Noam Chomsky beson se Trump-i “është “krimineli më i keq në historinë njerëzore.”

in A(rt)ktivizëm by

Më kujtohet një koment që Bertrand Russell-i bëri dikur, rreth vitit 1960 apo më pas. U pyet pse po marshonte në moshën e tij në demonstrata anti-bërthamore, kur ai mund të punonte për probleme të filozofisë, serioze për kohërat. Përgjigjia e tij ishte pak a shumë kështu: Nëse nuk jam këtu duke demonstruar kundër armëve bërthamore, nuk do të ketë mbetur njeri që ta lexojë filozofinë.

Noam Chomsky, gjuhëtari amerikan, aktivisti dhe shkrimtari politik, është një nga kritikët më të famshëm dhe më të ashpër të politikës së jashtme amerikane. Kritikat e tij ndaj administratave presidenciale, nga Nixon-i te Obama dhe ashpërsia e pikëpamjeve të tij – në lidhje me bombardimet e Bill Clinton-it të 11 Shtatorit në një fabrikë në Khartoum, për shembull – e kanë bërë atë shënjestër të një zemërimi të madh, po aq sa edhe një hero të së majtës globale. “Chomsky gjithmonë refuzon të flasë për motive në politikë,” ka shkruar Larissa MacFarquhar në profilin e saj për të për “The New Yorker-in,” në vitin 2003. “Ashtu si shumë teoricienë të njerëzimit universal, ai shpesh duket i hutuar, madje edhe i zmbrapsur, nga mendimi i njerëzve të sotëm dhe nga psikologjia e tyre.”
Kur i telefonova Chomsky-t, i cili është nëntëdhjetë e një vjeç, muajin e shkuar, për një intervistë të planifikuar prej kohësh, kisha ndër mend të diskutoja karrierën, jetën dhe librin e tij të fundit: “Kriza e Klimës dhe Marrëveshja e Re e Gjelbër Globale”, shkruar me Robert Pollin-in dhe CJ Polychroniou-n – por ai e kaloi pjesën më të madhe të seancës një-orëshe duke folur kundër Administratës Trump me një forcë që më befasoi paksa.
Chomsky ka qenë gjithmonë, jashtëzakonisht pragmatik, në analizën e tij politike, duke u larguar nga disa të majtë të tjerë, në lidhje me besimin e tij në domosdoshmërinë e votimit të demokratëve mainstream kundër republikanëve. Por përveç mbështetjes së Joe Biden-it këtë vit, ai më tha se Donald Trump-i është “krimineli më i keq në historinë njerëzore” dhe shprehu shqetësime serioze në lidhje me të ardhmen e demokracisë amerikane (megjithëse pranoi se “nuk ishte dhe aq interesante.”) . Me ndoshta jo dhe aq shqetësim, por me të njëjtin pasion që duket se sjell për çdo temë, ai sulmoi po aq edhe “kulturën e bojkotit” dhe shpjegoi pse e nënshkroi letrën e fundit të Harper-it për fjalën e lirë. E megjithatë, Chomsky vuri në dukje se ato për të cilat më shumë pëlqen të mendojë janë filozofia, shkenca dhe gjuha. “Të them të drejtën,” tha ai, “ndërsa jap intervista dhe flas për gjëra, një pjesë e mendjes sime punon për probleme teknike, të cilat janë shumë më interesante.” Biseda jonë e redaktuar vijon si më poshtë.

Isaac Chotiner, 30 Tetor, 2020

Përktheu: Arlinda Guma

A kemi qenë gjatë katër viteve të fundit në një periudhë të çuditshme dhe të re të historisë amerikane? Apo po shohim një vazhdim të historisë së saj, që përputhet shumë me atë që ka qenë gjithmonë?

Sigurisht, është i njëjti vend. Ne nuk kemi pësuar një revolucion të madh, por katër vitet e fundit nuk janë shumë në përputhje me historinë e gjithë demokracive perëndimore. Deri tani, po bëhet gati e çuditshme. Në treqind e pesëdhjetë vitet e demokracisë parlamentare nuk ka patur asgjë si kjo që po shohim tani në Washington. Nuk kam pse t’jua ​​them. Ju lexoni të njëjtat gazeta që lexoj edhe unë. Një president, i cili ka thënë se nëse nuk i pëlqen rezultati i zgjedhjeve, thjesht nuk do të largohet nga detyra dhe është marrë mjaft seriozisht, aq sa, për shembull, dy oficerë ushtarakë të nivelit të lartë, shumë të respektuar, në pension – njëri prej tyre shumë i njohur, nënkoloneli John Nagl – në të vërtetë arriti deri aty sa t’i shkruante një letër të hapur gjeneralit [Mark] Milley, Krye Shefit të Përbashkët të Shtabit, ku e kujtonte për detyrat e tij kushtetuese për të dërguar ushtrinë amerikane e për ta nxjerrë presidentin nga zyra nëse refuzon të largohet.
Ekziston një artikull i gjatë, të cilin ju ndoshta e keni parë, nga Barton Gellman-i, ku rishikohen strategjitë që lidershipi republikan po mendon për të provuar dhe dëmtuar zgjedhjet. Ka patur shumë ndërhyrje më parë. Ne nuk jemi të panjohur me këtë fenomen. Në fakt, një rast që të vjen në mendje është disi i rëndësishëm për momentin: Viti 1960. Richard Nixon-i kishte një arsye mjaft të mirë për të besuar se ai i kishte fituar zgjedhjet. Nixon-i, i cili nuk ishte personi më i lezetshëm në historinë e politikës presidenciale, vendosi ta vërë mirëqenien e vendit mbi ambicien e tij personale. Kjo nuk është ajo që po shohim tani dhe është vetëm një shenjë e një ndryshimi shumë domethënës. Ekzekutivi është pastruar pothuajse totalisht nga çdo zë kritik i pavarur – asgjë s’ka mbetur veç lajkatarëve. Nëse nuk janë mjaft besnikë ndaj mjeshtrit, ata largohen dhe merret dikush tjetër. Një shembull goditës kohët e fundit ishte pushimi nga puna i inspektorëve të përgjithshëm kur ata filluan të shikonin në kënetën e pabesueshme që Trump krijoi në Washington. Kjo lloj gjëje vazhdon e vazhdon.

