Kur lexoja biografitë dhe autobiografitë e grave shkrimtare, madje edhe rrëfimet e tyre për mënyrën sesi filluan të shkruajnë, pothuajse secila prej tyre kishte nga një anekdotë të vogël që tregonte për çastin kur dikush i dha leje për ta bërë këtë… nëna, burri, mësuesi… dikush tha, OK, shko përpara… mund ta bësh.
Përktheu: Arlinda Guma
Si është rutina juaj e të shkruarit?
MORRISON: Unë kam një rutinë ideale shkrimi, por nuk e kam përjetuar kurrë, që do të thotë, le të themi nëntë ditë të pandërprera, ku nuk do të më duhej të dilja nga shtëpia apo të bëja telefonata. Dhe të kem hapësirën… një hapësirë ku të kem tavolina të mëdha. Unë përfundoj gjithmonë me kaq hapësirë (ajo tregon një vend të vogël katror në tavolinën e saj) kudo që jam, dhe nuk mund të dal dot jashtë saj. Më kujtohet ajo tavolina e vogël ku shkruante Emily Dickinson-i dhe qesh me vete kur e mendoj. E ëmbla Emily. Por kjo është e gjithçka që ka çdokush prej nesh; vetëm këtë hapësirë të vogël dhe nuk ka dhe aq rëndësi se me çfarë e mbush apo sesa shpesh e pastron… jetën, dokumentet, letrat, kërkesat, ftesat, faturat, thjesht vazhdon të kthehesh tek ajo. Unë nuk shkruaj rregullisht. Nuk kam mundur kurrë ta bëj këtë… kryesisht sepse gjithmonë kam pasur një punë me orar nëntë me pesë. Më duhej të shkruaja midis atyre orëve, me nxitim ose të shkruaja shumë gjatë fundjavave apo ta gdhija.
A e lexoni ndonjëherë atë që keni shkruar me zë të lartë, ndërsa ende jeni duke punuar me të?
MORRISON: Jo derisa të publikohet. Unë nuk i besoj performancës. Mund të marr një përgjigje që mund të më bëjë të mendoj se është e suksesshme kur në të vërtetë mund të mos jetë aspak. Vështirësia për mua në të shkruar… një ndër vështirësitë… është të shkruaj në një gjuhë që mund të funksionojë në heshtje, në një faqe, për një lexues që nuk dëgjon asgjë. Për këtë duhet të punohet me shumë kujdes, më tepër me atë që është midis fjalëve. Me atë që nuk thuhet. Cila është masa, cili është ritmi, etj. Pra, është pikërisht ajo që ju nuk e shkruani, që shpesh konturon atë që ti bën, është fuqia e saj.
Sa herë do të thoshit se duhet ta shkruani një paragraf për ta arritur këtë standard?
MORRISON: Hëm, ata që kanë nevojë për ripunim i bëj për aq kohë sa mundem. Dua të them se i kam rishikuar gjashtë herë, shtatë herë, trembëdhjetë herë. Por ka një vijë midis rishikimit dhe brejtjes, kur e punon dhe e ripunon atë deri në vdekje. Është e rëndësishme të dish se kur e bren fare; dhe nuk funksionon, ajo duhet të hiqet.
Sa mendoni se të qenit redaktore për njëzet vjet ndikoi tek ju si shkrimtare?
MORRISON: Nuk jam e sigurt nëse ndikoi. Por më pakësoi frikën ndaj industrisë së botimeve. Kam kuptuar marrëdhënien kundërshtuese që ndonjëherë ekziston midis shkrimtarëve dhe botuesve, por mësova sesa i rëndësishëm, sesa kritik, është roli i redaktorit, gjë të cilën nuk mendoj se do ta kisha ditur më parë.
Ju u keni thënë studentëve se ata duhet ta mendojnë procesin e rishikimit si një nga kënaqësitë kryesore të shkrimit. A merrni më shumë kënaqësi kur shkruani draftin e parë apo në rishikimin e fundit të veprës?
MORRISON: Janë dy gjëra të ndryshme. Jam entuziazmuar më shumë prej të menduarit apo prej çastit kur më ka ardhur si ide fillimisht… Përpara se të filloj ta shkruaj.
A donit të bëheshit shkrimtare kur ishit fëmijë?
