Spartak Lalaj

Dymbëdhjetë… – u dëgjua zëri i spikerit.
Ndiente një aromë të shpifur kërme. E kishte ndier që në mëngjes kur u zgjua nga gjumi. Aq e kudogjendur ishte era e shpifur, saqë për një çast ai bindi veten se gjithmonë e kishte ndier atë erë, veçse sot i kishte kushtuar vëmendje, kushedi pse. Nuk hëngri as mëngjes nga neveria.
– Pesëdhjetë e tre.
“Me siguri do ketë ngordhur një qen diku afër” – e qetësoi mendimi. Mirëpo edhe kur doli jashtë, edhe kur u largua nga lagjia, ndiente po të njëjtën erë të shpifur kërme.
– Gjashtëmbëdhjetë – u dëgjua zëri omnipotent, por monoton i spikerit.
Për një çast u hutua. Nuk i dëgjoi mirë numrat e fundit.
– Çfarë numrash dolën tani?
– Dymdhjet, pestetre, gjashtëmdhjet, – iu përgjigj tjetri me shpejtësinë e një llogaritari, pa e ngritur kokën nga biletat e tij. – I ke? – pyeti ai befas duke e parë në sy, sikur kjo mundësi ta shqetësonte tej mase.
Duar të nxituara qarkonin numrat nëpër bileta. Bënte një vapë e tmerrshme, nga ajo vapë që të fton në një kotje të mirë dreke. Daku, kështu e thërrisnin të gjithë, pa numrat nëpër bileta, por nuk i kishte as dymbëdhjetën e as gjashtëmbëdhjetën, por kishte trembëdhjetën. “Sa afër”, mendoi dhe ngriti shikimin te goglat që, si ca krijesa të mbyllura në kafaz kërcenin për të dalë jashtë pa e ditur që do ecnin nëpër një rrugë të caktuar dhe do të ktheheshin përsëri në kafaz për lojën e radhës, e kështu pafundësisht. Daku pa dhe njëherë numrin trembëdhjetë në biletë. “Ranë dy dhjetëshe radhazi, nuk bien tre, sipas statistikave që kam…”, dhe i hodhi një shikim të trishtuar numrit trembëdhjetë, sikur po shihte një fëmijë të braktisur që është i destinuar të qëndrojë vetëm. Psherëtiu. Bileta që mbante numrin trembëdhjetë ishte më e plotësuara nga gjithë të tjerat, veçse tek kolona e dhjetësheve kishte vetëm numrin trembëdhjetë dhe sapo kishin dy dalë dy numra nga dhjetëshet.
– Trembëdhjetë, – tha spikeri me zërin e tij të pandryshueshëm dhe monoton.
Daku e qarkoi numrin trembëdhjetë dhe përbrënda ndjeu një çlirim, shpresë, gati gëzim, sikur sapo të kishte marrë një ogur të mirë nga vetë fati. Lëvizi pak në karrige dhe u përqendrua i tëri. Për disa çaste e harroi fare erën e kërmës.
– Edhe sa numra kanë mbetur? – pyeti dikush.
– Edhe katër, – tha një burrë ngjitur dhe njomi gishtin me pështymë duke shfletuar tufën e biletave për të verifikuar në i kishte parë apo jo mirë të gjithë numrat.
– Gjashtëdhjetë e një, – tha spikeri duke i shqiptuar numrat me një theks të përkryer.
Daku qarkoi numrin gjashtëdhjetë e një. Një tjetër shenjë. Një tjetër shpresë. Shqisat iu mprehën sikur të ishte gati që të sulmonte një kafshë në pyll.
– Edhe dy numra i duhen Dakut, – i pëshpëriti dikush shokut ngjitur. Kur situata bëhej kritike për një lojtar, të tjerët pëshpëritnin, sikur të kishin frikë se mos e trembnin fatin e mirë, apo se duke thënë diçka të papërshtatshme, fati, me kapriçot dhe ironitë e tij të pafundme, ndërronte mendje dhe ikte diku tjetër. Jo pak raste kishte plasur grushti pse dikush e kishte devijuar fatin e mirë.
Kishte që nuk e ngrinin kokën fare nga bileta. Thjesht lëviznin buzët dhe mërmëritnin ca numra, diçka llogaritnin me vete, me ca formula të tymta, të shpikura aty për aty. Nuk ishte i qartë përfundimi i atyre llogarive, por një gjë ishte e sigurt, asgjë nuk ndryshonte. Do dilnin njëra pas tjetrës tri gogla dhe gjithçka merrte fund, me apo pa llogari. E megjithatë ata llogaritnin.