Si e shikoni Administratën Trump, në lidhje me rolin e Amerikës në botë, është kjo një gjë e re?

Hëm, ka disa gjëra të reja për të cilat nuk po diskutohet shumë. Nuk e di nëse është Trump-i, por njerëzit përreth tij, në thelb po krijojnë një aleancë ndërkombëtare të shteteve jashtëzakonisht reaksionare, që mund të kontrollohen nga Shtëpia e Bardhë, e cila, natyrisht, është zhvendosur shumë djathtas, duke prishur çdo marrëveshje ndërkombëtare, duke shkatërruar gjithçka që shihet. Në Hemisferën Perëndimore, një figurë udhëheqëse do të ishte [Jair] Bolsonaro, në Brazil, një lloj kloni i Trump-it, Lindja e Mesme me diktaturat e Gjirit, shtetet më reaksionare në botë dhe Egjipti nën [Abdel Fattah El-] Sisi, ndoshta diktatura më e keqe në historinë e Egjiptit. Izraeli ka lëvizur shumë në të djathtë. Marrëveshjet aktuale, të ashtuquajtura të paqes, nuk kanë asnjë lidhje me marrëveshjet e paqes. Është një bazë shumë e natyrshme e Lindjes së Mesme për revanshin trumpian reaksionar ndërkombëtar. Në Lindje, India [Narendra] Modi është kandidat kryesor. Ai po shkatërron demokracinë laike indiane, duke u përpjekur të imponojë teokracinë nacionaliste hindu, duke shtypur Kashmirin. Ata janë një pjesë e dukshme e saj. Në Evropë, kandidati kryesor është Hungaria e [Viktor] Orbanit. Matteo Salvini nuk është ende në pushtet, por Italia vjen pas. Ka figura të tjera të këndshme në të gjithë botën, por kjo është në thelb bërthama e kësaj.
Tani, kjo është njëra anë e hedhjes poshtë të të gjitha marrëveshjeve ndërkombëtare dhe hedhja e çdo shqetësimi për qëndrimet dhe përparësitë e të tjerëve. U zbulua, me arrogancën tipike të Administratës Trump, në njoftimin e [Sekretarit të Shtetit Mike] Pompeo, se janë rivendosur sanksionet e Kombeve të Bashkuara ndaj Iranit. Pse? Sepse e thotë ai. Shtetet e Bashkuara e sollën atë në Këshillin e Sigurimit dhe nuk mund të merrnin asnjë mbështetje. Prandaj, ne rivendosim sanksionet e Kombeve të Bashkuara në mënyrë të njëanshme. Është “Kumbari” ai që flet. Nuk ka rëndësi se çfarë mendon dikush tjetër. Regjimi i kontrollit të armëve është bërë copë e çikë, me rrezik të madh për ne, ashtu si dhe për të gjithë të tjerët.

Ju përmendni një bandë diktatorësh me të cilët Shtetet e Bashkuara kanë bashkëpunuar – dhe duke mos respektuar traktatet e kontrollit të armëve – por këto janë gjëra për të cilat keni shkruar në të kaluarën. Unë interesohem për atë që thoni se mendoni; që Administrata Trump është një shkëputje me të kaluarën. Si mendoni se është ndryshe në njëfarë mënyre?