MORRISON: Jo. Doja të isha lexuese. Mendova se gjithçka që duhej të shkruhej ishte shkruar ose do të shkruhej. E shkrova librin e parë vetëm sepse mendova se nuk ishte aty dhe doja ta lexoja kur e mbarova. Jam një lexuese mjaft e mirë. Më pëlqen. Është ajo që bëj në të vërtetë. Pra, nëse mund ta lexoj, ky është komplimenti më i lartë për të cilin mund të mendoj. Njerëzit thonë, unë shkruaj për veten time dhe kjo tingëllon aq e tmerrshme dhe aq narciste, por në një kuptim, nëse di ta lexosh veprën tënde… domethënë ta lexosh me distancën e nevojshme kritike… pikërisht kjo të bën shkrimtar dhe redaktor më të mirë. Kur jap leksione për shkrimin krijues, unë gjithmonë flas për mënyrën sesi duhet të mësosh ta lexosh punën tënde: Nuk e kam fjalën këtu që ta shijosh sepse e ke shkruar ti. Dua të them, largohu prej saj dhe lexoje sikur të jetë hera e parë që e has. Madje edhe kritikoje pikërisht ashtu, në atë largësi. Mos u përfshi e gjitha në fjalitë e tua drithëruese dhe në gjithçka…
A e keni në mendje audiencën tuaj kur uleni të shkruani?
MORRISON: Vetëm veten. Nëse mbërrij deri në një pikë ku nuk jam e sigurt, unë kam personazhet që më sigurojnë. Deri në atë kohë ata janë mjaftueshëm miqësorë për të më bërë të ditur nëse interpretimi i jetës së tyre është autentik apo jo. Sikur të mundja t’i rrëfeja aq gjëra sa ka për të thënë… Në fund të fundit, kjo është puna ime. Unë duhet të marr përgjegjësinë e plotë për ta bërë si duhet, ashtu si dhe për herët kur e bëj gabim. Ta bësh gabim nuk është gjë e keqe, por ta bësh gabim dhe të mendosh se e ke bërë siç duhet, kjo po që është… Mbaj mend që kalova një verë të tërë duke shkruar diçka, e cila më kishte bërë shumë përshtypje, por nuk mund t’i kthehesha deri në dimër. Dhe iu ktheva, e sigurt se ato pesëdhjetë faqe ishin me të vërtetë të një cilësie të lartë, por kur i rilexova kuptova se ishin të tmerrshme. Ishin të konceptuara keq, vërtet. Kuptova që duhej t’i hidhja, por thjesht nuk mund ta kuptoja faktin pse mendoja se ishin aq mirë në atë kohë kur i shkrova. Dhe kjo është e frikshme, sepse pastaj mendon se ti nuk di gjë prej gjëje për këtë punë.
Pse ishin aq të këqija?
MORRISON: Ishin pompoze. Pompoze dhe aspak ndjellëse.
Kam lexuar se filluat të shkruani pas divorcit si një mënyrë për të mposhtur vetminë. A ishte e vërtetë, dhe a shkruani për arsye të ndryshme tani?
MORRISON: Diçka e tille. Tingëllon më e thjeshtë sesa ishte. Nuk e di nëse unë shkruaja për atë shkak apo për ndonjë arsye tjetër… ose për ndonjë që nuk e di as vetë. Di vetëm që nuk më pëlqen këtu nëse nuk kam diçka për të shkruar.
Këtu, do të thotë ku?
MORRISON: Këtu do të thotë në botë. Të jem në dijeni të dhunës së tmerrshme, injorancës së qëllimshme, dhimbjes së njerëzve të tjerë. Unë jam gjithmonë e vetëdijshme për këtë, edhe pse bëhem më pak e vetëdijshme në rrethana të caktuara… miq të mirë në darkë, libra, e të tjera. Mësimdhënia bën një ndryshim të madh, por kjo nuk është e mjaftueshme. Mësimdhënia mund të më bëjë mua një njeri të vetëkënaqur e të pavetëdijshëm, në vend që të më bëjë pjesë të zgjidhjes. Pra, ajo që më bën të ndihem se i përkas kësaj bote nuk është mësuesja, as nëna, as e dashura, por ajo që çfarë kam në mendje kur jam duke shkruar. Në këtë mënyrë unë i përkas të këtushmes dhe pastaj të gjitha gjërat që janë të ndryshme dhe të papajtueshme mund të jenë të dobishme. Unë mund të bëj gjërat tradicionale që shkrimtarët thonë gjithmonë se bëjnë; të mbaj rregull brenda kaosit. Edhe nëse po riprodhon rrëmujën, ti je sovran në atë pikë. Të përpiqesh të luftosh gjatë procesit të shkrimit të veprës është jashtëzakonisht e rëndësishme… më e rëndësishme për mua edhe se vetë botimi i saj.
