Mua nuk më frymëzojnë gazetarët e suksesshëm të ekranit, të cilët paguhen miliona lekë, vetëm se flasin 30 minuta në ekran
Arlinda Guma: Ju punoni si gazetare dhe njëkohësisht jeni aktiviste e Organizatës Politike. A përplasen shpesh këto të dyja? Si i menaxhoni?
Arbjona Çibuku: Nëse flasim në rrafshin kohor po, ndodh që të ketë përplasje oraresh. Nëse e shtrijmë përtej menaxhimit të kohës atëherë aspak, përkundrazi. Të qënurit aktiviste e Organizatës Politike është një vlerë e shtuar do të thosha në punën si gazetare. Pse e them këtë? Sepse duke qënë e angazhuar në një subjekt politik të tillë të jep lentet e duhura për të lexuar panoramën e plotë të realitetit. Kështu, nuk sheh vetëm ngjarjet që ndodhin, shkon përtej kësaj, je në gjëndje të analizosh shkaqet dhe pasojat, pra të bësh një analizë të mirëfilltë. E një gazetare e mirë pikërisht këtë duhet të jetë në gjëndje të bëjë, siç unë e shoh, të shkojë përtej leximit të lajmit, të arrijë të sintetizojë gjithë faktorët që ndikojnë për të bërë një punë të mirë. Të kuptohemi, me këtë nuk po aludoj që unë jam një gazetare e mirë, (qesh), por kjo është pika ku do doja të arrija.
Menaxhimi pastaj është diskutim më vete. Shpesh e gjej veten duke vrapuar sa andej-këndej pa u fokusuar dot diku ashtu siç do të doja. Shumë gjëra më shpëtojnë, ndërkohë për shumë gjëra të tjera më duhet të shpenzoj më tepër kohë nga sa do të doja. Por më duhet të sqaroj që këtë e konsideroj si diçka pozitive, në pikën ku jam tani më duhet të jem ne kontakt me sa më shumë ngjarje e situata, të mbledh sa më tepër eksperienca, për të bërë më vonë një zgjedhje sa më të mirëpeshuar duke u fokusuar vetëm diku.
Arlinda Guma: Si e hasët Organizatën Politike? Çfare ju tërhoqi më shumë në atë bashkësi?
Arbjona Çibuku: Në vitin e parë në fakultet u njoha me Lëvizjen për Universitetin, me betejat dhe punën e tyre për një arsim publik e cilësor. E gjeta veten aty. Prej Lëvizjes u njoha rrjedhimisht edhe me Organizatën Politike, kjo pasi një pjesë e aktivistëve të lëvizjes janë po ashtu pjesë e Organizatës Politike. Integrimi pastaj erdhi tejet natyrshëm. Vizioni i Organizatës Politike plotësonte tablonë e asaj si unë e mendoja shoqërinë “ideale”. Pra Lëvizja është e fokusuar thelbësisht në përmirësimin e jetës universitare dhe Organizata Politike shkon përtej, në kritikën e shoqërisë aktuale dhe në ndryshimin rrënjësor në të gjithë sferat. Dhe kjo i jep një qasje të plotë, të dyja mbushin njëra-tjetrën.
E pikërisht kjo ishte ajo që më tërhoqi fillimisht. Për herë të parë kisha një kritikë të mirëfilltë që i përgjigjej gjithë problematikave dhe po ashtu një vizion sesi realiteti mund të jetë ndryshe, më i mirë. E përpos të mësipërmeve, ndikim të fortë pati dhe njohja nga afër me ata që e përbëjnë atë bashkësi. Aty takova të rinj e të reja me një etje të papërshkrueshme për dijen, me plot dashuri për jetën, për njëri-tjetrin, për botën. Njerëz me ëndrra dhe dëshira, me ide të reja. Njerëz që shkëmbenin libra me njëri-tjetrin, njerëz që bënin biseda, të cilat shkonin përtej gossip-eve ca bëri x apo y celebrity, përtej jetës së Instagramit. Si mund të mos tërhiqesha nga ajo bashkësi?