Epo, të kesh një regjim të kontrollit të armëve është më ndryshe sesa të mos kesh fare një regjim. Kjo është një pauzë dhe është një pauzë në një nga dy çështjet më domethënëse në historinë njerëzore. Ne kemi jetuar për shtatëdhjetë e pesë vjet nën hijen e shkatërrimit të mundshëm bërthamor. Regjimi i kontrollit të armëve që është ndërtuar ngadalë me kalimin e viteve – propozimi i Qiejve të Hapur të Eisenhower-it, traktati Reagan-Gorbachev I.N.F. dhe pjesë të tjera – kanë zbutur rreziqet. Trump-i ka bërë copë çdo pjesë të tyre. E vetmja gjë që ka mbetur është një fillimi i ri. Ai duhet të ratifikohet në shkurtin e ardhshëm. Nëse Trump-i fiton zgjedhjet apo refuzon të largohet nga detyra, ai do të zhduket në shkurt.
Kërcënimi tjetër kryesor për mbijetesën e njeriut në çdo formë të njohur është katastrofa mjedisore dhe, atje, Trump është i vetëm në botë. Shumica e vendeve po bëjnë të paktën diçka për këtë – jo aq sa duhet, por disa prej tyre janë mjaft domethënëse, disa më pak. Shtetet e Bashkuara janë tërhequr nga Marrëveshja e Parisit; refuzojnë të bëjnë ndonjë nga veprimet që mund të ndihmojnë vendet e varfëra të merren me problemin; po garojnë drejt maksimalizimit të përdorimit të lëndëve djegëse; dhe, në të njëjtën kohë, sapo hapën rezervatin e fundit të madh natyror në Shtetet e Bashkuara për shpime. Ai duhet të sigurohet që të maksimalizojmë përdorimin e lëndëve djegëse, të shkojmë deri në greminë sa më shpejt të jetë e mundur dhe të eleminojë rregulloret, të cilat jo vetëm kufizojnë efektet e rrezikshme, por gjithashtu mbrojnë amerikanët.
Hap pas hapi, duke eleminuar gjithçka që mund të mbrojë amerikanët ose që do të ruajë mundësinë e kapërcimit të kërcënimit aq serioz të katastrofës mjedisore. Nuk ka asgjë të tillë në histori. Nuk është se po prish traditën amerikane. A mund të gjeni dikë në historinë njerëzore që ia ka kushtuar përpjekjet e tij minimit të perspektivës së mbijetesës të jetës së organizuar njerëzore në Tokë? Në fakt, disa nga veprat e Administratës Trump janë haluçinante.

Për t’iu përgjigjur pyetjes suaj të fundit, edhe nëse ishte retorike, duket sikur Partia Republikane që i shkon pas Trump-it, kishte pikëpamje shumë të ngjashme mbi shkencën e ndryshimit të klimës, edhe pse ai e ka marrë këtë në një drejtim më nihilist.

Cila figurë udhëheqëse në historinë njerëzore i ka kushtuar politika maksimalizimit të përdorimit të lëndëve djegëse dhe shkurtimit të rregulloreve që zbusin katastrofën? Më përmendni një.

Bolsanaro ndoshta, por, e kuptoj këndvështr…

Bolsonaro, një klon i Trump-it, po ndjek shembullin e Trump-it. Po, ai po e bën këtë gjë në mënyrë të rrezikshme, por edhe ai nuk ka shkuar aq larg sa Trump-i.

Ju keni shkruar shumë libra rreth politikës së jashtme amerikane dhe një nga temat është se politika e jashtme amerikane shpesh drejtohet nga interesat ekonomike të elitave. Unë mendoj se ekziston një mënyrë në të cilën kjo është ende e vërtetë, dhe padyshim që Trump-i i përket elitës ekonomike. Por, me Trump-in, duket se ndoshta dëshira e tij personale për pará po drejton politikën e jashtme amerikane tani. Pyes veten nëse kjo ju ka bërë të mendoni ndryshe për mënyrën sesi kryhet politika e jashtme amerikane.

Aspak. Në këtë aspekt, ai është një vazhdim, por ju duhet të bëni dallime. Franklin Delano Roosevelt ishte presidenti më i mirë që kemi pasur, për mendimin tim, dhe ishte i përkushtuar për të maksimalizuar fuqinë amerikane, dhe rolin e interesit ekonomik [amerikan] në botë, etj. Adolf Hitler-i, në të njëjtat vite, ishte i përkushtuar ndaj kësaj në Gjermaninë naziste, por kjo nuk na bën të konkludojmë se ato janë e njëjta gjë.

Mendova se këtë po thosha disi. Trump-i duket se kujdeset për interesat dhe mbijetesën e tij dhe ju keni folur për politikën e jashtme amerikane që drejtohej më parë nga interesat e një elite të tërë ekonomike në pushtet. Them se ndoshta ky është një dallim pa ndonjë ndryshim, sepse janë elitat ekonomike që po e mbështesin Trump-in dhe po e lejojnë ta bëjë këtë në njëfarë kuptimi.