Nëse nuk do ta bënit këtë. Atëherë kaosi do të…
MORRISON: Atëherë unë do të isha pjesë e kaosit.
A nuk do të ishte një përgjigje kjo: Ose të ligjërosh kaosin ose të jesh në politikë?
MORRISON: Nëse do të kisha një dhunti për të. Gjithë çfarë mund të bëj është të lexoj libra… e të shkruaj libra… e të redaktoj libra… e te kritikoj libra… Unë nuk mendoj se mund të shfaqesha rregullisht si politikane. Do të humbja interesin. Unë nuk e kam aftësinë për këtë; dhuntinë. Ka njerëz që mund t’i organizojnë njerëzit e tjerë dhe unë nuk e bëj dot këtë. Thjesht do mërzitesha.
Kur u bë e qartë për ju se dhuntia juaj ishte që të bëheshit shkrimtare?
MORRISON: Ishte shumë vonë. Unë gjithmonë mendoja se isha e aftë, njerëzit e thoshin këtë, por kriteret e tyre mund të mos ishin të miat. Kështu që, unë nuk interesohesha për ato që thuheshin. Kjo nuk do të thoshte asgjë për mua. Pikërisht në kohën kur unë po shkruaja “Këngën e Solomonit”, librin e tretë, fillova të mendoja se kjo ishte pjesa qendrore e jetës sime. Për të mos përmendur këtu faktin që gratë e tjera nuk e kanë thënë gjatë gjithë këtij rrugëtimi, por që një grua të thotë: Unë jam shkrimtare, është e vështirë.
Pse?
MORRISON: Hëm, nuk është më aq e vështirë, por sigurisht që ishte për mua dhe për gratë e gjeneratës, klasës apo racës sime. Unë nuk e di se sa nga këto të gjitha mbështillen në këtë temë, por çështja është që ti po e largon veten nga roli gjinor. Ti nuk po thua: Unë jam nënë, jam grua. Ose, nëse je në tregun e punës: Unë jam mësuese, unë jam redaktore. Por kur kalon te shkrimtarja, çfarë do të thotë kjo? A është punë kjo? A është kjo mënyra sesi ti jeton? Është një ndërhyrje në një terren me të cilin nuk je e njohur… ku nuk ke asnjë burim. Në atë kohë unë sigurisht nuk njihja personalisht ndonjë shkrimtare tjetër grua që të ishte e suksesshme; dukej më shumë si një terren mashkullor. Kështu që ti mendon se do të jesh një person me më pak shanse. Është pothuajse sikur të kesh nevojë për leje për të shkruar. Kur lexoja biografitë dhe autobiografitë e grave shkrimtare, madje edhe rrëfimet e tyre për mënyrën sesi filluan të shkruajnë, pothuajse secila prej tyre kishte nga një anekdotë të vogël që tregonte për çastin kur dikush i dha leje për ta bërë… Nëna, burri, mësuesi… dikush tha, OK, shko përpara… ti mund ta bësh këtë. Gjë për të cilën, burrat, jo se nuk kanë pasur nevojë; shpesh kur janë shumë të rinj, një mentor u thotë: Je mirë… dhe ata vazhdojnë përpara. E drejta ishte diçka që ata mund ta merrnin si të mirëqenë. Unë nuk munda. Ishte gjithçka shumë e çuditshme. Kështu që, edhe pse e dija se shkrimi ishte thelbësor në jetën time, se ishte mendja ime, ku isha më e kënaqur dhe më e sfiduar, nuk mund ta them. Nëse dikush më pyet, çfarë pune bën? Unë nuk do të thosha: Oh, unë jam shkrimtare. Unë do të thosha: Unë jam redaktore apo mësuese. Sepse kur takon njerëz dhe shkon për drekë, nëse ata thonë: Me çfarë merreni? Dhe ti thua: Unë jam shkrimtare, ata duhet të mendohen për këtë, dhe pastaj të të pyesin: Çfarë keni shkruar? Atëherë ata; ose duhet ta pëlqejnë ose nuk duhet ta pëlqejnë atë që ti bën. Njerëzit ndihen të detyruar ta pëlqejnë apo jo, si dhe ta shprehin këtë. Është krejtësisht e drejtë ta urrejnë punën time. Është vërtet. Unë kam miq të ngushtë, punën e të cilëve e urrej.