Arlinda Guma: Një gjë që më bën përshtypje në shkollën tuaj të gazetarisë është fakti se shpesh u sugjerohet studentëve të ndjekin (apo në rastin më të keq; të imitojnë) disa modele të vjetra të gazetarisë shqiptare; jo domosdoshmërisht cilësore, u kërkohet një lloj gazetarie pa impuls, pa nerv, disi anakronike. Pra, në këtë shkollë nuk duket të ketë hapësirë për risitë, nismat e lira dhe individualitetin krijues… Si e mendoni ju këtë?
Arbjona Çibuku: Hapësira për risitë ekziston për këdo që ka dëshirë të sjellë të tilla. Ne tani jetojmë në kohën e digjitalizimit, ku studenti i gazetarisë do duhej të ishte i mbushur me ide dhe të ishte ai që krijonte modele të reja për t’u ndjekur. Arsyeja pse gazetarët e rinj, apo studentët e gazetarisë shtyhen drejt ndjekjes së këtyre modeleve të cilat ju i quajtët të vjetër, është sepse ata vijnë në gazetari për shkak të këtyre personazheve, ata vijnë me idhuj por shkolla ua përforcon edhe më tepër. Pasi jo rallë herë këto modele merren si shembuj. Ama eksizton diçka, të cilën nuk do mund ta mohojmë, gazetaria në të cilën këto modele të vjetra kanë ushtruar profesinon e gazetarit nuk do të mund të krahasohej me gazetarinë e sotshme. Kësisoj studentët vijojnë t’i kenë si idhuj ato modele, pa kuptuar që ajo që kërkojnë është gazetaria cilësore e jo personazhet. Personazhet absolutisht që kanë dhënë kontributin e tyre, ama është në dorën e të rinjve që nëse duan t’i japin një formë tjetër gazetarisë së sotme, ta bëjnë. Unë e përmenda edhe më sipër që mundësia për risi eksizton dhe madje është e madhe. Gazetari sot ka më shumë se një funksion, gazetari sot është multimedial. Hapësirat dhe mundësitë e dhënies së informacionit janë të larmishme, në epokën e automatizimit gazetari mund prodhojë produkte mediatike që me parë për shkak të pamundësisë së mjeteve të komunikimit, nuk bëheshin dot.
Arlinda Guma: Ç’pasoja ka sjellë në jetën tuaj personale aktivizmi politik? Jeni penduar ndonjëherë që e ndërmorët këtë rrugë?
Arbjona Çibuku: Ajo çka mund të them me plot gojën është që aktivizmi më ka rritur, më ka pjekur, ka ndihmur në formësimin tim politik. Më ka bërë të kuptoj që çdo njeri është i nevojshëm, çdokush mundet të kontribuojë, sadopak, që askush nuk është i pazëndësueshëm. Më ka bërë të kuptoj që realiteti është i ndryshueshëm, nuk është një gjë e dhënë dhe statike. Të gjithë ndikojmë në shoqëri me veprimet apo mos-veprimet tona, edhe pse shpesh mund të na duket sikur një person i vetëm nuk ka asnjë peshë. E mbi të gjitha më ka bërë të jem e vetëdijshme për forcën që kemi duke qënë të bashkuar.
Nga çka thashë më sipër besoj është e kuptueshme dhe përgjigjia ime për nënpyetjen e dytë.
Arlinda Guma: E shihni në të ardhmen Organizatën Politike si një forcë politike me përfaqësi në Parlament?
Arbjona Çibuku: Organizatën Politike në të ardhmen e shoh si një forcë katalizatore të ndryshimeve të madhe në shoqërinë tonë. Një forcë që përfaqëson të papërfaqësuarit deri më tash, krah shtresave më të shtypura të shoqërisë dhe me vizion e alternativa për një shoqëri më të mirë.
Arlinda Guma: Cilët janë ato personalitete të gazetarisë nëpër botë e nëpër kohëra që ju frymëzojnë? Nëse do të kalonit një mbrëmjë me ta me një gotë verë përpara, çfarë pyetjesh do t’u bënit?