Jo vetëm që po e mbështesin, por ai po u shërben atyre skllavërisht. Është e vështirë të gjesh një president amerikan, i cili ka qenë më i përkushtuar në pasurimin dhe fuqizimin e sektorit ultra të pasur dhe të korporatave – gjë që është, sigurisht shkaku pse ata janë të lumtur t’i tolerojnë marrëzitë e tij. Për shembull, një arritje e vërtetë legjislative është mashtrimi me taksat, i cili ishte thjesht një dhuratë për sektorin shumë të pasur dhe atë të korporatave. Në fakt, gjithçka që sapo përmenda është e njëjta gjë. Kur zvogëlon rregulloret, po fut më shumë pará në xhepat e të pasurve dhe dëmton klasën punëtore, të varfërit dhe të gjithë të tjerët. Ky ekstremitet. Kur refuzon të plotësosh Bordin Kombëtar të Marrëdhënieve të Punës me anëtarë, në mënyrë që punëdhënësit të mund të marrin gjithçka që dëshirojnë, ti po u shërben të pasurve. Mund të zbresim poshtë në listë. Ai është një shërbëtor shumë besnik i pushtetit privat, pasurisë private dhe sektorit të korporatave – kjo është arsyeja pse ata e lënë të vazhdojë me këto marrëzitë e tij të dukshme.
Është një lloj goditjeje kur shikon të madhin dhe të fuqishmin të bëhen bashkë. Shikoni konferencën e fundit në Davos, në janar. Kishte tre folës kryesor. I pari, natyrisht, ishte Trump-i. Ata nuk e duan. Ata nuk e duan aspak sepse u pëlqen të paraqesin një imazh humanizmi, sjelljeje të civilizuar, mirësjelljeje, “besoni tek ne”, e gjëra të tilla. Por kur ai foli, e duartrokitën në mënyrë të zjarrtê. Ata nuk mund të duronin asgjë nga ato që ai thoshte. Është ky mburraveci atje lart që është duke thënë sesa i mrekullueshëm është. Ata ndoshta po binin gërmuq në vendet e tyre, por e duartrokitën zjarrtë sepse ka një linjë që ai tha se ata e kuptojnë, e cila është kuptimplote: Unë do t’ju sjell shumë pará në xhepa, prandaj më mirë më toleroni. Kjo është mënyra sesi ai është parë nga elitat e fuqishme këtu. Po ne nuk mund ta durojmë, ai është një krijesë e neveritshme, por ai e di se në cilën anë është e lyer me gjalpë buka: në anën tonë.

Ajo që ju po thoni duket më shumë e ngjashme me diskursin mainstream të qendrës së majtë mbi Trump-in dhe kërcënimin unik që ai paraqet për demokracinë amerikane sesa atë ndaj disa diskurseve të majta. Jam kurioz nëse keni qenë në dijeni të kësaj në analizën tuaj dhe nëse mendoni se kjo është interesante apo qesharake.

Hëm, nuk e kam vërejtur këtë. Për shembull, ne sapo kaluam dy nga ekstravagancat katërvjeçare: Konventat. I madh mbulimi i tyre. A keni dëgjuar ndonjë frazë në lidhje me kërcënimin e luftës bërthamore? Unë nuk dëgjova. Ndoshta diku. Ky është kërcënimi kryesor me të cilin përballet bota. Nuk diskutohet. Keni dëgjuar disa komente për faktin që ndoshta Trump-i nuk po bën gjëra të mira për klimën. A keni dëgjuar diçka mbi të qenit krimineli më i keq në historinë njerëzore?

Krimineli më i keq në historinë njerëzore? Kjo thotë diçka.

Po. A është e vërtetë?

Hëm, keni Hitlerin, Stalinin dhe Maon.

Stalini ishte një përbindësh. A po përpiqej të shkatërronte jetën e organizuar njerëzore në tokë?

Hëm, ai po përpiqej të shkatërronte shumë jetë njerëzish.

Po, ai po përpiqej të shkatërronte shumë jetë, por jo jetën e organizuar njerëzore në tokë, as Adolf Hitleri. Ai ishte një përbindësh i plotë, por nuk ia kushtoi përpjekjet e tij në mënyrë të vetëdijshme qëllimit të shkatërrimit të perspektivës së jetës së njeriut në tokë.
Le të marrim disa nga publikimet e tyre. Disa vjet më parë, ju mund të kujtoni që Administrata Kombëtare e Sigurisë së Trafikut në Autostradë publikoi një analizë prej disa qindra faqesh. Ata arritën në përfundimin se në kursin tonë të tanishëm, ka të ngjarë të arrijmë katër gradë Celsius, shtatë gradë Fahrenheit, mbi nivelet paraindustriale, deri në fund të shekullit. Kjo është një kataklizëm e plotë. Çdo shkencëtar i klimës do t’jua thotë këtë. Dhe ata nxorën një përfundim prej tij. Ne nuk duhet të vëmë kufizime në shkarkimet e automjeteve dhe kamionëve. Ne duhet të limitojmë kufizimet. A mund të gjeni diçka të ngjashme me këtë në historinë njerëzore? Ju lutem më thoni.

Unë…

Epo, mund të mendoj për një gjë që mbase i afrohet. Deklarata e Wannsee-t, në vitin 1942, kur partia naziste i dha goditjen e fundit planetit për të zhdukur të gjithë hebrenjtë dhe për të vrarë dhjetëra miliona sllavë. Kaq e tmerrshme. A është kjo po aq e keqe sa ai publikim që sapo përmenda?

Unë nuk jam dakord për ligësinë e Trump-it. Nuk jam i sigurt nëse ai synon ta shkatërrojë planetin aq shumë sa ai synon të shikojë Fox News-in dhe që po ndjek thjesht ca politika të tmerrshme prej kombinimit të përtacisë dhe nihilizmit, duke qenë i rrethuar nga hileqarë dhe nihilistë.