– Tridhjetëetre, – tha spikeri me zërin monoton, që i dha më shumë tension situatës.
Daku qarkoi numrin tridhjetëetre në biletë. I kishte mbetur dhe një numër për të qarkuar. Ndjeu se mund të fitonte. Nga kafazi do të dilnin dhe dy gogla të tjera.
– Edhe një numër dhe Daku fiton, – pëshpëriti dikush.
– Prapë? – pyeti tjetri duke i hedhur një shikim admirues Dakut, sikur po thoshte “çfarë lojtari që është”.
– I duhet pesëdhjeta, – tha i pari.
Daku kishte fituar plot tre milionë lekë dy javë më parë. Shuma ishte e konsiderueshme për një bingo të një qyteti të vogël. Fitorja e tij bëri jo pak bujë. Bingoja sa ishte hapur dhe pas fitores së tij njerëzit vërshuan brenda, bastexhinj të regjur dhe rishtarë. Në fillim u përhapën thashethemet se Pjetri, pronari i bingos, një burrë në të pesëdhjetat, i përfolur shumë pasi ishte i vetmi burrë në qytet që lyente kokën për të fshehur thinjat (gjë që fitoi admirimin e fshehtë të grave të qytetit), nuk do ia jepte shumën e fituar Dakut. Mirëpo, jo vetëm që Pjetri ia dha lekët një më një, por e bëri këtë në prani të gazetarit të qytetit, i cili e filmoi këtë çast. Dakut iu bë dhe një intervistë, ku u pyet si ndihej nga fitorja dhe sa rehat e gjente veten në bingon ku ai e fitoi këtë shumë. Bashkë me reklamën e bingos shfaqej dhe intervista në televizionin e qytetit.
– Kam luajtur në shumë vende, – deklaronte ai, – por këtu jam ndier shumë komod, vërtet një bingo e mirë. Provoni fatin, edhe ju mund të fitoni ashtu si dhe unë.
Fytyrën e tij tashmë e njihte i gjithë qyteti. Madje e përshëndetnin në rrugë dhe lëshonin tek ai gjithë tensionin emocional të të shikuarit në përditshmëri dikë që ka dalë në televizor. Daku shpresoi se nga kjo famë e shkurtër, nga dalja e vazhdueshme në televizor me reklamën, gruaja do t’i kthehej në shtëpi. Ishte kundrejt çdo logjike sepse ajo sapo e kishte divorcuar, por diçka brenda vetes i thoshte se ndoshta… se diçka do të ndodhte, se një zhvillim i mirë e priste, se jeta, ja ashtu, do të merrte disi për mbarë.
– Katërmbëdhjetë, – lexoi spikeri më monoton se kurrë.
Dakut i shkuan djersë të ftohta. Vërtet që kishte fituar tre milionë lekë, por shumë njerëz nuk e dinin se ai kishte borxh shtatëmbëdhjetë dhe se nga tre milionshi i javës së shkuar nuk kishte mbetur më asnjë kacidhe. Lau disa borxhe të vogla dhe të tjerat i “investoi” përsëri, me shpresë se fati do ta prekte dhe njëherë, do t’ia vinte në vijë disa gjëra, do lante borxhe të tjera. E pastaj gruaja do t’i kthehej.
Kurrë nuk i kishte kushtuar rëndësi në jetën e përditshme gruas. Ajo thjesht ishte diçka e pandashme me shtëpinë dhe objektet e saj, për të cilën kujdesej me një devotshmëri të madhe. Veçse objektet u zhdukën një nga një, Daku i shiti thuajse të gjitha. Me heqjen e çdo objekti e ndiente gruan çuditërisht larg. Ai habitej nga kjo ftohtësi dhe nga lotët e saj prej budallaqeje. Si nuk vlerësonte mundin e tij, punën e tij të përditshme? Ai ishte një bixhozxhi profesionist.
Mirëpo kur iu largua dhe gruaja, diçka brenda vetes i dhembi, i theri rëndë. Për disa ditë mendoi seriozisht në duhej t’i bënte pritë diku dhe ta vriste, të vendoste nderin në vend. Por kjo nuk zgjati shumë. Ashtu si me çdo nismë tjetër, energjitë i thaheshin vetvetiu tek bingoja e qytetit. Iu krijua bindja e habitshme se do të fitonte shumë pará tani në bixhoz. Deri tani kishte humbur, tani kishte ardhur koha e revanshit, të dilte të paktën “jek e jek”. Gruaja do t’i kthehej me siguri.
