Mirësevini brenda zemrës surreale të diktaturës së shekullit të njëzetë e një.
Libri Asgjë s’është e vërtetë dhe çdo gjë është e mundur fillon si një libër hokatar, përshkruan ngjarje thellësisht ironike dhe përfundon në një libër neurotik. Ai na paraqet një botë shumë të ngjashme me Shqipërinë dhe përmes shembujve dhe vëzhgimeve të mprehta na mëson teknikat që përdorin teknologët politikë, që ushqehen nga korrupsioni dhe grabitja e pronës publike në shkallë të paimagjinueshme, për ta mbajtur popullin të nënshtruar, të hutuar, të lodhur apo nën një ndjesi të rreme pasigurie, në të cilën, vetëm një diktator i ndritur është në gjendje të ofrojë siguri.
Shtëpia e Librit
Zbulimi i këtij libri nisi nga një bisedë mes disa europiano-lindorëve, të cilët po shpjegonin situatat në vendet e tyre, shpëlarjen e trurit të popullsisë nga një përzierje helmuese e lajmeve soft-porno të llojit Nuk do ta besoni se çfarë i ndodhi modeles së famshme ndërsa bënte selfie në dush, me deklarata politikanësh, të transmetuara të plota, pa kontekst e pa reflektim gazetaresk, pa vlerësim të përmbajtjes së deklaratës dhe pa shtruar pyetjen nëse ajo mbart ndonjë informacion që ia vlen t’i kalohet publikut (deklarata për të cilat gazetarët shqiptarë kanë krijuar termin “silazh”) dhe me bjerrjen e aftësisë së popullsisë për t’u skandalizuar nga skandalet.
Peter Pomerantsev është fëmija i dy refugjatëve rusë, që u arratisën nga Bashkimi Sovjetik në vitet 1970 për të jetuar në Londër. I joshur nga ideja e një vendi që po përjetonte ndryshime drastike, Pomerantsev vendos të bëjë të kundërtën, të kthehet në Rusinë e vitit 2000 për të kërkuar fatin në një varietet punësh; nga ekspert për ndërkombëtarët – te ndihmës për ekipe gazetarësh perëndimorë në kërkim të gjërave të çuditshme nga fundi i botës – te puna si producent në emisione nga më të larmishmet nëpër televizionet kryesore të këtij vendi.
Pomerantsev fillon të na përshkruajë një dekadë punë në Rusi, duke depërtuar në shoqërinë ruse nga këndvështrime të ndryshme, nga bota e tetëmbëdhjetë vjeçareve që gjejnë dashnorë pasunarët e rinj dhe që recitojnë Pushkinin si pjesë e recetës së joshjes, te gangsterë nga Siberia që vendosin të shkruajnë libra dhe të xhirojnë filma mbi bëmat e tyre. Por ndërsa vitet e tij në Rusi kalojnë, Pomerantsev fillon të vërejë se edhe Rusia po ndryshon, dhe jo për mirë.
Turma vajzash të panumërta, që përleshen me njëra-tjetrën për të kapur vëmendjen e pak personave të bërë milionerë brenda natës dhe një industri e tërë e krijuar për ta ndërmjetësuar procesin.
Pará nafte, korrupsion dhe oligarkë që vrasin shansin për një shtet të së drejtës dhe krijojnë një vend të keq për të jetuar. Një popullsi që ushqehet me një recetë të bollshme propagande dhe dizinformimi, të përzier me emisione cilësore, art modern, spektakle banale dhe një botë teknologësh politikë, që janë në gjendje të krijojnë një realitet joekzistues përmes kontrollit të televizioneve.
Nis fillimisht si një libër argëtues. Ka shumë për të qeshur nga situatat me gangsterë që bëhen regjisorë filmash dhe që paguajnë shkrimtarë dytësorë për libra aventureskë mbi veten apo nga trafikantë qeniesh njerëzore që paguhen me dhjetëramijëra dollarë për të gjetur vajza të njoma, nga ku miliarderët e rinj post-komunistë mund të zgjedhin sa të duan e çfarë të duan.