Unë nuk po flas për Trump-in si qenie njerëzore. Nuk do shqetësohesha për të. Unë po flas për politikat. Politikat janë të qarta; mirëkuptimi është i qartë. Askush nuk jeton majë shkëmbit sa të mos ta kuptojë që maksimalizimi i përdorimit të lëndëve djegëse dhe eleminimi i kufizimeve do të çojë në katastrofë. Dokumenti që sapo përmenda thekson se jemi duke rendur drejt një katastrofe totale.

Një gjë për të cilën jeni kritikuar, në të kaluarën, është të mosparit e qëllimeve të njerëzve, veçanërisht në kontekstin e politikës së jashtme. Ju thoni se nuk ju intereson aq shumë. Dhe aty duket sikur po rrëshkisnim në krahasimin e Stalinit apo Hitlerit, ku synimet e tyre ishin padyshim për të vrarë njerëz.

Më vjen keq. Nuk jam dakord.

Nuk jeni dakord?

Synimet e Stalinit ishin të mbante pushtetin dhe kontrollin. Ai nuk donte të vriste njerëz si qëllim. Atij iu desh të vriste njerëz si një mjet drejt këtij qëllimi. Merrni, të themi, Henry Kissinger-in. Kur ai i dërgon një direktivë Forcës Ajrore Amerikane në lidhje me një fushatë masive bombardimesh në Kamboxhia, ku thotë: “Çdo gjë që fluturon për çdo gjë që lëviz”, a ka ai qëllim të kryejë gjenocid? A më intereson? Jo. Thjesht më intereson që kjo është ajo që tha ai.

Për t’u kthyer në një pikë të mëparshme: e majta shpesh e ka përshkruar Trump-in si një simptomë të rënies amerikane apo të sjelljes së keqe amerikane dhe thotë se kërcënimi i vërtetë për demokracinë amerikane janë të gjitha këto gjëra që kanë qenë të vërteta për ne për një kohë të gjatë. Qendra e majtë shpesh e ka përshkruar Trump-in si një figurë unike malinje, e cila po kërcënon një demokraci që po funksiononte më mirë sesa mendonin disa njerëz të majtë. Ju dukej sikur do të zbrisnit në anën më ekstreme të këtij debati – i cili, duke pasur parasysh statusin tuaj në të majtën amerikane, mendova se ishte interesant.

Me falni Unë mendoj se demokracia [amerikane], së pari as nuk ia vlente. A doni që me të vërtetë të flasim për këtë? Etërit Themelues, le të kthehemi tek ata. Ata ishin të përkushtuar në reduktimin e demokracisë. Puna kryesore shkencore mbi Konventën Kushtetuese, standardi i artë për sot, është libri i Michael Klarman-it dhe quhet “Grushti i shtetit Framer” – grusht i tyre i shtetit kundër demokracisë. Popullata e përgjithshme dëshironte më shumë demokraci.
Framerat donin ta kufizonin atë; nuk u pëlqente ideja e demokracisë. Pamja e tyre ishte pak a shumë ajo e John Jay-t: njerëzit që zotërojnë vendin duhet ta sundojnë atë. James Madison-i shpjegoi se një nga qëllimet kryesore të qeverisë është të mbrojë pakicën e njerëzve të pasur kundër shumicës dhe Kushtetuta u krijua për të parandaluar atë që quhet tirania e shumicës, që do të thotë demokraci. Ju duhet të mbroni pakicën; i bollëkshmi duhet të mbrohet.
Ekzistojnë të gjitha llojet e mënyrave nëpërmjet të cilave u bë kjo. Ka patur një betejë për këtë gjatë shekujve. Por që nga, përafërsisht viti 1980, që kur filloi regresioni neoliberal, ka patur një rënie të ndjeshme të demokracisë pjesërisht funksionuese që ekzistonte më parë. Ky është një reflektim i menjëhershëm i politikave që u zgjodhën. Ju kujtoni Adresën [e parë] Përuruese të Reagan-it: qeveria është problemi. Çfarë do të thotë kjo? Vendimet po merren diku. Nëse ato nuk bëhen në qeveri, e cila është nën ndikimin të paktën të pjesshëm të popullsisë, ato po merren në sektorin privat nga institucione private të papërgjegjshme.
Hidhni një vështrim më nga afër dhe 0,1 përqind e popullsisë tani zotëron njëzet përqind të pasurisë së vendit. Ka pasur një efekt të madh në sistemin politik për arsye krejtësisht të dukshme. Ke dikë të zgjedhur në Kongres. Gjëja e parë që ata duhet të bëjnë është të marrin në telefon, të telefonojnë donatorët për t’u siguruar që do të financohen në fushatën tjetër elektorale. Ky është lloji i demokracisë që kemi pasur para Trump-it. Ai e ka goditur këtë me topuz dhe e ka bërë shumë më keq.

Sa për të ndryshuar teknikën për një minutë, sa vjeç jeni tani?

Hën, për dy muaj do të jem nëntëdhjetë e dy.

Si janë ditët tuaja?

