Bisedё me Arbër Zaimin/Të vetmit të sinqertë janë prostitutat që postojnë hiret e veta, dhe hajdutët e vegjël që postojnë fotot e plaçkave të vjedhura.

in A(rt)ktivizëm/Biseda by

Një bisedë interesante me Arbër Zaimin mbi të majtën dhe poezinë.

Ai flet me modesti për poezinë e tij, ndërsa bën ironi me veten kur thotë se ka nja dy vjet që po përpiqet ta lërë veten në mes të rrugës…

Jeton prej disa vitesh në Kosove dhe është i angazhuar me Lëvizjen Vetëvendosja.

Bisedoi Arlinda Guma

Arlinda Guma: A e dinin autoritetet kosovare se ju, përveç të tjerash shkruani edhe poezi, kur jua mohuan qëndrimin në shtetin e Kosovës dhe ju detyruan të ktheheshit në Shqipëri? Vërtet paraqitnin rrezikshmëri të lartë njëmbëdhjetërrokëshat tuaj?(njëmbëdhjetërrokëshat-e thënë simbolikisht,pasi unë nuk i kam numëruar rrokjet në vargjet e poezive tuaja…)

Arbër Zaimi: Nuk besoj. Kjo pyetje madje më vjen e papritur krejt. Nuk kanë pasur pse të dinin ndonjë gjë për mua përveç ndonjë daljes sime në TV si aktivist i Lëvizjes. Nga ana tjetër as unë nuk di ndonjë gjë jo të përgjithshme për ata.

Unë nuk jam poet, pra as poet i famshëm. Çfarë shkruaj në atë drejtim e shkruaj kryesisht për vete dhe hezitoj ta botoj. Në fakt as nuk e bind dot veten të mendoj një gjest aq vetëvlerësues sa ç’është botimi i një libri. Poezitë e mia një pjesë i kam në një blog personal, ku i lexojnë besoj kryesisht njerëz që më njohin ose kureshtarë. Nuk më ka zbuluar njeri si poet, dhe unë s’jam nga ata që zbulojnë vetveten. Edhe pse m’i kanë nxjerrë disa poezi hera-herës në ndonjë revistë letrare.

Arlinda Guma: Kryeministri Shqiptar është shprehur se Lëvizja Vetëvendosja ku ju jeni koordinator, është një pasuri kombëtare. Madje ai nuk mungon të shfaqet përpara kamerave përkrah Albin Kurtit. Kjo më duket si ajo çështja e atleteve të tij Adidas; “një çun tirone” që sheh në pasqyrë se i shkojnë, dhe kërkon të duket pak trendy, pa i hyrë në thellësi gjërave dhe pa u përpjekur të kuptojë me të vërtetë kauzën tuaj. Anëtarët e lëvizjes suaj janë burgosur, madje kanë vdekur në burg “nga asfiksia” (dhe jo në burgje serbe, por në burgje shqiptare), por Kryeministrin Shqiptar nuk e kemi dëgjuar të prononcohet. Edhe media  e Shqipërisë e ka mbuluar me dy radhë të thata vdekjen e Astrit Deharit, pa ndonjë ndjeshmëri të veçantë. Dukeshit shumë të vetmuar në kauzën tuaj ndërsa protestonit për Astritin. Ndiheshit vërtet ashtu apo është thjesht një përshtypje imja e gabuar?

Arbër Zaimi: Këtë gjë në fakt e ka thënë edhe lideri i së djathtës e jo vetëm Edi Rama. Nuk e di a e kanë thënë sinqerisht. Por më tremb pak kur di se çfarë kanë bërë Rama e Basha me pasuritë kombëtare. Për atletet e Ramës nuk di ç’të them, mund të ketë pasur kallo apo fungus në këmbë. Por mund të jetë dhe mënyrë për të tërhequr vëmendjen me shfaqje, kur e di se nuk e tërheq dot me brendi.

Përshtypja e tyre për Vetëvendosjen mund të jetë e cekët. Edhe sakrifica nëpër burgje e dhënia e jetës mund të shihet si fenomen i estetizuar, si një qëndresë heronjsh epikë, ku i bukur e i vlerësueshëm është vetë heroizmi e epizmi në vetvete.

Në fakt, epizmi e heroizmi i qëndresës dhe i sakrificës janë të bukura e frymëzuese, por nuk janë thelbi. Thelbi është ideja që e prodhon idealizmin. Jo çdo ide është e barabartë apo e vlefshme, sado mobilizuese të jenë. Ndaj mendoj se nuk mjafton të vlerësohet mobilizimi dhe estetizimi i sakrificës. Unë vlerësoj thellësisht idenë dhe parimet mbi të cilat është ngritur Lëvizja VETËVENDOSJE!, pastaj vlerësoj ata njerëz që në jetën publike e private i mishërojnë sa më intensivisht ato parime. Mendoj se njeriu që aktualisht i mishëron më intensivisht idenë e parimet e Lëvizjes është Albin Kurti, e pastaj shumë të tjerë, në densitete, potenca e nuanca të tjera.