Arbjona Çibuku: Mua nuk më frymëzojnë gazetarët e suksesshëm të ekranit, të cilët paguhen miliona lekë, vetëm se flasin 30 minuta në ekran. Për mua këta nuk janë gazetarë. Aq më tepër nuk do doja që të takoja ndonjërin prej tyre të kollarisur e me një gotë vere para. Ernest Hemingway ka punuar një pjesë të mirë të jetës së tij si reporter, e mbase do dëshiroja ta kisha takuar gjatë kohës që ai ishte një Spanjë dhe mbulonte ngjarjet e luftës civile atje. Do doja të kisha bërë një bisedë me të, për të kuptuar më shumë në lidhje me gazetarinë, atë që bëhet aty mes sheshit dhe luftës, e jo gazetarinë e ekraneve dhe pallavrave që kemi sot. Të kisha bërë një bisedë për romanin e tij “Për kë bie kambana”, i cili po ashtu bazohet në përjetimet e tij gjatë luftës, kur ai punonte si gazetar. Nuk e di se si do kishte reaguar ai nëse do t’i rrëfeja se në cilat nivele ndodhet gazetaria sot, t’i tregoja për mediat online e degradimin e tyre, t’i rrëfeja për përpunues fjalësh, të cilët shprehen se janë gazetarë. Do isha kurioze të dija mendimin e tij për mbulimin mediatik që i bëhet ngjarjeve sot. Po, po, do isha kurioze të shihja se çfarë do mendonte ai si gazetar, por edhe shkrimtar, që “kolegët” e tij sot në vitin 2019 nuk raportojnë një protestë siç është ajo e minatorëve të Bulqizës.
Arlinda Guma: Cilët janë shkrimtarët tuaj të preferuar në letërsinë shqipe? Ç’mendim keni për atë të pas 90-ës?
Arbjona Çibuku: Hah, shkrimtarët e preferuar. Përgjigja ime mund të konsiderohet shume cliche, por që pak rëndësi ka si gjykohet. Për mua piedestali i takon treshes Migjeni, Kuteli dhe Marko. Sa të ndryshëm aq edhe të ngjashëm. Shkrimtarë që ‘flasin’ gjuhën e popullit, që i këndojnë lumturisë edhe kur janë thellësisht në dhimbje. Njerëz që realitetin e epokës ku kanë jetuar e gdhëndën mjeshtërisht në historinë e shoqërisë tonë. Vuajtjet e Migjenit, përkatësia në rrënjët e popullit e Kutelit dhe etja për jetë e Markos shënojnë padyshim zenitin e letërsisë shqipe.
Autorët e pas 90-ës, hmm, inspirohem shumë nga Elhajd Cufi dhe Albatros Rexhaj. Ok kjo ishte shaka, ndoshta pa kripë, ama nga kjo kuptohet që disi i kam snobuar autorët e pas 90′. Kam lexuar sigurisht veprat e Kadaresë post diktaturë dhe mund të them që si shkrimtar e admiroj, përshtypje sidomos nga veprat e kësaj periudhe më ka lënë diptiku Vajza e Agamemnonit dhe Pasardhësi. Kam tentuar me Ben Blushin por që, nuk më ka ‘ngjitur’. Jam treguar, siç e thashë më sipër, pak skeptike me autorët e kësaj periudhe, por kjo nisur edhe nga fakti që jam ende larg së ezauruari shumë nga gjërat që do të doja të lexoja dhe i kam kushtuar pak rëndësi autorëvë të këtyre tre dekadave.
Arlinda Guma: Në rubrikën “Biseda” këtu në Defekt-Teknik, kam qenë gjithmonë e prirur të ftoj vajza dhe gra të guximshme në idetë e tyre, por më ndodh ndonjëherë kur drejtoj ndonjë pyetje mbi pabarazitë gjinore, që ato të nxitojnë të deklarojnë se nuk janë feministe, me një fjalë e kuptojnë feminizmin si një lëvizje që kërkon t’u hyjë burrave me dru. Dhe është vërtet dëshpëruese kur sheh se ky reagim vjen pikërisht prej gjinisë së shtypur. Si mendoni ju, përse jane kaq të painformuara gratë shqiptare ndaj ideve feministe? Pse tremben ato prej feminizmit? Mos është ky një lloj fetishi ndaj represionit si koncept?