Ditët e mia janë shumica kështu, përveç që zakonisht është më shumë Zoom-i sesa telefoni. Sot, ndoshta katër orë intervista; ditë të tjera, biseda. Kam bërë një bisedë të gjatë të hënën në Brazil, disa dhjetëra mijëra njerëz që kritikojnë qeverinë e tyre dhe politikat e saj. Pardje mbajta një fjalim për takimin hapës të International Progressive. Dita ime ndërthuret me intervista, biseda, deklarata, takime për punën teknike shkencore, që vazhdojnë në të njëjtën kohë. Pra, ka mjaft denduri.

Çfarë bëni për t’u zbavitur?

Nuk mund ta them fjalën, përndryshe do të hapet dera me ngut dhe qente do më vijnë te këmbët, por kjo është një nga gjërat që bëj.

Për çfarë jeni më krenar në karrierën tuaj dhe për çfarë pendoheni më shumë?

Me të vërtetë që nuk mund t’i përgjigjem kësaj. Një nga përparësitë, të cilës unë përpiqem t’i përmbahem është të qëndroj larg pyetjeve personale. Gjërat që janë të mira, gjërat që janë të këqija – ky gjykim u takon njerëzve të tjerë.

Nuk doja të thosha mirë apo keq. A ka ndonjë libër apo bisedë ose diçka për të cilën jeni më krenar?

Epo, kur shikoj prapa, siç bëj shpesh për të parë gjërat, kuptoj sesa më e mirë mund të ketë qenë [puna ime e hershme]. Lloji i punës që më pëlqen shumë është puna profesionale. Dua të them, nëse bota do të zhdukej, unë do të isha krejtësisht i lumtur të punoja vetëm për problemet me interes real intelektual. Ato janë emocionuese. Unë mendoj se ka patur një pasqyrim të vërtetë në bazat e gjuhës, mendjes, mendimit njerëzor, sesi është ndërtuar, natyra e saj, origjina e saj, etj. Kjo është me të vërtetë punë emocionuese dhe shumë më tërheqëse për mendjen sesa ajo për të cilën kemi folur – e cila është shumë e rëndësishme, por shumë në sipërfaqe.

Unë intervistoj shumë njerëz dhe kur intervistoj shkrimtarë, ata shpesh do të thonë: “Oh, shumë kohë në politikë. Do të doja të përqendrohesha në art, letërsi apo shkencë ose diçka tjetër, por politika ka një mënyrë për të marrë shumë hapësirë ​​trunore dhe kohë.” A e keni fjalën për këtë?

Kohë — por jo shumë hapësirë ​​për trurin. Dua të them të vërtetën: Ndërsa jap intervista dhe flas për gjëra, një pjesë e mendjes sime punon për probleme teknike, të cilat janë shumë më interesante.

Pra, ndërsa po flasim, një pjesë e trurit tuaj është e përqendruar në gjuhë apo shkencë apo diçka tjetër?

Po, gjithmonë. Vetëm se është në prapaskenë, duke menduar për problemet që kanë dalë. Ajo për të cilën po flasim ka të bëjë me gjërat më urgjente që mund të imagjinoni – mbijetesa njerëzore, fati i nipërve të mi, të gjithë llojet e gjërave. Më kujtohet një koment që Bertrand Russell-i bëri dikur, rreth vitit 1960 apo më pas. U pyet pse po marshonte në moshën e tij në demonstrata anti-bërthamore, kur ai mund të punonte për probleme të filozofisë, serioze për kohërat. Përgjigjia e tij ishte pak a shumë kështu: Nëse nuk jam këtu duke demonstruar kundër armëve bërthamore, nuk do të ketë më njeri përreth që ta lexojë filozofinë.

Po arti? A jeni konsumator i tij?

Hëm, gjatë verave, përpiqem të kënaq veten duke lexuar gjysmë duzinë romanesh ose ndoshta duke shkuar në ndonjë muze apo duke shkuar nëpër koncerte. Këtë verë nuk munda t’i bëja këto. Tensionet kanë qenë aq të larta, ritmi ka qenë kaq intensiv, saqë nuk mund të bëj gjëra të tilla.

Tensionet në lidhje me atë që po ndodh në vend e keni fjalën?

Dhe në botë. Në të vërtetë bombardohem me kërkesa për biseda dhe intervista. Siç sapo thashë, dy ditët e fundit, një në Brazil, një në Islandë, një diku tjetër.

Ju mund t’u thoni jo disave prej tyre, apo jo?

Unë u them jo një përqindjeje të madhe të tyre, por ato janë shumë të rëndësishme. Këtë mëngjes, rastësisht kam patur një me një grup të vogël në Indi. Ndonjë herë tjetër mund të jetë një grup në Kolumbinë Jugore. Janë gjithandej. Ka shumë njerëz që me të vërtetë po bëjnë gjëra shumë serioze. Bashkëveprimi me ta është jashtëzakonisht i rëndësishëm për mua – unë bashkëveproj me ta sepse ata vazhdojnë të pyesin. Pra, po, gjithandej. Duhet të marr ndoshta një mijë letra në ditë. Mundohem t’i përgjigjem asaj që mundem.

Ju jeni i famshëm për nënshkrimin e çdo peticioni që ju dërgohet.

Të shumë prej tyre. Jo të gjithëve, por të një numri të konsiderueshëm. Nëse mendoj se ata kanë ndonjë meritë serioze si ndoshta shpëtimi i jetës së ndokujt. Nëse nuk më pëlqen mënyra sesi janë përshtatur, zakonisht nuk e nënshkruaj.