Ç’duhet të marrë shembull politikani i Shqipërisë nga Lëvizja është qëndrimi për parimet dhe kundërshtimi ndaj trajtimit të politikës si aktivitet fitimprurës.

Arlinda Guma: Ju shkruani poezi mjaft të mira, disa janë edhe të angazhuara. Por kritikët thonë se arti i angazhuar dëmton cilësinë. Cili është mendimi juaj në lidhje me këtë? A duhet të mbyllet artisti në kullën e fildishtë për të prodhuar art cilësor?

Arbër Zaimi: Falemnderit për vlerësimin, nuk jam i sigurt që e meritoj. I angazhuar jam vetvetiu, dhe kjo del pa dashje, ndoshta në forma ku s’pritet. Mendoj se arti është i pavarur nga politika, siç është e pavarur e bukura nga publiku. Arti mund të jetë politik, mund të qëllojë që i flet publikut, por kjo nuk është ajo çka e bën artin art. Nga ana tjetër mendoj se artisti – dhe sigurisht që s’e përdor për vete këtë etiketë – duhet të jetë i angazhuar, pavarësisht asaj se si është arti i vet. Artisti dhe arti i vet nuk janë e njëjta gjë, ndaj artisti mund të jetë i angazhuar edhe pa e patur artin “politik”. E në kohët kur shoqërorja shndërrohet në fushëbetejë, askush, as artisti, nuk rri dot neutral. Sot nuk ka “kulla fildishi”, nuk i lejon tregu, spektakli, rrjeti, edhe pse unë nuk do të isha kundër tyre po të kishte. Sot maksimumi ka “shpella”, për t’u izoluar si eremit, por artisti i sotëm rrallë është i tillë.

Arlinda Guma: A keni pasur shokë që ju kanë lënë në mes të rrugës, ndërsa luftonit për kauzat tuaja?

Arbër Zaimi: Ka nja dy vjet që po përpiqem ta lë veten në mes të rrugës, nëse rruga është angazhimi për të majtën, demokracinë dhe barazinë. Por nuk po bëhem dot “i djathtë”, as nuk korruptoj dot veten, edhe pse kam bërë përpjekje serioze. Nuk arrij ta kuptoj pse nuk po mbërrij të konformohem me “pragmatizmin” e përgjithshëm dhe me synimin për komoditet, para e pushtet. Plot shokë e shoqe ia kanë dalë me sukses, dhe s’është që më kanë zili.

(Kuptohet se kjo përgjigje është ironike. Vetja është gjithnjë rezultante e një përplasjeje dialektike mes idit dhe superegos. Aty ku fiton idi, nevoja për qejf e rehati, aty ndodh kompromisi apo dorëzimi. Për ta vazhduar ironinë si autoironi, mund të mburrem që unë kam superego të fortë siç duket, dhe idi im nuk ka shans ta fitojë betejën brenda meje.)

Arlinda Guma: Në Kinematografinë Europiane, profili i personazhit me bindje komuniste, zakonisht është ndërtuar me një aureolë romantike. Në të shumtën e rasteve ai është skalitur në mënyrë mjaft dinjitoze. Madje kësaj skalitjeje të përkorë, çuditërisht nuk i kanë shpëtuar edhe disa regjisorë amerikanë. Ndonjëherë më duket sikur mendjet më të ndritura të njerëzimit kanë qenë të gjitha me bindje të majta, dhe ndërkohë kemi një shoqëri globale fare të paskrupullt. Çfarë u mungon të majtëve për t’i zbatuar në praktikë idetë dhe pikëpamjet e tyre?

Arbër Zaimi: Dinjitioze sigurisht, pasi pjesa më e madhe e integritetit njerëzor është e depozituar majtas (por edhe djathtas tek disa tradicionalistë dhe konservatorë të vjetër – në kuptimin europian të kësaj fjale). Romantizimi që ju përmendni është kryesisht melankoli e kineastit apo i publikut që e romantizon personazhin. Ndoshta ky romantizim vjen nga fakti se në sundimin ideologjik të neoliberalizmit, apo të kapitalizmit të egër, personat me integritet vetjak, që fitojnë përballjen me egoizmin e tyre, duken si qenie të pazakonta. Çfarë iu mungon të majtëve? Deromantizimi i vetes, që do ta bënte të lehtë për shumëkënd të ishte si ata. Po ashtu shpeshherë u mungon sensi organizativ. Kur e kanë sensin organizativ nuk kanë parimet e duhura politike dhe i mbyt oportunizmi. Shumë pak të majtë që njoh janë të kthjellët organizativisht pa çeduar principialisht. Nuk do të ketë avancim të së majtës thjesht me protesta e demonstrata, as thjesht me organizime ad-hoc. Duhen ruajtur parimet pa dogmatizëm, duhet dashur ideja dhe personat që i përkasin (jo ideja pa persona) dhe duhet krijuar një organizatë që synon të transformojë shoqërinë përmes pushtetit, kjo është e vetmja rrugë që të mund të ketë sukses e majta.