A ndiheni se duhet të shkruani në vetmi?
MORRISON: Oh po, kam dashur ta bëj një gjë në vetmi absolute. Doja ta zotëroja vetë. Sepse, pasi të rrëfeni për atë që po shkruani, atëherë përfshihen njerëz të tjerë. Në të vërtetë, ndërsa isha në Shtëpinë Botuese “Random House” unë nuk e thashë kurrë se isha shkrimtare.
Pse jo?
MORRISON: Oh, do të kishte qenë e tmerrshme. Para së gjithash ata nuk më punësuan për të bërë shkrimtaren. Ata nuk më punësuan që të jem njëra prej tyre. Së dyti, mendoj se ata do të më kishin pushuar nga puna.
Vertet?
MORRISON: Sigurisht. Nuk kishte redaktorë të brendshëm që shkruanin letërsi.. Ed Doctorow dha dorëheqjen. Nuk ishte askush tjetër… nuk kishte blerës të vërtetë, nuk kishte ndonjë redaktor negociator në treg, që botonte edhe romanet e tij.
A kishte kjo ndonjë lidhje me faktin që ju ishit grua?
MORRISON: Për këtë nuk kam menduar shumë. Isha aq e zënë. Di vetëm që nuk do t’ia besoj më kurrë jetën time, të ardhmen time, tekave të burrave, në punë apo jashtë saj. Gjykimi i tyre nuk do të ketë kurrëmë asnjë lidhje me atë që unë mendoj se mund të bëj. Ky ishte çlirimi i mrekullueshëm i të qenit e divorcuar dhe i të paturit fëmijë. Nuk do më vinte keq per dështimin, kurrë, por do më vinte keq po të mendoja se ndonje mashkull e di më mirë këtë punë. Para se të bëhesha shkrimtare, të gjithë burrat që njihja i dinin më mirë punët, me të vërtetë. Babai dhe mësuesit e mi ishin njerëz të zgjuar që i dinin mirë. Pastaj hasa në një person të zgjuar që ishte shumë i rëndësishëm për mua, që nuk i dinte ato më mirë se unë.
Mos ishte burri juaj ai?
MORRISON: Po. Ai dinte më mirë çështjet e jetës së tij, por jo të jetës sime. Më është dashur të ndalem dhe të them: Po e filloj përsëri, të shoh sesi është të jesh e rritur. Vendosa të largohesha nga shtëpia, të merrja fëmijët e mi me vete, të punoja në një shtëpi botuese dhe të shihja se çfarë mund të bëja. Unë isha e përgatitur që edhe kjo mund të mos funksiononte, por doja të shihja sesi ishte të jesh e rritur.
A mund të më flisni për atë çastin kur Shtëpia Botuese “Random House” papritmas kuptoi se kishte një shkrimtare në gjirin e saj?
MORRISON: Unë botova një libër me titull: “Syri më i kaltër”… Nuk u thashë gjë atyre. Ata nuk e dinin deri kur lexuan shkrimin vlerësues në gazeten The New York Times. Ajo u botua nga Holt-i. Dikush i kishte thënë atij djaloshi të ri atje se unë po shkruaja diçka dhe ai më kishte thënë në një mënyrë të menjëhershme: Nëse ndonjëherë mbaron së shkruari diçka dërgoje tek unë shpejt. Kështu bëra. Shumë burra me ngjyre po shkruanin në vitet 1968 dhe 1969, dhe ai u mashtrua nga kjo, duke menduar se kishte një interes në rritje për atë që po shkruanin njerëzit me ngjyrë dhe që edhe ky libër imi do të shitej. Ai gaboi. Kjo është ajo që nënkupton shitja: Më lejoni t’ju them sesa i fuqishëm jam dhe sesa të tmerrshëm jeni ju… apo ndonjë version i kësaj. Për çfarëdolloj arsyeje, ai ndërmori një rrezik të vogël. Ai nuk më pagoi shumë, kështu që nuk kishte rëndësi nëse libri shitej apo jo. U bë një shkrim me të vërtetë i tmerrshëm në gazetën New York Times Book Review, të së Dielës dhe më vonë u bë një shkrim shumë i mirë në të përditshmen.
