Pse shkruani? Revista defekt-teknik ua drejtoi këtë pyetje disa shkrimtarëve dhe poetëve shqiptarë, brenda dhe jashtë vendit.
Defekt-teknik nuk bën dallime me hierarkitë. Në vëmendjen e kësaj reviste, përgjigjia e një krijuesi të ri është po aq e rëndësishme sa dhe përgjigjia e një shkrimtari apo poeti të afirmuar.
Në këtë rast, përgjigjia e radhës erdhi nga poeti Nuri Plaku.
Pse shkruaj? – Nuri Plaku
PËRSE SHKRUAJ?
Në fillim ishte mani! Një man madhështor në oborrin e shtëpisë sime të vjetër, që mbushej çdo pranverë me xixëllonja dhe dukej si pemë krishtlindjesh. Gjatë ditës, shtrihesha në hijen e tij e ndiqja koncertin e zogjve, ndërsa në mbrëmje ngjitesha deri në majë dhe mahnitesha pas hënës. Kur e prenë, më rrëmbyen edhe zogjtë edhe hënën dhe ndjeva një dhimbje aq të madhe sa qava. Vëllai dhe motrat më llastonin të pushoja dhe sapo ia arrinin qëllimit, qeshnin me dobësinë time. Mani nuk m’u nda nga përfytyrimi deri sa një ditë e “mbolla” sërish në zhgarravinat e mia letrare dhe ndjeva se u qetësova. Mos vallë shkrimi është peng e lot? Mos kjo është një nga përgjigjet e pyetjes “përse shkruaj?”
Atëherë askush s’më pyeste përse shkruaja, por çfarë shkruaja. Unë nuk përgjigjesha dhe e fshihja duke mbuluar letrën me duar. Ndoshta pse mund të qeshnin me mua? Apo pse zhgarravinat ishin pjesë e shpirtit tim dhe shpirti nuk i rrëfehet kujtdo?
Pastaj erdhi një moshë kur fillova të mendoja për metaforën. Ndodhi atëherë kur mësuesja e leximit letrar vuri re hutimin tim gjatë shpiegimit të mësimit, nxorri një shkrepëse nga xhepi, e rrotulloi në majë të gishtave e tha:
– Ja, kjo është një metaforë…
Hapi kutinë, nxori një fill, e ndezi, e fiku, e sërish tha:
– E patë? Brenda saj kishte zjarr dhe tym, ky është sekreti i metaforës.
Rrugës, teksa kthehesha në shtëpi, mendoja për metaforën. Po atë ditë, nëna më dërgoi në dyqan të blija një shkrepëse. Ika me një frymë dhe, kur u ktheva, i ndeza gjatë rrugës të gjitha fijet duke parë me vëmendje flakën e tymin. Kutia mbeti bosh… Nëna u mërzit dhe sapo i tregova për shembullin e mësueses para klasës, m’u kthye duke nëmur: “Të martë dreqi ty dhe atë budallaçkën tënde që ju mëson të lozni me zjarr!” Ma hodhi kutinë te këmbët dhe nxitoi për në dyqan.
Në kohën më të vështirë të jetës sime, unë e kam bërë shkrimin mburojë të fatit tim. Sapo kisha mbaruar gjimnazin dhe prisja të paraqitesha në konkursin e gazetarisë, kur më njoftuan se kërkesa ime ishte pezulluar dhe ndalohesha të botoja. Një letër ankimore me tri firma ishte dërguar nga fshati në ish-Komitetin e Partisë së rrethit me mesazhin e kobshëm të privimit tim për shkak të një njolle biografike që familja e kishte marrë gjatë Luftës së Dytë Botërore. U ktheva kokulur në shtëpi duke hequr këmbët zvarrë nga pikëllimi. Ishte muaji gusht e kudo zotëronte kënga e gjinkallave, por këpucët e mia u përbaltën sipër tyre. Lotët që më çurgonin nga sytë binin mbi pluhurin e nxehtë të udhës e hidhnin stërkala mbi meshinën e zezë. E zezë ngeli edhe vraga e dhimbjes sime. U ula e fillova të shkruaja. A mund të kisha në ato çaste një përgjigje të saktë për pyetjen “përse shkruaj?” Mua më duket se kjo pyetje ka mijëra përgjigje. Dhe çdo përgjigje është një arsye që varet nga një tjetër pyetje. Sepse shkrimi herë – herë është një betejë, një mënyrë ekzistence, mënyrë ekuilibri që mbart brenda tij shpresën e jetës, shpresën e së ardhmes, është armë mbijetese për autorin, ngjajshëm si është përdorur edhe në qelitë e burgut. A nuk ishte ndalimi i shkrimit, qeli e burgut të fjalës? Atëherë nuk mund të botoja por përse shkruaja? Pse nuk gjeja një mënyrë tjetër ngushëllimi, të dilja të vrisja kohën si gjithë moshatarët e mi, e të rendja pas aventurave rinore, por ngujohesha si murg në “qelën” e letrës? Sepse pikërisht aty unë gjeja veten. Sepse te shkrimi shihja dinjitetin tim, ëndrrën time më të bukur. Dhe nuk doja kurrsesi ta braktisja atë ëndërr, nuk doja kurrsesi ta shembnin të tjerët përtokë, si manin e fëmijërisë. Isha gati të “digjesha” në atë flakëzën e shkrepses që mësuesja e mbante përherë të ndezur në kujtesën time.
Në përfytyrimin tim, nevoja për të shkruar është sendërtuar në formën e një “gozhde” të ngulur thellë në ashtin e zemrës. Kjo do të thotë se ajo ka lindur me mua dhe unë shkruaj atëherë kur ajo fillon të trazojë gjakun me majën e saj. Në këtë çast mund të jem në rrugë, në kafe, në shetitje, në plazh, i shtruar në spital, kudo, madje edhe në gjumë. Kushdo që ka provuar të bjerë në shtrat me torturën e një vargu të pagjetur, e befas të zgjohet nga një metaforë që ia djeg shpirtin me “zjarrin” e saj të bardhë, më kupton më mirë se kushdo. Ky është edhe çasti më i lumtur për mua, sepse drita e metaforës ndriçon aq shumë brenda meje, sa më mbush me paqe. Duket sikur kam bërë një lutje të thellë dhe Zoti ma ka pranuar. Kjo është ana e kënaqësisë shpirtërore. Por shkrimi ka edhe qëllime të tjera. Vjen një ditë e ai bëhet misioni yt intelektual. Unë shkruaj me qëllimin e hapur për t’i shërbyer shoqërisë duke pasqyruar jetën e saj, por, kam edhe “qëllimin e fshehtë” të shkruaj veten, për të mbetur, edhe për sot, edhe për nesër. Të mbetem unë dhe ata për të cilët kam shkruar. A nuk kemi në çdo kohë botime pa fund? A nuk kemi gjenerata shkrimtarësh? Pra, përgjigjia e pyetjes “përse shkruaj?” ka mijëra përgjigje në bazë të biografive dhe eksperiencave të autorëve dhe vetëm një thelbësore e funksionale që i derivon gjithë të tjerat rreth vetes: – Shkruaj të lexohem!