Arlinda Guma: Mendoni se figura e Che Guevara-s në ditët e sotme ka arritur një pikë ku nuk arrijmë ta ndajmë dot mitin prej personit real? Ç’mendim keni për atë anën tjetër të Che-së, kur pushkatoi shumë njerëz pa u bërë gjyqin fare?

 Arbër Zaimi: Nuk jam as historian as rrënues mitesh, madje as mitoman. Për figurat që flitet shumë, shpesh e nga kushdo, s’kam ç’them, do t’i shtoja më shumë zhurmë zallamahisë.

Arlinda Guma: Albin Kurti është një figurë dinjitoze dhe mjaft frymëzuese, koherenca me të cilën ai u ka qëndruar kauzave të tij është pёr t’u admiruar. Ç’përgjigje u ka dhënë Vetëvendosja akuzave se në këtë lëvizje nuk ka demokraci të brendshme dhe se ajo është shndërruar gati në një sekt?

 Arbër Zaimi: Nuk kam dëgjuar apo lexuar ndonjëherë akuza të tilla, dhe do të më dukeshin të çuditshme. Lëvizja është tashmë një subjekt me 200.000 votues, e aty brenda lulëzojnë dhjetëra qëndrime e mendime tërësisht të ndryshme. Vendimet merren kryesisht kolegjialisht dhe unë di plot raste që vendimet janë marrë edhe kur Albin Kurti ka qenë kundër, për shkak se është mbivotuar një opsion tjetër.

Arlinda Guma: Cili është qëndrimi i Vetëvendosjes ndaj besimtarëve myslimanë, të cilët nuk e njohin si hero të tyre Gjergj Kastriotin? Nëse ajo nuk e ka një të tillë, cili është mendimi juaj?

Arbër Zaimi: Besimtarët myslimanë me sa kam dëgjuar të shprehen përfaqësues të rëndësishëm të tyre, e respektojnë Skënderbeun si hero të shqiptarëve. Sigurisht ka të tillë që nuk e respektojnë heroin zyrtar por këta janë pakicë e pazakontë, se po të ishte e zakonshme nuk do të na bënte kaq përshtypje. Jetojmë në një kohë kur sajë dështimit të programuar të shkollave në Shqipëri e Kosovë; sajë decentralizimit dhe kaosit informativo-mediatik (që nuk është i paanshëm sepse dirigjohet nga aktorë privatë me agjenda jotransparente); por edhe sajë nevojës kanibale të industrisë së spektaklit – shpesh paraqiten para publikut njerëz gjithnjë e më “kontroversë” të cilët nxisin konflikte e keqkuptime pa pikë përgjegjësie, duke “marrë më qafë” komunitete të tëra. Këtu nuk e kam fjalën për traditën “kontrariane” të letërsisë e publicistikës europiane, sepse ajo kërkon gjithsesi thellim kulturor e sinqeritet intelektual. E kam fjalën për agjentë provokatorë banalë, që vendosen në pozitën e “përfaqësuesit” të komuniteteve pa u zgjedhur nga vetë ato. Mendoj se ky fenomen i rëndon edhe myslimanëve, fakti që media zgjedh të nxjerrë si “përfaqësues” të myslimanëve ndonjë injorant, ndonjë pervers, ndonjë mitoman, ndonjë anti-shqiptar. Por të tillë ka brenda secilit komunitet, dhe media nuk bën mirë që peshkon pikërisht ata, sepse për hir të spektaklit ndërton perceptime të gabuara.

Personalisht jam kundër çdo diskriminimi, pra edhe kundër islamofobisë, ashtu siç jam për lirinë e kritikës ndaj çdo njeriu e fenomeni, përfshi edhe kritikën ndaj ndonjë myslimani, të krishteri a ateisti, apo ndaj figurave e koncepteve të fesë islame, të krishterë apo ateizmit.