– Gjashtëdhjetë e nëntë, – lexoi spikeri me zërin monoton – Bingo. Bileta me numër…
U dëgjuan të shara të tmerrshme, shfrime, përplasje karrigesh, tavolinash. Nga ajo heshtje, për shkak të tendosjes së çeliktë të nervave, gjithçka u shndërrua në një minianarki. Lëvizje, biseda, shikime biletash, tundje duarsh, ngritje gishti lart, ndërkohë që këmbët i çonin te sporteli për të blerë biletat e radhës.
Daku thjesht buzëqeshi hidhur dhe lëvizi me vështirësi, sikur graviteti të ishte shumëfishuar papritur. Njerëzit i rrahën shpatullat në shenjë solidarizimi. Disa madje dhe e përgëzonin për “lojën e fortë”. “Nuk ishte e thënë”, – përsëritej fatalisht në kor. Daku nuk dëgjonte gjë tjetër veçse erën e kërmës. “Sa qen kanë ngodhur në këtë qytet?” – pyeti veten gjithë neveri. Kishte dëgjuar se Bashkia vriste qentë natën dhe ishte i bindur se i kishin lënë të vrarë nëpër kosha plehrash, ndaj dhe qyteti kundërmonte si kërmë i tëri.
Vendosi të kthehej në shtëpi, nuk kishte më me çfarë të luante. Jashtë bënte një vapë sfilitëse. Rrugët ishin thuajse të boshatisura. Një ngadalësi ndrydhëse, si prej ëndrre, bllokonte gjymtyrët e të gjithëve. Koha vetë dukej sikur lëngonte dhe mezi ecte përpara. Rrugëve shihje qen të shtrirë, të këputur në gjumë. Disa prej tyre kishin një kapëse të verdhë në vesh. Dyqanxhinjtë qëndronin të skuqur në dyert e dyqaneve, duke u freskuar me ndonjë gazetë. Diku dëgjohej zëri i një spikeri në televizor, i cili po jepte lajmet e ditës, që Dakut i vinin të paqarta. Kuptohej vetëm se flitej për planet e qeverisë për gjashtëmujorin e dytë të vitit dymijë. Kudo nëpër lajme dhe gazeta përsëritej fakti se njeriu kishte hyrë në mijëvjeçarin e ri.
“Gjashtë, dymijë, dymijë e gjashtë, gjatëdhjetë e dy mijë”, – llogariti Daku me vete mekanikisht. Zakon i vjetër ky për t’i kushtuar vëmëndje numrave që dëgjonte rastësisht në rrugë. Mistershëm i mendonte se ishin numra me fat. Shpesh bënte lojra të vogla me veten. Nëse kjo makina e shkel hijen e pemës, atëherë sot do më ecë ters, përndryshe do më ecë mbarë. Edhe një shëtitje e thjeshtë kthehej në një bast për të, si një çast i vogël për t’u përballur me fatin dhe për t’i mësuar natyrën e tij kapriçoze.
E gjeti veten përballë skedinave. Zakoni e dërgoi brenda, sa për një përshëndetje, ndonëse nuk ishte xhepbosh. Përgjithësisht bastexhinjtë e skedinave e përbuznin lojën e bingos, pasi hiqnin elementin njerëzor, elementin e inteligjencës. Në parashikimin e ndeshjeve kishte llogari, kishte mendim mbrapa. Në lojën e bingos ishe në mëshirë të Pjetrit.
Brenda gjeti të përhershmit, që praktikisht jetonin në skedina nga mëngjesi deri në darkë. Rrinin të gjithë mendueshëm mbi gazeta. Disa prej tyre madje vinin gjyslyke dhe ishin aq të përqendruar duke mërmëritur numra, saqë po të mos e dije se çfarë po lexonin, fare lehtë mund t’i merrje për ca profesorë të nderuar matematike.
E përshëndetën Dakun dhe e ftuan që të ulej me ta, pa ia ndarë sytë telekstit në televizor. Njëri prej tyre kishte buzëqeshjen e trishtë të njeriut që sapo ka pësuar një nga ironitë e fatit.
– Më la Fenerbaçja për tetëqind, – tha ai me pamjen e njeriut që pret ngushëllim për vdekjen e një familjari.
– Eh, – u dëgjua një psherëtimë indiferente.
– Sa doli? – pyeti Daku.
– Humbi, një me dy. Golin e parë e bëri Fenerbaçja dhe e humbi në pesëmbëdhjetë minutshin e fundit.
– Ta kam thënë unë, por smë dëgjove, Fenerbaçja nuk parashikohet, është ekip i qelbur. Po ulu Daku, pse nuk ulesh?
– Jo, do lëviz, – tha Daku. – Nuk jam mirë. Jam si me dhimbje koke. Pastaj dhe qyteti seç mbaka një erë sot.
