Hans Bender

Mësuesi i shkollës së mesme, zoti Runge tha me zë të përgjumur: “Forgive me” është një shprehje e fortë. Në të vërtetë anglezi e përdor atë vetëm përballë Zotit, kur falet e kur i vlojnë ndjenjat e forta. Ju do ta dëgjoni rrallë e do ta përdorni rrallë. Më shpesh ndeshen “excuse me” dhe “sorry”. Po, para së gjithash ”sorry”. “Sorry” mund ta përdorni gjatë çdo ndjese. Kur doni t’i kaloni para dikujt, kur i shkelni këmbën dikujt, thoni “I’m sorry …”

Isha katërmbëdhjetë vjeçe. Rrija ulur në bankën e fundit dhe nuk isha shumë e vëmendshme. Para meje mbi bankën e lëmuar shtrihej një fletore blu DIN A6, ku duhej t’i hidhja fjalët e reja. Megjithatë pikturova djathtas dhe majtas emrit tim një lule. Poshtë fletores ishte një pasqyrë, në të cilën shihesha herë pas here. Kisha qejf të shihesha në pasqyrë, tërhiqja flokët mbi ballë e zgërdhihesha. Domethënë doja të bëhesha aktore. Rrugës për në shtëpi më parakaluan tre djem nga klasa paralele: Valteri, Horsti dhe Zigberti. Zigberti tha: Ja ku po ikën Brigite Hornei! Të tjerët qeshën. Ç’kishte xhanëm ky Zigberti me mua? Më ngacmonte, më tallte, frynte faqet, por gëzohesha kur e shihja …

Ishte fillimi i prillit. Luftës po i vinte fundi. Prej babait s’po vinin më letra. Në mbrëmje mamaja ulej pa fjalë në buzë të krevatit tim.

Disa ditë më vonë nga shkolla na dërguan në shtëpi. Nga dreka mbi çatitë e qytetit gumëzhinë aeroplanët amerikanë që fluturonin ulët. Natën kamionë me trupa SS shkuan drejt urës mbi lumin Rin e dritaret u drodhën nga gjëmimet prej frontit. Pastaj makina, karroca me kuaj dhe tanke u dyndën nëpër rrugë, mbi trotuarë. Këmbësorët po tërhiqeshin, në grupe, veç e veç, të rreckosur, të plagosur.

Qyteti ynë i vogël ziente nga frika, shqetësimi, pasiguria dhe shpresa se gjithçka do përfundojë. Beku, një ithtar fanatik i Hitlerit, armatosi djem dhe pleq. Shpërndau pushkë dhe armë kundërtanke që mbështeten në sup, urdhëroi ngritjen e pengesave xheniere, hapjen e llogoreve. Të moshuarit bashkëpunuan pa dëshirë, por të rinjtë s’e kishin idenë e prandaj ishin madje të ngazëllyer. Edhe Zigberti. Zigberti ndodhej, nën urdhërat e një ish-oficeri të luftës së parë botërore, në një kodër para qytetit. Unë çoja në kodër ujë, kafe, kekë, cigare dhe pllakën e fundit të çokollatës, që e kishte dërguar babai për Krishtlindje, ia solla Zigbertit. Isha ulur në llogore pranë tij. Ai tha: “A e di ti, jam gabuar, ti nuk je një… je më shumë një djalë. Kjo më bëri krenare. Pak pas kësaj tymosa, pa u kollitur, cigaren time të parë. Por nuk isha djalë! Jo, nuk isha djalë.

Herët në një nga paraditet vajta prapë tek kodra. Rrugët dhe fushat ishin si të shkretuara, vetëm laureshat ngriheshin prej brazdave. Që prej këtij mëngjesi e di sa e bukur është kënga e laureshave. Në kodër nuk u prita tamam miqësisht. Njëri tha: “Një çmenduri e tillë.” Kurse oficeri i luftës së parë botërore tha: “Vajzë e marrë, ti s’mund të kthehesh më.”

“Përse?” pyeta unë.

“Tani do ia nisi”, tha ai.

“Çfarë? Çfarë do nisi?”

Nuk u përgjigj askush. Një qetësi e frikshme. Renda duke u penguar në kodër për tek Zigberti. Ai më tërhoqi në llogore pranë vetes, ma pushtoi kokën në krahët e vet e tha: “Pse erdhe xhanën! Xhanëm pse erdhe sot!”

Pastaj qetësia u hodh në erë. Goditjet e topave e shkundën kodrën. Predhat zemërake e bënë çorap tokën, për të nxjerrë jashtë saj ato pak jetë, për ta pluguar siç nxirren patatet nga fusha. A pata frikë? Nuk pata frikë? Nuk e di.

Shatërvanë dheu kërcenin përpjetë. Ciflat e predhave binin si breshëri dhe tymi të zinte frymën.

Piskati një zë: “Ata janë në rrugë!”

Pastaj u bë qetësi, megjithatë në qetësi u dëgjua një rrokullimë e dyshimtë.

Zigberti tha: “Pa të shoh një herë.” U drejtua, nxori kokën mbi buzën e llogores dhe vështroi nga rruga. Ngrita sytë nga ai dhe e pyeta: “A shikon diçka? A shikon …?” Në këtë moment i shpërtheu gjaku nga qafa, një çurg i kuq, si prej një tubi …

Në kishë ishte një tablo: Qengji i Perëndisë mbi një kupë. Gjaku, një hark i kuq, rridhte me harkim prej një plage të hapur në qafë drejt buzës së kupës. Kështu qe dhe tek Zigberti. Prej kohësh nuk e kisha parë tablonë në kishë. Tani e pashë siç duhej. Mendimi im i vetëm qe tabloja, një mendim idiot, i pavend. Paralizues. S’isha në gjendje të bërtisja, s’isha në gjendje të bëja asgjë. Shihja gjakun të vërshonte nga qafa e tij dhe kujtova tablonë në kishë … Pastaj trupi iu plandos, bëri përpara, drejt meje, u fundos galiç, balli iu përplas tek gjunjtë e duart iu fashitën poshtë të hapura pranë këmbëve në tokë.

Një hije mbuloi llahtarin e frikës sime. Sipër, tek buza e llogores, qëndronte një ushtar, një ushtar i huaj, me uniformë të huaj, me një helmetë të huaj dhe një pushkë të huaj, që ende merrte nishan Zigbertin. Vrasësi i tij! Mirëpo e uli pushkën, e flaku në tokë dhe tha: “Forgive me.” U përkul, i zhvati duart e mia në gjoksin e vet dhe tha: “Forgive me.”

Përktheu nga gjermanishtja: Gaqo Karakashi