Karvani anakronik, apo Liri dhe Demokraci-Bertolt Brecht

 

Në Gjermani erdh pranvera.

Mbi rrënoja seç fryn era

Dhe mështeknat çelin fletë

Sytha t’gjelbër lajmërojnë jetë

 

Që prej luginave në jug

Shumë votues dalin në rrugë

Bashkohen në hap solemn me shokë

Dy pankarta përmbi kokë

 

Prej dërrasash vjetëruar

Dalëboje parrulla e shkruar

Me mesazhin plot lavdi

Liri dhe Demokraci.

 

Në çdo kishë këmbanat ranë duke qarë.

Vejusha ushtarësh, gra pilotësh të vrarë

Jetimë, të plagosur, gjymtuar, dhunuar

Shihnin gojëhapur kush qe duke marshuar.

 

Shurdhët qorrave u tregonin

Cilët qenë që po marshonin

Pas slloganit si ai

Liri dhe Demokraci.

 

Në krye të marshit një idiot

Brohoriste me zë të plotë

“Allons, enfants, God save the King

Dhe dollarin, tring tring tring”

 

Në rresht të dytë, goxha punë

Qenë dy murgj, mbështjellë me zhgun

Por poshtë rrobave në sy bie

Një shkëlqim çizmesh ushtrie.

 

Kryq më të gjerë kanë në flamur

Se svastika që ish dikur

Kryqi i thyer u vjetërua

U la pas e u harrua.

 

Nën flamur marshon një frat

Ardhë prej Romës ky i ngratë

Ku kish lënë të Shenjtin Atë

Me sy nga Lindja, plot inat.

 

Pas tij vjen një turmë me burra

Brohorasin urra-urra

Për Natën e Thikave t’Gjata

Rroftë liria, rroftë nata.

 

Pas tyre ecin drejtorë trustesh

Pa fytyrë, por padronë lufte

Luten për armë e për industri

Liri dhe Demokraci.

 

Si një gjel por puplarrjepur

Pangjermani marshon paepur

Dhe kërkon e s’i vjen plasje

Liri Fjale (Fjala është “Vrasje”).

 

Vazhdon marshimi me mësuesit

Servilët, trukorruptuesit

Duan të drejtën për të edukuar

Kasapë të rinj për të luftuar.

 

Pastaj ecin mjekë e doktorë

Rob të Hitlerit, çnjerëzorë

Që kërkojnë të lejohet

I kuqi të viviseksionohet.

 

Tre shkencëtarë hijerëndë pro-nazi

Të famshëm se shpikën dhoma gazi

Kërkojnë që të ketë dhe për kimi

Nga pak Liri e Demokraci.

 

Vijnë ekspertët e urryer

Dikur miq të kryqit të thyer

Prej këtyre pleshtave Shteti i Ri

Drejtohet në hierarki.

 

Më pastaj vijnë ish-redaktorët

E ish-gazetës Sturmer të gjorët

Që të gjithë protesojnë

Liri Shtypi po kërkojnë.

 

Taksapaguesit e ndershëm marshojnë butë-butë

Dikur qenë të famshëm se thernin çifutë

Por sot protestojnë, kërkojnë garanci

Pa kushte për çdo minoritet të ri.

 

Deputetët radhën kanë

Që në kohë të Hitlerit, ishin Arjanë

E tani shiten si juristë

E meriton lirinë ky talent i pistë!

 

Kur njeriu i tregut të zi

U pyet ç’do në marsh ai

U përgjigj pa mendjevrarje:

“Dua liri për sipërmarrje”.

 

Dhe gjyqtari (ja dhe tjetra)

Se ku i gjen ca ligje të vjetra

I hitlerizuar fund e majë

Njerëzit si vetja i shpall pa faj.

 

Poetë, piktorë, muzikantë plot etje

Kërkojnë fonde, pozita e mbështetje

Këta shpirtra fisnikë sot betohen

Se për Fuhrerin më as që kujtohen.

 

Nëpër rrugë ndihet një lehje e zgjatur

Esesi i djeshëm sot paguhet për të rrahur

Liria ka nevojë dhe për njerëz si ai

Pra Liri dhe Demokraci.

 

Edhe gratë naziste që marshojnë në krah

Me fundet e shkurtra, ngritur në hava

Sot me cica e shalë dhe këto qyqare

Marrin prej aleatëve kafe e cigare.

 

Gra prej Kraft durch Freude, spiunë e racistë

Hetues të Gestapos e të policisë

Spekullantë financiaristë

Çlirimtarë irredentistë

 

Aleatë zgjedhjesh e fushatash

Gjak e baltë, mbi lagje e fshatra

Gromësimë qelbur në raki

Liri dhe Demokraci!

 

Gjersa krejt të kutërbuar

Në Mynih marshimin e kanë përfunduar

Qyteti që nazizmin polli

Aty Gjermania vdekjen e vet ndolli.

 

E mjeruar, e çoroditur

Rri borgjezia e habitur

Mbi gërmadha që dikur qenë shtëpi

Sot pa ushqim e pa qartësi.

 

Parada erëkeqe ndalet

Te Braunhausi që të falet

Mes rrënojash, mes gërdie

Në heshtje dalin nja gjashtë hije

 

Të gjithë pushojnë çdo pipëtimë

Të nderojnë këtë takim

Dhe gjashtë hije në gjashtë qerre

I bashkohen paradës tmerre.

 

Në gjashtë qerre këta gjashtë anëtarë

Të partisë që qe më parë

Marshojnë e turma brohoret

Kjo është Liri e Demokraci e vërtetë.

 

Një kamzhik në dorën eshtake

E para është SHTYPJA dredharake

Mbi një autoblind të ri

Dhuruar nga jona industri.

 

Mbi një tank të vjetëruar

Marshon MURTAJA e mallkuar.

Që të mbulojë frymën erërëndë

Mbulon gojën me pëllëmbë.

 

Mbas saj ecën vetë MASHTRIMI

Me birrë në dorë, për hir të marshimit

Mbush gratis çdo gotë me pije

Por me kusht, t’ia falësh fëmijët.

 

Pas tij vjen ajo plaka e rrudhët

Që nuk lodhet, prapë merr udhët

IDIOTËSIA vjen në skenë

Dhe MASHTRIMIN me sy gjen.

 

Me ngadalë si në një dramë

Qaset VDEKJA pa rropamë

Me zë të lehtë nanuris

Ëndrra t’ëmbla të lirisë.

 

Dridhur prej krizës së fundit

HAJDUTËRIA zgjohet gjumit

Prej feldmarshalli kapën e kokës

Nën krah mban një glob të Tokës.

 

Të gjashtë këta hijerëndë

Kryelartë, gishtin në këmbëz

Medoemos kërkojnë tani

Të ketë Liri e Demokraci.

 

Një qivur i madh nga pas iu shkon

Gjashtë shtazëve që marshojnë

Në të cilin kush e di

Se ç’milet mbyllur po rri.

 

Era fryn për ta muzikë

Muzikë morti, plot me frikë

Në marsh vijnë dhe qeraxhinjtë

E dikurshëm, por dhe minjtë

 

Lënë rrënojat e masivisht

I bashkohen paradës në bisht

Duke ikur thërrasin “Liri!”

“Liri dhe Demokraci!”

 

Përktheu: Arbër Zaimi