive ngjiten tok me natën drejt fytyrës së enjtur të ujërave…

Netët do sjellin mbi tokë freskinë dhe vallëzimin: mbi tokën e kockëzuar me buthtime fildishi do jehojnë sërishmi sardanat e shakonat, dhe basi i tyre ngulmues veshin na e mban në dëgjimin e dhomave të nëndheshme. Me trokitje kastanjetash e nallanesh dëgjohet ende, përmes shekujsh, valltarja gaditane që në Hispani u hiqte mërzinë Prokonsujve romakë… Shirat nomadë të Lindjes do tringëllijnë sërish mbi tamburin cigan; dhe të bukurat stuhi të fundverës, zbritur nga deti i hapur me fustane mbrëmjeje, do shëtisin sërishmi mbi tokë fundet e tyre me temina…

O lëvizje drejt Qenies dhe rilindje te Qenia! Nomade të gjitha rërnat! … dhe koha rrafsh me tokën vërshëllen… Era që zhvendos për ne pjerrësinë e dunave do na tregojë ndoshta kur të zbardhë vendin ku me natë fytyra e zotit qe derdhur…

*

Po, e gjitha kjo do jetë. Po, do vijnë kohët që ngrejnë të ndaluarën mbi faqen e tokës. Por edhe për një kohë është anatema, dhe ora akoma është për blasfeminë: toka nën fashëza, burimi nën dyll… Ndalo, o ëndërr së mësuari, dhe ti, kujtesë, së ngjizuri.

Orët e reja na qofshin gjakuese dhe kafshuese! dhe po aq të humbura qofshin në fushën e kujtesës, ku kurrë kurrkush nuk u bë qëmtuese. E shkurtër jeta, e shkurtër udha, dhe vdekja na kërkon shpërblim! Blatimi për kohën nuk është më i njëjti. O kohë e Zotit, na jep llogari.

Aktet na lënë pas dhe paturpësia na prin: hyj dhe horra nën të njëjtën kashai, përherë të përzier me të njëjtën familje. Dhe udhët i kemi së toku, dhe shijet tona të njëjtat – ah! gjithë ky zjarr i një shpirti pa aromë që e mbart njeriun tek më e gjalla e tij: tek më e ndritura, tek më e thukëta e vetvetes!

Agresione të frymës, pirateri të zemrës – o kohë e gjakimit të madh. S’ka lutje mbi tokë që të na mbërrijë etjen; s’ka dyndje te ne që të na shterë dëshirën. Thatësira na ndërsen dhe etja na mpreh. Aktet tanë janë të pjesshëm, veprat tona të ngastruara! O kohë e Zotit, a do bashkëpunosh më në fund me ne?

Zoti tretet në këmbim të njeriut, njeriu tretet në këmbim të Zotit. Dhe fjalët ia shkagojnë haraçin ligjërimit: fjalë pa ofiq e besëlidhje, që përpijnë fletën e gjerë të gjuhës si fletë të blertë mani, me një grykësi insektesh e vemjesh… Thatësirë, o favor, na thuaj zgjedhjen e të zgjedhurve të tu.

Ju që flisni osetishten mbi një pllajë kaukaziane, në kohë thatësire të madhe e thërrmimi shkëmbor, e dini sa afër tokës, në fill të barit dhe të puhisë, ndihet te njeriu hukama hyjnore. Thatësirë, o favor! Mesditë qorrja na ndriçon:

ngashnjim në tokë i shenjës dhe objektit.

*

*Kur thatësira mbi tokë të ketë liruar darën, nga dëmet e saj do mbajmë dhuratat më të çmuara: dobësi dhe etje dhe nder i të qenit. “Dhe unë, thotë i Thirruri, nga kjo ethe do ethohem. Dhe poshtërimi i qiellit ishte shansi ynë.” Thatësirë, o pasion! ëndje dhe festë e elitës.

Dhe ja tek jemi tani në rrugët e eksodit. Toka djeg erëzat e saj së largu. Mishi kërcet gjer në kockë. Viset zhduken pas nesh përmes afshit të ditës. Dhe toka lakuriqe tregon klavikulat e verdha gdhendur me shenja të panjohura. Aty ku qenë thekrat dhe meli, tymon argjila e bardhë, ngjyrë fekalesh të pjekura.

Qentë zbresin me ne në pistat e rreme. Dhe Mesditë Lehësja kërkon të vdekurit në llogoret e mbushura me insekte shtegtarë. Por rrugët i kemi tjetërkund, orët çmendurore dhe, brerë qartësie, dehur turbullimesh, ja tek ecim një mbrëmje në tokë të Zotit si një popull farnangrënës të uriturish…

*

Transgresion! transgresion! Të mprehtë e kemi ecjen, të paturp kërkimin. Dhe ngrihen para nesh veprat tona të ardhshme, më prerëse e të thukëta e gërryese.

Ligjet e hidhësisë e thartësisë i njohim. Më shumë se haje afrikane a erëza latine, vaktet na gëlojnë nga acidet, dhe burimet i kemi tinëzare.

O kohë e Zotit, bëhu e volitshme. Dhe nga një djegie hudhre ndoshta një mbrëmje do lindë shkëndija e gjeniut. Ku rendte ajo dje, ku vallë do rendë nesër?

Ne do jemi atje, dhe nga më të beftët, për t’i rrethuar mbi tokë kapsollën shkrepëtimtare. E pamatë është aventura dhe ne do pajisemi. Këtu qëndron sonte fakti i njeriut.

Me shtatë kockat e salduara të ballit dhe fytyrës, le të dalldisë e të tretet gjer në kockë njeriu te Zoti, ah! gjer në plasje të kockës!… Ëndërr e Zotit, bashkëpuno me ne…

*

     «Majmun i Zotit, pushoji dredhitë e tua!»

Përktheu: Alket Çani