Arbjona Çibuku: Nuk e di se çfarë koncepti kanë pasur mbi feminizmin, pasi nga gra e vajza të ndryshme mund të konceptohet ndryshe, por për mua feminizëm është të luftosh për të drejtat e grave në shoqëri, ku këto të drejta pikësëpari janë klasore. Ajo që unë dua është që gratë të kenë paga të barabarta me burrat, të mos diskriminohen sepse janë gra, të mos lejojnë që burrat t’i dhunojnë vetëm e vetëm se janë burra. Ama nuk dua të hyj në ato trajta feminzimi, ku diskutohet vetëm në të drejtat e grave në parim, pasi për mua nuk mund të flasim njësoj si për gratë e fasonerive ashtu edhe për një grua që është shefe apo pronare. Në këto kushte s’mund të flasim për feminizëm, andaj për mua pikësëpari është çështja klasore e më pas feminizmi. Nuk më duket aspak ashtu siç keni thënë ju “t’i hyjmë burrave me dru”, pasi feminizmi nuk është ky. Ama nuk mund të heshtim përballe realitetit të frikshëm, ku virten gra çdo ditë, ku abuzohet seksualisht me vajza, jo rallë këto të fundit janë të mitura. Shifrat e dhunës ndaj grave janë alarmante, e në këto kushte feminizmi nuk është ai që të tremb. Ama ka diçka të cilën nuk mund ta lë diçka pa përmendur, që në fakt është feminizmi ai që është kthyer në fetish. Mbase kjo mund të ketë qenë e stepja e disave që nuk duan ta konsiderojnë veten si feministe, në kushte ku vajza të cilat as që e ka përjetuar shtypjen, dhe flasin nga pozicione te rehatshme, me rrogë të kenaqëshmë, dalin e bërtasin se janë feministe dhe feminizmi për to do të kufizohet vetëm tek “jam e lirë të bëj ç’të dua me trupin tim”, të tjerat do të stepen pasi nuk u pëlqen ky lloj feminizmi. Në kushtet kur kemi larmishmëri feministesh, do të ketë dhe stepje, por jo frikë. Feminizmi liberal që përdor figurën e grave për të arritur një qëllim, psh Partia Socialiste me slogane feministe të tipit “rritja e peshës së gruas në parti”, është vetëm një mjet propagande, ky lloj feminizmi është ai që të bën të stepesh.
Arlinda Guma: Çfarë e bën poetike dhe cfarë e bën mbytëse Tiranën?
Arbjona Çibuku: Tiranën e bën mbytëse mungesa e shpresës, mungesë që e sheh pothuaj në cilëndo fytyrë që has në rrugë. E bën varfëria. E bën mungesa e alternativave. E bën shtypja. E bën diskriminimi. E bën mosfunksionimi i institucioneve. E bën fasada e Tiranës evropiane. E bën mungesa e një transporti publik cilësor. E bën mungesa e ujit në pikun e vapës. E bën mungesa e kanalizimeve gjatë dimrit. E bëjnë qeratë të nivelit zvicerian dhe kushtet pakistaneze. E bën mungesa e hapësirave të mirëfillta kulturore. Etj, etj.
Çfarë e bën Tiranën poetike? Të gjitha të mësipërmet. E bën jeta që kapet për thonjsh. E bën solidariteti i të ndarit 2 mijë lekshin e ditës me shokun apo shoqen. E bëjnë shëtitjet në muzg te liqeni me biçikletat e marra hua. Nuk e bëjnë poetike gjethet e rëna të vjeshtës apo pallavrat e shiut që përplaset në dritare, jo, ato e bëjnë të ftohtë e të lagësht. Tiranën e bëjnë poetike njerëzit, njerëzit që çdo ditë u duhet të luftojnë për të mbijetuar në këtë qytet të ftohtë, të trishtë, e sërish, plot jetë.