Nuk mori përgjigje menjëherë. Sytë ishin te teleteksti. Daku pa në një cep të dhomës dy djem të rinj që po shihnin gara me qen dhe po qeshnin me njëri-tjetrin gjithë çiltërsi. Sa e natyrshme ngjante e gjitha, sa e thjeshtë, gati e ngjashme me jetën. Kjo e habiti Dakun më shumë nga të gjitha, se ngjante me jetën, gjithçka ngjante si jetë, si e pashmangshme, sikur nuk mund të ishte ndryshe, madje as era e kërmës.
– Erë the? – ngriti supet një nga të përhershmit. – Shih mos të ka vrarë Bashkia ndonjë qen andej nga lagjia mbrëmë.
– Çfarë kafshësh, – komentoi një tjetër i përhershëm.
– Mirë ua bëjnë. A e di çfarë të kafshuare më ka bërë një zagar një natë?
– Ç’deshe natën jashtë ti?
– Ç’desha thotë? Po takoja dashnoren.
Të përhershmit ia dhanë një të qeshure të madhe, nga ato me lot. Edhe Daku e vuri buzën në gaz dhe ashtu, duke i përshëndetur, u largua për në shtëpi.
U shtri menjëherë për të fjetur. Televizorin e kishte harruar ndezur që nga një natë më parë. Po transmetohej një film me karate.
Ndërsa po zhytej dalëngadalë në gjumë, dëgjoi gurgullimën e vogël të një rrëkeje uji, më pas iu shfaq vetë rrëkeja, që rridhte e qetë për diku, duke reflektuar arin e diellit në fytyrën e tij prej fëmije. Ishte ai vetë, fare i vogël, duke parë rrëkenë nga afër dhe sasinë e ujit që ikte e ikte pa ndalim.
Kur u zgjua nga gjumi ishte përsëri drekë. Daku u ngrit i djersitur, gjithë nerva, i gatshëm të ankohej ndaj vetë rrjedhës së kohës. Era e kërmës tashmë ishte bërë e padurueshme. Doli jashtë, i vendosur ta gjente burimin e asaj ere. I tmerruar pa dikë të varur në shtyllë, që lëkundej si lavjerrës sa majtas-djathtas. Iu afrua ngadalë duke vënë dorën në sy. Nuk gabohej, ishte vërtet një njeri i varur në shtyllë, që lëkundej si në një kolovarëse. Pa rrotull për të kërkuar ndihmë. Me tmerr vuri re një tjetër të varur në një shtyllë tjetër, pastaj një tjetër. Të gjitha shtyllat e bulevardit ishin me të varur. Vrapoi në bulevard pa e ditur as vetë përse. Hapat nuk i bënin zhurmë, sikur të ishte hije. Ndali dhe thirri me të madhe, por nuk kishte më zë.
Nga pas dëgjoi hapa. Ishte një plak i veshur me të bardha që ecte gjithë energji me një shkop në dorë. Plaku ngriti gishtin nga qielli dhe tha:
– Era e kërmës është era e trupit tënd, është e njëjta erë që e bën qenin të kuisë në shtëpitë e njerëzve që do të vdesin.
Daku desh të thoshte diçka, por nuk mundi. Ndjeu një shtrëngim të fortë në fyt. Një litar po e tërhiqte për lart në shtyllë. Luftoi me të gjithë forcën e tij për ta shkëputur, por ishte e pamundur. Një lloj filmi me metrazh të shkurtër u luajt përpara tij. Ishte i përbërë nga imazhe të shkëputura, të mbushura me ndjesi, një fushë me bar dhe aroma dehëse e vesës, minifundi i një vajze në pranverë, një lëndinë me luledele, tymi i duhanit, përzier me ngjyrat e teletekstit. Në fund rrëkeja e ujit, që rridhte aq qetë, aq tejdukshëm dhe sytë e tij prej fëmije që habiteshin me këtë udhëtim të ujit.

Kur zjarrfiksi e shembi derën, ai, bashkë me fqinjët e gjetën Dakun në kuzhinë, të varur. Një burrë që kishte prirje filozofike, tha më pas, kur u fut në dhomëpritje dhe gjeti Dakun të vetëvarur, pikërisht në atë çast po jepej intervista e tij në televizor për fitoren e tre milionë lekëve. Të pranishmit e tjerë nuk e kishin fiksuar atë çast, madje njëri ishte i bindur se televizori kishte qënë i fikur, por historia ngjiti në imagjinatën e njerëzve dhe u tregua mes bastexhinjve si një ngjarje me kuptim të thellë; mbi natyrën dhe ironinë e fatit, për vite me radhë.