Arlinda Guma: Jetojmë në një epokë konsumiste. Të rinjtë rriten me komoditetin teknologjik. Vaniteti i tyre në rrjetet sociale është në majat më të larta. Integriteti si koncept është zëvendësuar nga followers-at. Televizioni u shpëlan trutë, marijuana që gjendet ngado gjithashtu. A mendoni se ky është një terren me të vërtetë pjellor, i cili mund të rrisë një formë të re të fashizmit? (Unë do ta quaja fashizmi ekcentrik…)

Arbër Zaimi: Rrjetet sociale dhe realiteti virtual janë arratisje nga realiteti, ndoshta më joproduktivja prej arratisjeve. Sigurisht që varësia ndaj tyre e ndaj drogërave e bëjnë njeriun më të tulatur e më të topitur. Të sundueshëm lehtë.

Mburrjet dhe cektësia e përfaqësimit të vetes në rrjete sociale janë simptomë e një epidemie të skizofrenisë. Të varfërit paraqiten duke “kaluar mirë” e “duke konsumuar”, injorantët paraqiten si citues e lexues dijetarësh, moralistët duket sikur vdesin nga dëshira që të prostituohen, pushtetarët shfaqen si të ndjeshëm e korrektë. Të vetmit të sinqertë janë prostitutat që postojnë hiret e veta, dhe hajdutët e vegjël që postojnë fotot e plaçkave të vjedhura.

Dekadenca në histori ka gjetur përgjigje të ndryshme. Dekadenca e kishës që shiste indulgjenca e poste ipeshkvnore e kardinalate psh. është mjekuar me “reformën protestante”, gjë që mund të konsiderohet si progres historik për atë kohë. Gjetiu është mjekuar me kundër-reformën, që ishte momenti ndoshta më kulminant konservator në Evropën katolike. Dekadenca e Luigjëve në Francë e mori përgjigjen me një kulm progresiv dhe transformativ, siç ishte Revolucioni Borgjez. Dekadenca e feudalizmit të fundit në Evropë, ajo e carëve, gjeti përgjigje te bolshevizmi. Dekadenca e Republikës së Vajmarit gjeti përgjigje tek SA-të e tek histeriku me mustaqe. Por dekadenca, që gjithnjë është karakterizuar nga laksizmi apo nga nuanca të ndryshme të “laissez-faire”, kurrë nuk ka zgjatur shumë dhe kurrë nuk ka ikur pa kosto të mëdha njerëzore e kulturore.

Çfarë më shqetëson është fakti se sot dekadenca është perëndimore, njësoj si bota, ndaj mund të themi se dekadenca është globale. Çfarë përbindëshi, i cilit lloj, do të lindë për t’i dhënë fund kësaj dekadence? Disa alternativa që paraqiten duken të frikshme, ndërkohë që mungon një vizion progresiv për t’i dhënë fund dekadencës. Kjo është detyrë e së majtës, zhvillimi i një programi të ri utopik.

Arlinda Guma: Ç’mendim keni për një pjesë të rinisë së Shqipërisë, e cila në vend që të protestojë për kauza të ndryshme, e sheh mbijetesën tek prostitucioni me forumet politike?

Arbër Zaimi: Mendoj se shumica e të rinjve në të vërtetë thjesht punojnë ose synojnë të gjejnë punë a të emigrojnë. Për ata që prostituohen kam veçse ndjenjë solidariteti, edhe pse e di se kjo ndjenjë e imja nuk ngre peshë për ta e nuk i ndihmon. Por assesi nuk i ofendoj.

Ata që angazhohen në strukturat apolitike të korporatave që vetëquhen parti në Shqipëri, janë si muçmollat. Bien nga pema, para se të piqen. Futen në ato kazane pa patur as dijen e as integritetin e formuar brenda vetes dhe shtrydhen si fytyra të reja për avazin e vjetër.

Arlinda Guma: Më thoni diçka piktoreske që ka Prishtina, të cilën nuk e gjeni në Shqipëri… dhe e kundërta…

Arbër Zaimi: Më pëlqejnë disa qarqe të mbyllura ku diskutohet thellësisht ndonjë lloj shumë specifik arti apo filozofie, këto ende ekzistojnë në Prishtinë, sigurisht “underground” dhe gjithnjë e më pak.

Në Tiranë nuk ka të tilla. Çfarë gjej në Tiranë janë kthesat dhe rrugicat që më kujtojnë fëmijërinë, por edhe këto po zhduken për t’i lënë vend lakmisë së kryebashkiakëve dhe ndërtuesve, që po ndërtojnë një qytet të stërdendur e të pajetueshëm, njëkohësisht duke zbrazur qytetet e fshatrat e tjerë të Shqipërisë që të krijojnë blerës e qiraxhinj për apartamentet e Tiranës.

Arlinda Guma: Ju falёnderoj pёr bisedёn!

 

 

Leave a Reply

Your email address will not be published.

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Latest from A(rt)ktivizëm

Go to Top