Por sa më shumë ngjarje kalojnë, aq më shumë libri i largohet hokatarisë… Papritur komedia kthehet në dramë, drama në tragjedi. Ndërsa Rusia e viteve 2000 përfitoi nga çmimet e larta të naftës dhe paratë ishin të bollshme për të financuar shpenzime të panevojshme, që gjithsesi e mbanin popullin urtë, me rënien e krizës ekonomike të vitit 2008 dhe rënien e çmimit të naftës, teknologët politikë e zhvendosën punën te përpunimi i opinionit publik me një recetë hutimi të përzier me frikë, nacionalizëm ekstrem e fanatizëm fetar, e gjithë kjo e përçuar përmes një game të gjerë mjetesh, nga humori, te arti modern, te motoristët shenjtorë.
Ndërsa udhëtimi i Pomerantsevit i afrohet fundit, libri bëhet më neurotik dhe më informues për publikun, veçanërisht për lexuesin e Europës Lindore, që me gjasa, ka eksperiencë të dorës së parë me shumë nga temat e librit.
Kur libri u botua për herë të parë në vitin 2015, Lufta në Ukrainë sapo kishte nisur. U deshën edhe tre vjet të tjerë para se bota perëndimore të fillonte të ndiente se rrëshqitja e Rusisë në autoritarizëm nuk është një problem që i përket vetëm Rusisë.
Modeli Putinit, i kontrollit të vendit përmes oligarkëve që kontrollojnë ekonominë dhe rrjedhimisht ndihmojnë partinë të fitojë zgjedhjet, me opozita ekstremiste të mbajtura në këmbë me mbështetjen e vetë Kremlinit, me parti politike false të krijuara brenda natës nga Kremlini dhe shpërbërë po prej Kremlinit sipas nevojës, si dhe katastrofat e shkaktuara nga ky model sundimi për burimet natyrore, mjedisin dhe trashëgiminë kulturore. Të gjitha këto nuk janë teknika që po përdoren vetëm në Rusi. Përkundrazi, rrëshqitja e Rusisë drejt autoritarizmit po shërben si një model pune për shumë shtetarë të tjerë të Europës Lindore.
Pas zgjedhjeve presidenciale të vitit 2016, dizinformimi u bë pjesë e fjalorit të përditshëm në perëndim ndërsa pak u kujtuan se rrënja e kësaj fjale vjen nga rusishtja dhe është përdorur fillimisht nga Stalini. Dizinformimi është një teknikë e çorientimit të përgjithshëm të opinionit publik për t’ia pamundësuar popullsisë reagimin ndaj padrejtësive apo problemeve.
Si një njohës i thellë i Rusisë, Pomerantsev na rikujton se ky ishte vendi i Konstantin Stanislavskit, gjeniut të teatrit, i cili hartoi metodën e aktrimit, instrumentin standard të përgatitjes së aktorëve që nga ajo kohë. Pomerantsev na shpjegon gjithashtu sesi, saktësisht kjo metodë e Stanislavskit përdoret nga presidenti dhe shpura e tij për të kapërcyer nga një rol në tjetrin, nga ai i artistit, te gangsteri, gjuetari maço dhe te njeriu delikat me sy të zënë në faj që kërkojnë ndjesë, në një spektakël televiziv që nuk mbaron kurrë dhe në një vend ku Asgjë s’është e vërtetë dhe çdo gjë është e mundshme.
Pasi lexon këtë libër, ndien se diktaturat e shekullit të njëzetë, me metodat e tyre të vrasjes dhe burgosjes në masë të popullsisë, ishin në fund fare, banale. Autoritaristët e shekullit të njëzetë e një janë shumë më tepër të rafinuar dhe kanë konsulencë të dorës së parë nga shkollat e shkencave politike më të mira që bota ka krijuar si dhe kanë një infrastrukturë financiare globale në ndihmë për të pastruar paratë që përfitohen dhe përdoren për dhunimin e popujve.
Libri Asgjë s’është e vërtetë dhe çdo gjë është e mundur, brenda zemrës sureale të Rusisë, vjen në gjuhën shqipe nga Shtëpia e Librit.
Përkthyer nga Gjergj Erebara