Unë mendoj se polemika më e madhe që keni patur ishte ndoshta Çështja Faurisson. Kjo i përshtatet, mendoj, asaj që thashë për ju; të qenit i gatshëm të përgjigjeni me e-mail dhe me letra, si dhe të nënshkruani peticione apo kështu me radhë. A keni ndonjë keqardhje për këtë dhe si “u luajt”? [Katër dekada më parë, Chomsky mbrojti vazhdimisht të drejtat e fjalës së lirë të Robert Faurisson-it, profesor francez i letërsisë dhe mohues i Holokaustit.]

Jo, nuk jam penduar për luftën për lirinë e fjalës dhe kundërshtimin e ligjeve të stilit stalinist në Francë – të cilat thonë se shteti, shteti i shenjtë, ka të drejtë ta përcaktojë të vërtetën historike dhe të ndëshkojë devijimin nga ajo që pohon. Unë nuk kam asnjë rezervë për ta kundërshtuar këtë.

Ju nënshkruat letrën e Harper-it për fjalën e lirë dhe “bojkotin kulturor”. Çfarë i bëtë asaj letre?

Ajo letër ishte aq “anodine” dhe e parëndësishme; mezi e vura re. E vetmja gjë interesante në lidhje me të është reagimi ndaj saj. Reagimi ishte i jashtëzakonshëm. Ai tregoi se problemi është shumë më i madh nga sa mendoja se ishte.

Mund të tregoni më shumë për këtë?

Problemi ishte se njerëzit qenë të zemëruar për faktin që dikush duhet të bëjë një deklaratë “anodine”, një deklaratë të thjeshtë, ku thotë se duhet të përkushtohemi ndaj lirisë së fjalës, madje edhe ndaj pikëpamjeve që nuk na pëlqejnë. Mendova se ato gjëra njerëzit ia thonë njëri-tjetrit edhe në gjumë. Por me sa duket shumë njerëz thanë: “Jo, nuk mund ta them këtë, shumë e rrezikshme” – të gjithë llojet e interpretimeve të çmendura. Disa nga interpretimet ishin vërtet të brutale. Një pjesë e madhe e protestës ishte për njerëzit që e nënshkruan. Si mund të nënshkruash një deklaratë që e nënshkruan edhe filani edhe fisteku? Duhen tridhjetë sekonda mendim për të kuptuar nëse e pranon atë parim, nuk ka deklarata për arsye shumë të thjeshta. Ti ke marrë mjaft peticione për të nënshkruar. A e di kush tjetër do t’i nënshkruajë? Nëse pyetja se kush tjetër nënshkruan një deklaratë është një kriter për nënshkrimin e saj, atëherë askush me logjikë të drejtë nuk nënshkruan kurrë asgjë. Është thjesht ajo pika e logjikës që nuk mund t’u përshtatet individëve që ishin aq të indinjuar me dikë që thotë se nuk është ide e mirë t’u mbyllësh gojën njerëzve.

Duke lënë mënjanë letrën e Harper-it, unë mendoj se qëllimet e njerëzve kanë rëndësi dhe ne duhet t’i marrim parasysh. Nëse një punonjës i regjistrimit thotë se ka shumë hebrenj që punojnë në Hollywood, duke e deklaruar këtë si një fakt, kjo është ndryshe nga fakti që Donald Trump-i e thotë atë në një tubim. Të gjithë e dimë që dikush ka qëllime të ndryshme dhe duket se duhet të reagojmë ndryshe ndaj tyre, bazuar në personin që e thotë këtë. Ndoshta kjo të kthehet si bumerang atëherë kur nuk kujdesesh aq shumë për qëllimet.

Po, njerëzit i lexojnë gjërat ndryshe. Ajo për të cilën po flas është sesi i lexojnë. Ndoshta nënshkrues të ndryshëm kishin qëllime të ndryshme, padyshim. Unë mund ta shoh këtë nga lista e nënshkruesve. Por, për sa më përket mua, ajo që është në mendjen time është shumë e drejtpërdrejtë dhe unë ua them atyre aktivistëve prej dekadash. Mos merrni teknikat që përdoren rregullisht nga mainstream-i për shtypjen. Mos i adoptoni për veten tuaj. Pra, kultura e bojkotit nuk ndodhi që të përmendet në deklaratë, por shumë njerëz e lexojnë atë në të.
O.K., le të themi që po flasim për kulturën e bojkotit. Kultura e bojkotit është ngado mainstream-it. Mund t’ju jap shumë shembuj nga përvoja ime e gjërave të anuluara; e librave të tërhequr, e paraqitjeve në radiot kombëtare ku jam ndërprerë sepse dikujt nuk i pëlqente, disa menazherëve, disa të djathtëve nuk i pëlqente, një numër i pafund i këtyre gjërave. Kjo vazhdon gjatë gjithë kohës. Kjo është sjellja standarde e estabiblishmentit të mainstream-it. Njerëzit e së majtës po bëjnë një gabim serioz kur përpiqen ta imitojnë këtë gjë. Është e gabuar në parim; është gabim taktikisht. Është një dhuratë për të djathtën ekstreme dhe ata vazhdojnë me të. Ata e duan këtë. Në fakt, Trump-i po e ndërton fushatën e tij mbi këtë. Prandaj, të majtët, për të cilët jam i interesuar dhe aktivistët të tyre, duhet t’i kushtojnë vëmendje parimeve dhe pasojave taktike. Ato janë të rëndësishme. Kushtojini vëmendje atyre dhe mos përvetësoni sjelljen karakteristike shtypëse të mainstream-it të zakonshëm. Kjo është ajo që unë kuptova nga letra.