Ju përmendët marrjen e lejes për të shkruar. Kush jua dha?
MORRISON: Askush. Leje më duhej për të patur sukses. Asnjëherë nuk kam nënshkruar ndonjë kontratë përpara mbarimit të librit, sepse nuk kam dashur që ajo të ishte detyrë shtëpie. Kontrata do të thoshte se dikush po e priste, se unë duhej ta bëja, dhe se ata mund të më pyesnin për këtë. Ata mund të përgatisnin fytyrën time dhe mua nuk më pëlqen kjo. Duke mos nënshkruar kontratë, unë e shkruaj librin, dhe vetëm nëse dua që ta shihni do t’ju lejoj ta shihni. Ka të bëjë me vetëvlerësimin. Jam e sigurt se për vite me radhë keni dëgjuar që shkrimtarët ndërtojnë iluzione lirie, çdo gjë për iluzionin se gjithçka është imja dhe vetëm unë mund ta bëj këtë. Mbaj mend një herë kur prezantova Eudora Welty-n dhe thosha se askush nuk mund t’i kishte shkruar ato histori përveç saj, që do të thotë se kam një ndjesi për shumicën e librave që në ndonjë çast dikush do t’i kishte shkruar megjithatë. Por, pastaj ka disa shkrimtarë, pa të cilët histori të caktuara nuk do të ishin shkruar kurrë. Nuk e kam fjalën për temën apo subjektin, por thjesht për mënyrën me të cilën ata e bënë… tatepjeta që morën për to është vërtet unike.
Cilët janë disa prej tyre?
MORRISON: Hemingway është në atë kategori, Flannery O’Connor-i, Faulkner-i, Fitzgerald-i. . .
Disa njerëz thonë: Oh, unë nuk mund të shkruaj një libër pa e jetuar jetën time, pa patur përvoja.
MORRISON: Kjo mund të jetë… por edhe mund të mos jetë. Por shihni njerëzit që nuk shkuan kurrë ndokund dhe thjesht krijuan. Thomas Mann-i. Them se ai ndërmori disa udhëtime të vogla. . . Unë mendoj se ti, ose e ke ose e ke fituar këtë lloj imagjinate. Ndonjëherë thjesht ke nevojë për një stimul. Por unë vetë nuk shkoj diku për stimulim. Nuk dua të shkoj askund. Nëse do të isha vetëm në një vend do të isha e lumtur. Unë nuk u besoj atyre që thonë se duhet të shkoj të bëj diçka përpara se të ulem e të shkruaj. Ju e shihni që unë nuk shkruaj autobiografikisht. Para së gjithash, nuk jam e interesuar për njerëzit në jetën reale si subjekte për fiction… përfshirë dhe veten time. Nëse shkruaj për dikë që është një figurë historike si Margaret Garner-i, me të vërtetë nuk di asgjë për të. Ajo që dija erdhi nga leximi i dy intervistave të saj. Ata thanë, a nuk është e jashtëzakonshme? Këtu është një grua që shpëtoi në Cincinnati nga tmerret e skllavërisë dhe nuk ishte e çmendur. Megjithëse ajo kishte vrarë fëmijën e saj, ajo nuk po nxirrte shkumë nga goja. Ajo ishte shumë e qetë; do ta bëja përsëri, tha ajo. Kjo ishte më se e mjaftueshme për të më ndezur imagjinatën.
A keni shkruar ndonjëherë nga zemërimi apo nga ndonjë emocion tjetër?
MORRISON Jo. Zemërimi është një emocion shumë intensiv, por i vogël, ju e dini. Nuk zgjat. Ai nuk prodhon asgjë. Nuk është krijues… të paktën jo për mua. Dua të them që këta libra zgjasin të paktën tre vjet!
Kjo është një kohë e gjatë për t’u zemëruar.
MORRISON Po. Unë nuk besoj në ato gjëra sidoqoftë. Nuk më pëlqejnë ato pak emocione të shpejta, si për shembull: Jam e vetmuar, oh, Zot… Nuk më pëlqejnë ato emocione si karburant. Dua të them, i kam ato, por…
Nuk janë muzë e mirë?