Unë mendoj se një nga gjërat për të cilat njerëzit kundërshtuan ishte pjesa ku letra thoshte se liria e fjalës po ngushtohej gjithnjë e më shumë. Për pikëpamjen tuaj, kjo ka qenë gjithmonë në vazhdimësi dhe gjithmonë ka qenë pjesë e mainstream-it dhe disa njerëz menduan se duke thënë se po përkeqësohej, hartuesit e letrës po bënin një pikë specifike për të majtën dhe kulturën e bojkotit.

Hëm, ajo që po thoni është e saktë. Më keq, por kjo nuk do të thotë se ishte mirë më parë. Pra, të shtosh një fraksion të vogël në atë që bën mainstream-i është gabim.

Ka edhe shumë më shumë hapje në mënyra të caktuara. Njerëzit me raca të ndryshme dhe identitete gjinore janë në gjendje ta ngrenë zërin më qartë tani… dhe kjo në shumë mënyra…

Kjo është e gjitha për të mirën. E gjitha është pozitive dhe e shkëlqyer. Për këtë ka qenë aktivizmi. Unë kam qenë pjesë e tij tërë jetën time dhe e kam mbështetur, por është gabim kur shkon përtej kësaj në përpjekje për të bërë të tjerët të heshtin.

A mendoni se ka ndonjë tension te e majta midis ankesave për drejtësi racore dhe barazi gjinore e kështu me radhë dhe ankesave të bazuara në klasën shoqërore?

Është krejtësisht e kuptueshme që katërqind vjet shtypje e egër dhe shpesh, jashtëzakonisht e dhunshme, pafund, ka lënë një trashëgimi të hidhur – që duhet të jetë shqetësimi më i lartë për Shtetet e Bashkuara. Po flas për fatin e afro-amerikanëve, natyrisht. Është krejtësisht e kuptueshme që margjinalizimi, keqtrajtimi, shtypja e të drejtave të grave duhet të jetë një shqetësim i madh. Është gjithashtu shumë domethënëse të kihet parasysh se Shtetet e Bashkuara kanë një histori jashtëzakonisht të dhunshme dhe brutale të punës dhe një histori të gjatë të shtypjes së punës. Është bërë shumë më keq që kur neoliberalët e filluan të gjithë. Reagan-i dhe Thatcher-i, të dy ata ose kushdo që ishte pas tyre, e kuptuan menjëherë se nëse do t’ua dorëzonim gjithçka të pasurve dhe sektorit privat, duhej të hiqnin aftësinë e njerëzve për të mbrojtur veten, dhe aftësia për të mbrojtur veten është kryesisht në duart e sindikatave të punës. Kështu që lëvizjet e para që ata bënë ishin të ndikonin dhe të minonin rëndë lëvizjen e punës. Kjo është një pjesë brutale e një historie të gjatë. Pra, po, edhe kjo duhet të paraqitet.
Tani, të gjitha këto gjëra duhet të bashkohen së bashku. Jam i sigurt që ju kujtoni se Martin Luther King, Jr, në fund të jetës së tij, në pikën ku ai po humbte ndjeshëm mbështetjen liberale, po përpiqej të organizonte një fushatë të njerëzve të varfër, Bardhë e Zi, kudo që të jeni e nga — ju jeni njerëz të varfër punëtorë që luftoni. Kjo është fushata jonë. Kjo është ajo që duhet të bëhet. Të gjitha këto shqetësime ndërveprojnë. Ato janë të integruara. Të gjitha duhet të trajtohen. Ju mund ta kuptoni pse, për disa njerëz, disa prej tyre janë më të rëndësishme se të tjerët, por është çështje e bashkimit të të gjithëve së bashku, sepse ata janë në thelb të gjithë në të njëjtën anë. Në lidhje me krizat e mëdha me të cilat përballen njerëzit, shumë më keq se gjithçka në historinë e tyre, kriza fjalë për fjalë: për mbijetesën e njerëzimit: në lidhje me këto, nuk është çështje vetëm bardhë e zi e të tjera si këto; është çështje internacionalizmi. Këto probleme janë të gjitha në shkallë ndërkombëtare dhe, duke u kthyer te Administrata Trump, ato po shkatërrojnë çdo pjesë të bashkëpunimit ndërkombëtar. Është një sulm i madh ndaj llojeve të strukturave institucionale që do të nevojiten për të kapërcyer krizat e mëdha që po afrohen.

Marrë nga: The New Yorker

Përkthimi: © Arlinda Guma

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Latest from A(rt)ktivizëm

Go to Top