MORRISON: Jo, dhe nëse nuk është truri yt që të mendojë ftohtë, mendime të ftohta, të cilat mund t’i veshësh me çdo lloj gjendjeje, atëherë nuk është asgjë. Duhet të jetë një mendim i ftohtë, i ftohtë. Them i ftohtë ose të paktën i freskët. Në trurin tënd. Atje është gjithçka.
Pse shkrimtarët e kanë kaq të vështirë të shkruajnë për seksin?
MORRISON: Të shkruash për seksin është e vështirë pikërisht për faktin që nuk është dhe aq seksi. Mënyra e vetme për të shkruar për të është që të mos shkruani shumë. Lër lexuesin të sjellë seksualitetin e tij në tekst. Një shkrimtar që zakonisht admiroj ka shkruar për seksin në mënyrën më pak ndjellëse të mundur. Thjesht ka shumë informacion. Nëse filloni të thoni “Rrumbullakësia e…” shumë shpejt do të tingëllosh si gjinekolog. Vetëm Joyce mundi t’i ikte kësaj. Ai tha gjitha ato fjalë të ndaluara. Dhe kjo ishte tronditëse. Fjala e ndaluar mund të jetë provokuese. Por pas njëfarë kohe ajo bëhet më tepër monotone sesa ndjellëse. Më pak është gjithmonë më mirë. Disa shkrimtarë mendojnë se nëse përdorin fjalë të pista, ia kane qëlluar. Mund të funksionojë për një periudhë të shkurtër dhe për një imagjinatë shumë të re, por pas njëfarë kohe nuk do të japë rezultat. Kur Sethe dhe Paul D., takojnë njëri-tjetrin, në rreth gjysmë faqeje ata hallakaten në këtë punën e seksit, gjë që nuk është aspak e mirë… është e diçka e shpejtë dhe ata ndihen të turpëruar nga kjo… dhe më pas ata janë të shtrirë atje, duke u përpjekur të hiqen sikur nuk janë në atë shtrat, sikur nuk janë takuar, dhe pastaj fillojnë të mendojnë gjëra të ndryshme, të cilat sa vijnë dhe shkrihen në një mendim të përbashkët, kështu që nuk mund të gjesh se kush po mendon çfarë. Ajo shkrirje për mua është më e ndjellëse si taktikë sesa po të përpiqesha të përshkruaja pjesët e trupit.
Çfarë vlerësoni më shumë te Joyce?
MORRISON: Është e mahnitshme sesi rrugëton një lloj ironie dhe humori… Ndonjëherë Joyce është i qeshur. Kam lexuar Finnegans Wake pas diplomimit pasuniversitar dhe pata fatin e madh që e lexova pa ndonjë ndihmë. Nuk e di nëse e lexova siç duhej, por të shkrinte së qeshuri! Kam qeshur vazhdimisht! Unë nuk e dija se çfarë po ndodhte ne të tëren e subjektit, por nuk kishte rëndësi sepse nuk do të vlerësohesha për të. Unë mendoj se arsyeja pse të gjithë ende argëtohen kaq shumë me Shekspirin është sepse ai nuk kishte ndonjë kritik letrar. Ai bënte artin e tij; dhe nuk kishte komente përveç njerëzve që e gjuanin me domate në skenë. Ai thjesht ia dilte ta bënte.
A jeni befasuar kur ju kanë krahasuar me realistët magjikë, siç është Gabriel García Márquez-i?
MORRISON: Po, jam befasuar. Nuk do të thotë ndonjë gjë për mua. Shkollat janë të rëndësishme për mendimin tim vetëm kur unë jap mësime letërsie. Nuk do të thotë asgjë për mua kur ulem këtu me një pirg të madh letrash të verdha bosh… Çfarë duhet të them? Unë jam një realiste magjike? Çdo lëndë kërkon formën e vet, ju e dini.
A mendoni se ka një shkollë për t’u bërë shkrimtar? Leximi ndoshta?
MORRISON: Kjo ka vetëm vlerë të kufizuar.
Të udhëtosh nëpër botë? Të regjistrohesh në kurse sociologjie apo historie?
MORRISON: Ose të qëndrosh në shtëpi… Unë nuk mendoj se, për të shkruar, ata duhet të shkojnë diku.
Marrë nga: The Paris Review
Version i shkurtuar
